Imágenes de páginas
PDF
EPUB

rint, homicida ipse pectet ducentum quinquaginta solidos. Et aliis ducentum quinquaginta solidos pro anima regis dimitantur. Et sic de omnibus caloniis medietatem dimito, nec scribitursin -hoc privilegio, nisi quod pectare debetis, Liska, mat

Si aliquis homo intra villam vestram traxerit ferrum exmolatum pro ferire hominem, vel feminam, perdat manum dextram, vel redimat illam, si dominus ville per forum vestrum ei firmare potuerit.

[ocr errors]

7

Quicumque per forza in domo hominem incluserit, pectet triginta solidos. Et qui de domibus vestris per forzam pignora vél aliquid extraxerit, pectet triginta solidos..

Et si unus percuserit alterum ita quod sanguis exeat, pectet quinque solidos, et si sanguis non exierit, pectet duos solidos, et sex denarios. Et si qui percusus est, de hoc testes non habuerit, audiat sacramentum alterius, o supse

Si aliquis percuserit mulierem coniugatam, et decem testes legales potuerit de hoc dare, malefactor pectet triginta solidos: sed si firmare non potuerit, audiat suam juram.. -911

Si femina percuserit virum habentem uxorem, pectet triginta solidos. Et si acceperit illum per capillos, vel barbam, vel per genitalia, redimat manum pro quanto potuerit habere amorem in domino, vel sit fustigata.

Et si femina percuserit alteram virum habentem, vel ejecerit tocas suas, et ceperit illam per capillos, pectet decem solidos.

Si aliquis invenerit hominem in suo horto, vel in sua vinea per diem damnum facientem, pectet quinque solidos. Et si per noctem fuerit inventus, pectet decem solidos. Et si malefactor negaverit, dominus hereditatis iurabit, et habebit medietatem calumnie et dominator ville medietatem. i had

[ocr errors]

Si caballus vel equa fuerit per diem in pignore, habeat engueras sex solidos; et si per noctem, duodecim solidos. Si vero in hoc pignore moriatur caballus, centum solidos dentur pro illo; pro equa quinquaginta solidos; mulus et asinus habeant engueras in die tres denarios, et in nocte sex denarios.: Si moriatur in pignore, viginti solidos.ov

[ocr errors]

2

Habeatis liberam licentiam comparandi oves et animalia pro carnibus et etiam ropam; et non detis proinde auctorem, sed date vestram juram quod comparavistis hec. Sed si caballum, vel equum vel malum, aut bobem, aut asinum, comparaveritis cùm testibus de via regis, vel de mercato, non dedetis auctorem; sed jurabitis quod comparavistis hec, et nescitis de quo homine; et nominabitis pretium et ipse reddet vobis pretium quod dedistis, et recuperavit suam bestiam. Ju-rabit tamen prius quod istam bestiam non vendidit, nec dọnavit, neque prestavit, sed quod fuit ei furtata.

Vicinus vester vel extraneus qui sacramentum debuerit dare vel recipere, non juret in alio loco nisi in ecclesia sanc-ti Michaelis, que est ad portam ville vestre. Et si volueritis juram pro amore Dei soltare, non pecter calumniam debitor sacramenti, neque receptor. Et qui fuerit fidancia, de judicio non respondeat de medio anno in antea.

[ocr errors]

Habeatis semper medianetum vestrum ad portam ville vestre et facite directum quale iudicatum fuerit, omnibus hominibus qui de vobis rencuram habuerit, et non habeatis forum de ferro, neque de aqua calida, neque de batalia. Sed si aliquis habuerit rencuram de vobis, et potuerit firmare vobis cum duobus vestris vicinis, pectabitis calumniam qualem judicata fuerit. Et si non potuerit firmare, audiat suam juram, et dimittat illum in pace. Et alius homo non firmet vobis nisi qui vicinus vester fuerit.

Si dominus vester habeat rencuram de aliquo vicino vestro, pectet ei fidantiam. Et si ibi fidanciam dare non potuerit, ducat illum per medio ville. Et si nec ibi fidantiam non dederit, pro ea ponat illum in carcere, et in exitu non donet carcerationem. Sed si de aliquo extraneo habeat rencuram et ipse per forum vestrum directum non compleverit, ponat illum in carcere. Et in exitu donet pro carceratio trecem denarios.

[ocr errors]

* Et si unus de vobis habeat rencuram de alio, monstret ei sigillum regis. Et si super sigillum, fidanzam non dederit antequam nox transeat, pectabitis duos solidos, et sex denarios.

Quicumque inter vos comparaverit hereditatem, com

paret illam per cartam et habeat inde testes et fidanciam. Et qui fecerit molinum in sua propia hereditate, vel fur

habeat illum liberum, et ingenuum et non donet inde partem regi. Sed si in aqua regis vel in hereditate illum fecit, non accipiat rex in primo anno partem: transacto primo anno ponat medietatem in misionibus et de reditu accipiat medietatem.

