Imágenes de páginas
PDF
EPUB

reunidos los señoríos en un poseedor, y ser distintos entre sí, como consta de los de Mena y Ayala. Presenten los Vizcainos un instrumento en que conste haberse dismembrado de Vizcaya: lo creerémos y celebrarémos, pues habrá esa prueba mas de que el señorío de Vizcaya era solariego, y se partia entre los hijos, nietos y herederos.

NUM. 99.

Donacion del monasterio de santa Cruz de Fresneda en 1127.

Becerros de san Millan.

Sub Christi nomine redemptoris nostri. Ego igitur senior Garsea Lopez, et mea conjuge domna Teresa offerimus Deo et sancto Emiliano pro remissione omnium peccatorum nostrorum illo monasterio que dicitur sancta cruce de Frexneto cum omni pertinentia ad integritatem, sicuti ego habui, sana, et libera de omni foro malo, cum terris et vineis, cum exitu et regressu, cum pascuis et montibus, et ribulis, et absque homicidio, et sine fornitio, et absque imperio regali de qualicumque more, et sub jure sancti Emiliani; ut serviat ad sancta Maria de Antozanos pro nostris animabus, et pro animabus parentum nostrorum, ut serviat Deo, et sancta Maria supradicta usque in finem sæculi; ut per ejus præcibus, et omnium sanctorum pervenire mereamur ad regna cœlorum. Si quis autem nostrorum propinquorum, posterum regum, aut principum, comitum, vel aliquorum hominum hanc nostram donationem disrumpere voluerit, sit a domino maledictus, et confussus, et cum Juda traditore in infernum sit dimersus: insuper ad parte regis pariet duo talenta auri, et duplum að regula. Et ego Garsea Lopez simul cum conjuge mea Teresa, qui hanc cartam fieri jussimus, testes ad roborandum tradi

mus, et confirmamus. Mea mater domna Elvira testis. Et senior Enneco Lopez de Fides testis. Et Petro Andreis testis. Et Gonzalvo Ferrandez testis. Et domno Santio de Lordone testis. Petro Martinez de Torres hic testis. Facta carta in era millessima centesima sexagesima quinta. Regnante rege Aldefonso in Aragona, et Naiera. Senior Enneco Lopez dominante. Lhodio, et Castella vetula.

NOTAS,

I Por esta escritura parece que don Alfonso de Aragon dominaba en la Rioja y en la Castilla vieja de Valpuesta, pero no en Vizcaya, lo que conforma con otras escrituras, que señalan los límites de sus dominios en Vilorado y Valpuesta.

2 Don Iñigo Lopez, que dominaba en Llodio y Valpuesta, era hijo de don Lope Sanchez de Ayala, progenitor de los señores de Llodio y Orozco. Se conoce que los valles de Llodio y Orozco eran señoríos distintos del de Vizcaya, lo mismo que los de Ayala, Arciniega, Orduña y Arrastaria; de manera que por el sudoeste comenzaba la Vizcaya en Arrancudiaga.

NUM. 100.

Fueros de la villa de Caseda del reyno de Navarra en setiembre de 1129.

Archivo de Caseda, y Diccionario geográfico-histórico de España por la real academia de la historia, tomo I.

In nomige sanctæ, et individuæ Trinitatis, Patris, et Filii, et Spiritus Sancti. Ego Aldefonsus Dei gratia Aragonensium, et Pampilonensium rex, dono, et concedo vobis vicinos de

Casseda tales foros, quales habent illos populatores de Daroca, et de Soria, et adhuc meliores; et facio vos ingenuos, et totam vestram posteritatem, de illa novena, quam solebatis mihi pariare, ut ampliùs non pectetis, nec vos, nec filii vestri, per sæcula cuncta. Qui venerit ad Casseda populare, non det novena, et sedeat ingenuo ibi, et sua hereditate franca, ubicumque habuerit eam. Si perdiderit aliquis homo de suo habere, vel sua hereditate, vel ulla causa de suo, peitet ad illum duplex, et mille solidos ad regem. Et si debuerit habere, vel fuerit fidiator de ulla causa, et venerit ad Casseda, sedeat solutus, et non peitet aliquid. Si fuerit homicida, et fecerit injuriam, veniat ad Casseda, et sedeat solutus, et non peitet aliquid. Qualecumque malum fecerit, non respondeat pro illo ad ullo homine, et si requisierit illum, peitet mille solidos ad regem, et duplet illos pignos ad vicinos. Si homo de Casseda habuerit rancura de homine de alia villa, et quesierit fidiator in suo concilio de directo, et non voluerit ei directum facere, pignoret, et levet illa pignora ad Casseda, et prendat de illa triginta solidos in assatura, et mittat suo seniore in Casseda fidiator super suos pignos, et veniat ad medianeto ad illa porta de Casseda illo habere que demandavit. Ille homo de Casseda firmet cum duos christianos, et ille homo de foras mittat suo habere in antea, vel pignos qui valeant duplum, usque ad tertium diem, et si non potuerit mittere illo habere in antea, vel in præsente, cadat de suo juditio per hoc, et non requirat unquam aliquid. Homo de Casseda, si occiderit hominem de foras, peitet triginta solidos ad foro de Soria: si occiderit suo vicino, peitet triginta solidos. Homo de foras, extraneo, si occiderit hominem de Casseda, peitet mille solidos, ad regem medios, et alios mediós ad suos parentes. Si homo de alia terra demandaverit ullum juditium ad hominem de Casseda, et fuerit manifestum, benè; et si non, juret illo in Casseda, que non debet ad illum aliquid, et relinquat eum, et non habeat ullum juditium cum eo. Vicinos de Casseda non vadant ad fosato usque ad septem annos, et de septem annis en suso faciant se tres partes: et illo cabaillero, qui non fuerit ad fosato,

