prevideo ego qui supra Gheriprando Presbitero, una cum Marino, et Ruiperto Presbiteris filiis, seu nepotibus meis, ut justitiam de suprascripte Ecclesie et res per singulos annos tibi et successoribus tuis dare debeamus unum gustarem, et unum par Bovuni, et unum Cavallum, inter ambo valiens soledos quadragenta; aut pro ipsos Boves, et Cavallum ipsi quadraginta soledos. Et prefate Ecclesie, et rebus ejus regere, et gubernare, seu meliorare debeamus: et vobis semper obediens esse debeamus. Et si hec omni suprascripta Kapitula per singulos annos a nobis vobis (sic) non fuerint adimpleta, et conserbata, qualiter superius legitur, tunc spondimus nos vobis componere soledos mille, quia taliter nostre complacuit voluntati. Et Petrus notarius scrivere rogavi. Actumn in loco lubra. + Ego Gheriprandu Presb. in ac cartula ad me facta manus mea subscripsi.

Signum manus Alpuli de Wamo testis.

(Seguono altri testimoni)

Ego Petrus Notarius post tradita complevi et dedit.

{Memorie e Documenti per servire alla Storia Lucchese t. IV.)

XIX.

Pietro Vescovo, col consenso dei suoi Sacerdoti e degli Arimanni della Città di Lucca, ordina Rettore della Chiesa Sedale di S. Donato il Prete Andriperto, nell' anno 819.

In Nomine Sancte, et individue Trinitatis, Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Breve ordinationis facio ego Petrus gratia Dei Episcopus, qualiter una cum consensu Sacerdotum, et Aremannos hujus Lucanae Civitatis, quorum nomina subter leguntur, ordinare videor te Andripertum Presbiterum filio Pauli, in Ecclesia nostra sedalem sancti Donati, sita prope murum hujus Lucanae Civitatis, in eo vero tenore, ut in tua sit potestate ipsa Dei Ecclesia, una cum casis et omnibus rebus ad eam pertinentibus habendum, resedendum, gubernandum, usufructuandum, et officium Dei diu noctuque recto moderamine facendo et nobis obediendum, sicut nostra sancta Lex continet. Et unum prandeum nobis, et sacerdotibus nostris singulis annis die Martis de Alba semper preparare, et dare debeas, sicut antiquitus fuit consuetudo. Et primicerium nostrum recipere debeas in festivitate ipsius Ecclesiae, portionem exinde de oblatis, et candelis tollendum ipse, sicut jam olim consuetus fuit. Et semper nobis et Sanctae Ecclesiae nostrae obedire

et servitium adimplere debeas, sicut consuetudo fuit. Et qualiter, ut supra, te in eadem Ecclesia firmavimus stavili ordine permaneat firmiter. Hec ordinatio facta est in Anno Domni nostri Hludovrici clementissimi Imperatoris sexto, sub die quarto Kalendas Iulias Indictione duodecima et Gundelprandum notarium scrivere commonuimus. Actum Lucca.

+ Ego Petrus Episcopus in hac ordinatio a me facta manus mea sub.

+ Ego Gumfrido Clericus ibi fui.

Ego Cristianus Presbiter ibi fui.

+ Ego Gumbertu consensi, et subscripsi,

Ego Teuderadus Presbiter consensi, et subsripsi.

+ Ego Ufipertu Clericus ibi fui.

+ Ego Ghisel pertus Diaconus ibi fui.

Ego Lamprandu Presbiter ibi fui.

+ Ego Iohannes consensi, et subscripsi.

Ego Walpertas Presbiter consensi, et subscripsi.
Ego Saldprandu Presbiter ibi fui.

Ego Aufridi Presbiter ibi fui.

+ Ego Petrus Presbiter consensi, et subscripsi.

+ Ego leudimundo ibi fui.

Ego Odalfridi Presbiter ibi fui.

Ego Alprandus Presbiter ibi fui.

(Memorie e Documenti da servire alla Storia Lucchese, t. IV, p. 11.)

XX.

Donazione d'un casale coll' arimannia, d' Odalengo e di altri beni fatta da Arrigo IV re di Germania alla Chiesa vescovile di Vercelli, nell'anno 1070.

In nomine sancte et individue summeque trinitatis Henricus tertius Dei gratia rex. Omnibus Dei nostrique fidelibus tam futuris, quam presentibus notum esse volumus, quatinus nos pro patris nostri domini Henrici imperatoris anime nec non, et nostre remedio interventu quoque domini herimanni pambergensis episcopi nobis dilectissimi Gregorio vercellensi episcopo nostroque cancellario carissimo, et Eusebiane ecclesie, et omnibus eius successoribus dedimus casale cum Arimania et cum servicio quod pertinet ad comitatum. odalingo cum omnibus arimannis, et quod pertinet ad comitatum albalingo cum omnibus arimannis, et quod pertinet ad

Risch. & Doc.

14

comitatum. Ocesingo cum omnibus arimannis, et quod pertinet ad comitatum. Momolerio cum omnibus arimannis, et quod pertinet ad comitatum. Selvoliam cum omnibus arimannis, et quod pertinet ad comitatum. Redingo cum omnibus arimannis et quod pertinet ad comitatum, et cum eorum finibus, et pertinencis silvis pratis aquis aquarumque decursibus piscationibus terris arabilibus et inarabilibus sub precepti nostri traditione in perpetuum contulimus. Ea scilicet ratione, ut nullus archiepiscopus nullus episcopus, nullus dux, nullus marchio, nullus comes, nullus vicecomes, nullus miles, nullus gastaldio, nulla magna parvaque persona predictum episcopum neque sancti Eusebii ecclesiam, neque eius successores molestare iniuriam inferre, disvestire de omnibus predictis locis audeat sicut dietum est in integrum quod si aliquis quod minime credimus huius nostri precepti paginam tenore violaverit sciat se compositurum centum libras auri medietatem nostre camere et medietatem episcopo predicto nostro fideli, aut successoribus quod ut verius credatur cautiusque ab omnibus custodiatur manu propria conroborantes sigillo nostro sigillari infra iussimus. Signum (monogramma) domini henrici tertii invicti regis et principis.