Non habeatis forum de pesquisa, neque de maneria neque de sajonia, neque veniatis in hoste, nisi ad litem campalem.

Et qui venerit ad vestram villam cum mercatura, non donet lezdam nisi in die de mercato.

Si dominus vester, vel alius homo voluerit vos adducere ante regem pro aliquo iudicio, habeatis vestras corseras veniendi usque ad Arluceam et Stellam, et Bernetum, et Portella.

Et per singulos annos ad festum sancti Michaelis de una quaque domo mihi, et successoribus meis, duos solidos reddatis. Et nisi cum vestra bona voluntate, nullum aliud servicium faciatis.

Hec quoque omnia suprascripta et alia que de foro Locronii sunt, vobis dono, et confirmo, et omni vestre posteritati ut habeatis illa, et possideatis salva, et libera nunc et per secula, salva mea fidelitate et de omni mea posteritate nunc et in perpetuum, amen.

Ego quidem rex Santius hanc cartam quam fieri iusi, laudo et propia manu hoc signum confirmationis facio.

Facta carta in Stella mense septembris era millessima ducentesima decima nona: regnante me Dei gracia rege Sancio in Navarra et in Tutela. Sub mei dominatione episcopo Petro in Pampilonensi ecclesia. Episcopo Roderico armentiensem ecclesiam regente. Joanne episcopo Tutelanam. Sancio Remiri dominante Funes. Diago Lupi Alava et Guipuzcoa. Garcia Bermudi Petralta. Sancio Remiri, Marannon. Gomiz Martini Buradon. Alvaro Munioz Treviño. Jordano de Penna, Roda. Eneco Almorabit Sangüesa. Ego quoque Ferrandus, PARTE III. TOMO IV.

NN

Domini regis notarius, eius iusione hanc cartam scripsi, et hoc signum feci.

NOTAS.

I Esta preciosa escritura destruye totalmente la fábula de la república alavesa; pues vemos que el rey de Navarra don Sancho el Sabio, despues de confirmado en la soberanía de Alava por el tratado de paces con don Alfonso vIII de Castilla en abril de mil ciento setenta y nueve, pensó fundar y fortificar una ciudad y plaza de armas fronteriza contra la de Morillas, que se habia dado á la corona castellana, y lo practica en el lugar de Gasteiz: testimonio auténtico de que podia exercer su voluntad en Alava tanto como en Navarra; lo qual no podia ser cierto si Alava fuera república y estado libre soberano independente; fuera de que dixo en la escritura que todos los fueros daba sin perjuicio de la fidelidad que le habian de conservar los veci nos de Gasteiz, y los nuevos pobladores para sí y

sucesores en su trono.

2 Los fueros dan testimonio que Alava no tenia franquezas tan apreciables como Logroño, pues caso de tenerlas, era ocioso y aun ridículo el pedirlos concederlos: los vecinos de Gasteiz no los hubiesen admitido, y los otros alaveses no hubieran ido á poblar la nueva villa de Vitoria.

[ocr errors]

tann quanto á ne

3 y tributos testifican, que tanto los vecinos de Gasteiz como los nuevos pobladores, habian de pagar dos sueldos por cada casa en el dia de san Miguel de cada año, amas de las muchas contribuciones indirectas que se espe

cifican, con la circunstancia de no ser exêntos los clérigos.

4 El rey se reservó las iglesias de Vitoria para capillas propias, y dispuso de ellas como consideró conveniente, cuya cláusula justifica la pertenencia de su patronato á la real persona mientras no conste que algun rey posterior lo cediese á los cabildos eclesiásticos, en quienes está por ahora.

NUM. 165.

Fueros de Antoñana, villa de Alava, dados por el rey de Navarra don Sancho el Sabio en enero de 1182.

Archivo de la cámara de Comptos de Navarra en Pamplona; cartulario del rey don Teobaldo.

[ocr errors]

In nomine domini nostri Jesu-Christi. Ego Sancius Dei gratia rex Navarre facio hanc cartam omnibus populatoribus meis de Antonnana tam presentibus quam futuris. Placuit mihi optimo corde et bona voluntate quod a potestate perturbantium vos liberare volui, et a consuetudinibus et pessimis subjectionibus vos extraxi, et bonos foros et bonas consuetudines in perpetuum vobis concedo et omni generationi vestre, ut in prefata villa populetis et in bona quiete semper maneatis. In primis constituo vobis quod in omnibus negociis et causis et judiciis vestris illum idem forum habeatis quod mei populatores de Lagoardia habent. Constituo vobis quod de omnibus decimis episcopus non accipiat nisi quartam partem: et clerici qui divinum oficium celebrant et qui pro vobis et nobis in psalmis et himnis et canticis spiritualibus Deo laudes persolvunt, tres partes decimarum et oblationes ecclesiarum in pace recipiant, et possideant; et pro animabus omnium pa

« AnteriorContinuar »