peitet in anno duo solidos, et pedone uno solido. Cabalcatorés de Casseda, qui fuerint in terra de Moros, de ropas et de armas non dent quinta, si non fuerit laborata de auro vel argento. De captivo, si fuerit rex, vadat ad regem: de alio captivo sua quinta: vicinos de Casseda si fuerint in fosato cum rege, vel cum suo seniore, non dent nisi una quinta, nec dent azaria. Vicino de Casseda non sedeat merino, et si se fecerit merino, pectet mille solidos ad concilium, et occidant illum, Vicinos de Casseda non dent portatico in ullo loco. Ganato de Casseda non det herbatico: ganato de alia terra, si jacuerit de una nocte in antea in termino de Casseda, de uno grege det uno carnero, et uno cordero; de triginta vacas, una, media ad regem, media ad concilium. Si aliquis homo fuerit vilto ad filia aliena, vel ad mulierem, et potuerit cum duos vicinos firmare eum, peitet trecentos solidos, medios ad regem, medios ad mulierem; et si non potuerit firmare eum, juret cum duodecim homines, quod non fuit verum. Vicino ad suo vicino, si habuerit suspecta de furto de quinque solidos in jusso, juret. Si habuerit suspecta probatamente, deliminet se per litem. Mauri, judæi, et christiani, qui fuerint populatores in Casseda, habeant foros sicut illos de Soria et de Daroca: et in casa de caballero de Casseda non intret saione: et sua porta non sit sigillata: et illo ganato de Casseda que presierint mauri, vel guerreros, si fuerit caballo, vel alia bestia quadrupeda, pro illo caballo det suo seniore quinque solidos, pro alia bestia, uno solido; et si revellaverit, peitet duplato. In termino de Casseda ubi fuerit sàgio de rege, habeat solutum, et qui fuerit fidantia de ullo habere, et fuerit mortuus, vel captivus, non sedeat requissitus. Qui fuerint in Casseda populatores, sedeant infanzones, et suos filios, et suos parentes, et omnis generatio sua. Homo de Casseda, si potuerit castellum amparare ad salvetatem de rege, habeat semper eum. Medianetos dono ad illa porta de Casseda cum totas gentes, et cum totos homines. Illo senior, qui fuerit de Casseda, de uno fructu in antea habeat sua pallea, et suo palleare. Homines de Casseda habeant terminum usque ad congustum de Carcastel

lo, heremo, et populato. Terminos de montes in totas partes habeat Casseda ad uno die de andatura, et qui pignoraverit, peitet sexaginta solidos ad regem. Populatores de Casseda, si fuerint acalzados de quinque solidos, peitent per illos uno arrobo de trigo, et uno arrobo de ordio. Vicino in concilio aut in quintana, si habuerit ulla baralla, non habeat ulla arma cum se, et si habuerit, peitet quinque solidos ad concilium. Qui ista carta voluerit disrumpere, habeat mansionem cum Datan et Abiron, et cum Juda traditore in inferno inferiori hic et in perpetuum. Signum Adefonsi regis. Facta carta in mense septembris in villa Fraga, regnante me, Dei gratia rex, in Aragone, et in Pampilona, sive in Ripacorza, et in Superarbi. Episcopus Santius in Pampilona. Episcopus Arnaldus in Osca. Episcopus Guillelmus in Roda. Episcopus Santius in Naxera. Petrus Tizon in Stella. Castam in Biel. Caisar in Naxera. Fortun Lopiz in Soria. Lope Lopiz in Ricla. Garcia Ramiriz in Monzon. Fortun Alvarez in Verlanga. Vice-comite Centolle in Cesaraugusta.

Signum regis Ranimiri. Laudo, et confirmo hanc cartam, sicut superiùs scriptum est. Ego Michael scriptor sub jussione domini mei regis hanc cartam scripsi, et de manu mea hoc feci.

[ocr errors]

Signum regis

Garsix. Ego Petrus de Sos, cappellanus,

et scriba regis de manu mea hoc

feci.

Signum regis Santii. Ego Santius Dei gratia Pampilonensis rex hanc cartam laudo et concedo, sicut superiùs scrip

tum est.

NOTAS.

I Este fuero fue confirmado por el rey don Cárlos I de Navarra en Pamplona en el mes de mayo del año de mil trescientos cincuenta y cinco: en el privilegio de confirmacion, que tambien se halla original en el archivo de Caseda, se inserta á la letra todo el fuero; y en la fecha, donde dice:

« AnteriorContinuar »