et terra pro anima regis. Et si apossuerint eis homicidium, faciant judicium quando indicaverit rex. Et si nullus homo traxerit pignus de illam casam per forzam, pectet sexaginta solidos (medios in terra.) Et redat ei suos pignos ad donnum de illa casa ubi ipse accepit. Et qui includerit alius homo in domo sua, pectet sexaginta solidos; medios in terra. Et nullus homo qui traxerit cultrum, perdat pigno; et si non, redimat se ad principem terre, si potuerit firmare per fuero de illa villa : et insuper si de hac populator percuserit ibi alium qui facit sanguinem, pectet decem solidos, medios in terra. Et si percuserit eum et non faciat sanguinem, pectet quinque solidos, medios in terra. Et si non potuerit firmare, andiat sua fura. Et si nullus homo expoliaverit eum de nuda carne, pectet medium homicidium, medios in terra. Et si pignoraverit nullo homine capa, vel manto neque alios pignos, pectet quinque solidos, medios in terra, cum suas firmas sicuti est foro. Si pignoraverit eum a torto, si nullus homo percuserit ad mulierem conjugatam et potuerit firmare, cum una bona muliere, et cum uno bono homine vel cum duos homines, pectet sexaginta solidos, medios in terra; et si non potuerit firmare, audiat sua jura. Et si levaverit se ulla mulier per sua lozánia, et percuserit aliquem hominem qui habeat sua mulier legale, et potuerit firmare, similiter pectet sexaginta solidos, medios in terra; et si non potuerit firmare, audiat sua jura; et si acceperit ullum hominem per barbam, vel per genitalia, vel per capillos cum suas firmas, redimat sua manu ; et si non potuerit eam redimere, sedeat fustigata. Et si istos populatores de illo Navarreth invenerint ullo homine in suo orto vel in sua vinea, ut faciat ei damnum in die, pectet quinque solidos, medios ad seniorem cujus est illo honore, et alios medios ad principem terre. Et si negaverit, salvet se cum illa jura de illo seniore cujus est illa radice. Et si de nocte ac ceperit cum decem solidos, medios ad seniorem cujus est illa radice; et alios medios ad principem terre; et si negaverit, salvet se eum sua jura cujus iila radice de illo seniore. De unaquaque casa donent duos solidos per singulos annos ad principem terre, ad pentecostem. Et iterum habeat rex in su pra scriptam villam suo forno, et ipsi de hac villa cocant in co panem suum, et de unaquaque fornata donent portionem regi unum panem. Senior qui subjugaverit ipsa villa, et mandaverit omnes homines, non mitat alio merino, nisi populator is→ tius ville. Similiter mitat alcalde, similiter mitat sajone. Alcal de qui fuerit in ipsa villa, non accipiat novena de nullo populatore qui calumnia fecerit. Similiter sajone non accipiat indes nisi senior qui tuerit de ipsa villa, ipse eos paget de novena et de arenzadgo. Et si ille senior habet rancura de homine de illa villa, demandet ei fidanza, et si non potuerit habere fidanza, levet eum de uno capite de villa, usque ad alium et postea mitat eum in carcere, et quando exierit de illa carcere, donet de carceradgo tres meallas. Et si ille senior habet rancura de homine de foris et non potuerit directum complire, mitat eum in carcere; et quando exierit de carcere, non pectet de carceradgo nisi terdecim dineros, et una mealla. Et si nulla bolta se facit in illo mercado, firmet illo rancuroso cum qualescumque homines potuerit habere duos in illo die; et si non potuerit, pectet sexaginta solidos medios in terra. Et si trocierit illo die, respondeat alio die ad forum de illa villa. Et si habet rancura homo de vicino de illa villa et demostret ei sigilo de sajone de villa, et transnoctaret illo sigillo supra cum suos testes quod non anteparavit cum fidejusores, pectet quinque solidos, medios in terra. Et istos populatores de Navarreth habeant abso luta licentia pro comparare hereditates ubicumque voluerint nullusque homo inquirat eis mortura neque saionia neque vereda sed habeant salva, et libera, et ingenua, et si necese ha-. buerint vendere, vendant ubicumque voluerint. Et nullus populator de hac villa qui tenuerit sua hereditate uno anno et uno die sine ulla voce mala, habeat solta et libera; et qui inquisierit eam postea, pectet sexaginta solidos ad principem terre, et cadant medios in terra. Et ubicumque potuerint invenire heremas terras que non sunt laboratas, laborent eas. Et, ubicumque invenerint herbas pro pascere omnia animalia, Pascant eas similiter seccent eas sive pro fenum facere aut pas, cant omnia animalia. Et ubicumque potuerint aqua invenire ? pro regare pezas, sive per molinos, sive per hortos, sive ubicumque opus habuerint, accipiant eam. Et ubicumque invenerint, ligna, montes, radices, ad cremare vel domos facere sibi, ubicumque opus habuerint, accipiant eam sine ulla ocasione. Et istos terminos habent, istos populatores de herba pro pascere, et pro segar: de Legarda en acá; et de Marannon en acá; et de la Ventosa en acá; et de Viguera en acá; ut accipiant eam sine ulla ocasione. Et insuper si populator fecerit molendinum in illa terra de dominio regis, accipiat eum illo anno primero toto ipse qui fecerit illo molino, et non partat cum rex in illo anno primero; et deinde in