Anno ab incarnatione domini nostri Ihu Xpi millesimo septuagesimo indictione octava decima tertia kalendas augusti anno ordinationis quidem domini Henrici tercii Regis XVI regnis vero eius XIIII. Actum et datum in burgensi urbe feliciter, Amen.

(Historiae Patriae Monumenta, Chartarum.)

ΧΧΙ.

Concessione del distretto e de' regali fatta da Federigo I Impe· ratore ad Aicardo di Robbio de' feudi di Robbio, Conflenza, Palestro, Rivautella ed altri nell'anno 1178.

Fredericus dei gratia Romanorum imperator semper augustus. Decet imperialem clemenciam bene merentibus digna meritorum premia tribuere et fidelium nostrorum comoda, et honores promovere ut familiares ad serviendum devotius provocentur premiis, et extranei facilius accedantur in bona spe oblate retributionis. Ea propter noverit omnium Christi imperiique nostri fidelium tam presens etas quam successura posteritas quod nos dilectum fidelem nostrum aycardum de rodobio ob devota et preclara servitia, que sepenumero nobis exibuit nomine feudi investivimus suosque heredes, qui ex eo nati sunt vel adhuc nascentur, de districto, et regalibus et omni honore

super suos homines, et super omne:n terram, et res territorias, quas johannes scoia et fratres eius et universi sui homines, quos habent, et aquisierint aquisitas habent aut de cetero aquisierint nominatim in rodobio confleucia palestro rivaltella rovaxino albano, et in omnibus locis in quibus possidet et possidebit in integrum Item investivimus eundem aycardum, et suos heredes, qui ex eo nati sunt, vel adhuc nasceutur nomine feodi nominatim de omnibus districtis, et regaliis quecumque inventa fuerint sive apparverint in predictis locis in quibus possident vel possidebunt exceptis illis, que per nostros fideles tenentur in feudum per nos, et de districto super suos homines, et omni honore, et super omnia bona sua, que vel ipse in manibus suis habet vel alii per ipsum possident, ut nec aliquis legatus nec civitas, nec aliqua eclesiastica secularisque persona aliquam potestatem habeat distringendi, vel albergandi super homines, et terram suam nisi predictus aycardus suique heredes, et immunis sit terra sua, et hominum suorum universitas ab omni publica functione. hec omnia prefato aycardo, et suis heredibus ab eo legiptime descendentibus in feodum dedimus salvo per omnia iure imperiali. Quod si ipse vel heredes sui iustitiam de hominibus suis facere obmiserint legatus noster iustitiam de eis faciat, et si aliquis adversus eum vel heredes suos querimoniam coram nobis deposuerit vel ad curiam nostram appellaverit coram nobis legatis nostris indubitanter veniant iustitiam facturi, et accepturi. Si vero aliqua ecclesiastica vel secularis persona magna vel parva contra huius nostri edicti institutionem ire temptaverit aut infringere voluerit seu quesierit, res in predicti fidelis nostri aycardi terras sive res ante depositam nobis querellam insurgere presumpserit penam illi iniungemus libras quinquaginta auri optimi medietatem nostre camere dandam, et medietatem iamdicto aycardo fideli nostro.

Datum in Palacio taurin. anno domini M. C. LXXVIII. indic. undecima V idus iulii.

(Historiae Patriae Monumenta, Chartarum.)

XXII.

Rinuncia del Conte Palatino del Reno fatta a Giovanni Arcivescovo Treverenze della Avvocheria della Chiesa e della Cittá, nell' Anno 1198.

Notum sit tam praesentibus quam futuris, quod Henricus Palentinus Comes Rheni, qui filiam praedecessoris sui Conradi Palatini Comitis legitime duxerat, resignavit Beato Petro, et venerabili Treverorum Archiepiscopo Iohanni, die Paschae in Caria Episcopali apud Treverim, Advocatiam ejusdem Civitatis, cum omnibus appendiciis tam feodatis quam non feodatis, nec non omnia annualia servitia, quae praedecessor suus supradictus habuit in Villis Archiepiscopi, sitis in Pago qui Trehere, alias Recherge dicitur, et in omnibus Villis Archiepiscopi sitis supra Mosellam, sub tali forma: quod idem Palatinus iuravit super clavum Domini, et super omnes relliquias in eadem capside contentas, quod nec ipse nec aliquis heredum suorum eandem Advocatiam, et praedicta feoda unquam repeteret. Archiepiscopus quoque sub poena excommunicationis inhibuit, quod nec ipse, nec aliquis successorum suorum praedictam Advocatiam, et eadem feoda in posterum alicui hominum infeodaret, nisi indignationem Dei omnipotentis, et sententiam excommunicationis incurreret. Huius rei testes sunt, qui etiam eodem tempore praesentes aderant, Gerhardus, Abbas Prumiensis, Rudolfus major Praepositus, Wilhelmus maior Decanus, et omnes Archidiaconi, nec non quatuor Abbates.

Acta anno Dominicae Incarnationis MCXCVIII.

(Marquardi Freheri Origines Palatinae, p. 1.)

Questo medesimo atto è pubblicato con qualche variazione in Lunigs Reichs Archiv. Par. Special Contin. 11. Abtheib. IV. Absatz 1. Tutti e due possono vedersi in Corps Universel Diplo matique Du Droit des Gens par M. I. Dumont.