antea accipiat tota sua medietate et mitat totas suas misiones per medietatem. Et ille populator qui fecit illum molinum, mitat in eum per manum suam, molinerum. Et si populator fecerit molendinum in sua hereditate que habeat franca et libera, non det partem ad regem neque ad principem terre. Et si venerit aliquis homo qui inquirat juditium, aut aliquis populator, respondeat in sua villa in capite ville ad illos de ultra flumen Iberi; et si aliquis homo venerit de flumen Iberi in acá, qui inquirat nullum judicium ad istos populatores, respondeant in capite ville; et si venerint ad sacramentum, non vadant ad alienam ecclesiam, nisi ad ecclesiam sancti Salvatoris de capite ville per donar et per prender. Et si aliquis homo de foris inquisierit juditium ad nullum populatorem, vel ad vicinum de villa et non potuerit firmare cum duos testes leales vicinos de villa qui habeant suas casas, et suas hereditates in villa, et si ipsos testes non potuerit habere, audiat sua jura in ecclesia in capite ville. Et habeant absoluta licencia de comparare boves, drapos, bestias, et tota animalia per carnem et non donent actor nullo, nisi illa jura que ipse comparavit, et si ipse comparaverit mula, vel equa, vel asino, vel caballo, vel bove per arar, cum otorgamiento in mercado, vel in via de rege cum sua jura, et non scit de qui cum sua jura, non det ei magis actor, et ipse qui demandaverit, redat ei toto suo habere cum sua jora que tanto fuit comparado: et si ipse voluerit recuperare suo habedonet ei sua jura que ipse non dedit neque non vendidit 16, illo ganado sed quod fuit illo furtado. Senior qui mandaverit illa villa, si inquisierit judicium ad nullum populatorem qui dicat, perge mecum ad dominum regem, ipse populator non pergat de Calagurra in antea, neque de Viguera in antea, nec de sancto Martino de Zaharra in antea; et populatores de Navarreth non donent lezda in Navarrete, neque in Lucronio. Et ille homo qui tenuerit sua casa uno anno et uno die, similiter non det portatico in Navarrete, nec in Lucronio. Et nullus homo qui inquirat judicium, aut aliquis populator de ultra flumen Iberi neque de nulla terra qui demandaverit fidejusores, non donent nisi de illo Navarrete. Senior qui subjugaverit ipsa villa, neque merino, neque sajone, neque princeps terre, si inquisierit nulla res ad nullum populatorem, ut se salvet pro suo fóro, et pro equale per illa jura et non amplius. Quisquis populator in Navarret habuerit duas vel tres domos, et in ipsis non accenderit ignem, non pectet nisi duos solidos. Super hoc etiam mando quod populatores de la Costa non pectent in aliquo pecto per quatuor annos: et quatuor annis in antea, pectet unusquisque duos solidos, et non pectent alios maravetinos. Si quis vero hanc cartam infringere presumserit, iram Dei omnipotentis plenarie incurrat, et regie parti mille. moravetinos in coto persolvat, et damnum quod vobis intulerit, duplicatum restituat. Facta carta apud Carrionem, era millessima ducentesima trigesima tertia, tertio idus januarii. Et ego rex Alfonsus regnans in Castella et Toleto, hanc cartam roboro, et confirmo. Didaco Garsie existente cancelario. Magister Michael domini regis notarius scripsit. NOTA, He aquí los fueros de una villa de Rioja tan pri vilegiados como qualesquiera de Alava, Guipúzcoa y Vizcaya ; y fueron confirmados por don Sancho IV en Valladolid, dia sabado ocho de julio de mil doscientos y noventa; don Alfonso xi en VaPARTE III. TOMÒ IV. YY lladolid en ocho de diciembre de mil trescientos treinta y dos, y'don Pedro el Unico en las cortes de Valladolid á diez y ocho de noviembre de mil trescientos cincuenta y uno. NUM. 186. Donacion del hospital de Monte-Cerezo al abad y monasterio de Buxedo en 30 de setiembre de 1195. Archivo de Buxedo. In nomine sanctæ Trinitatis, et individuæ Unitatis, Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Quoniam Dei voluntas ab omnibus est exquirenda, quam sequi desiderans cometissa domna Eldonza pro animæ mariti sui redemptione, et parentum suorum animarum requie sempiterna, et pro sua, et filiorum suorum bona salute a Deo obtinenda, tribuit et concedit hospitalem de Fonte-Cereso, qui est juxta villam sancti Dominici, et in via sancti Jacobi, ecclesiæ sanctæ Mariæ buxetensis monasterii, et Sancio ejusdem abbati, omnique conventui, tam præsenti, quam futuro, jure hereditario cum omnibus pertinenciis suis possidendum in perpetuum. Ego domna Eldonza una cum filio meo Didaco Lupi, et filiabus meis, qui hanc cartam fieri jussimus, propriis manibus roboravimus, et affirmavimus. Si quis de propinquis nostris, vel extraneis hanc cartam infringere tentaverit, iram Dei omnipotentis plenasie incurrat, et in cautum regis mille aureos persolvat, et duplicatam hereditatem monasterio restituat, et sit excomunicatus, et cum Juda traditore in inferno damnatus. Hujus rei sunt testes domnus Didacus archidiaconus sancti Dominici: don Lope de Zofior: don Guillen de Saia: don Joannes Martinez: don Domingo de Baños: Pedro Aznarez: Martin Joannes. Notandum vero est, quod de omnibus annuatim tertia pars pauperibus misericorditèr tribuatur. Facta carta secundo kalendas oc |