VEd. de handt daer aen gelieven te houden, dat mij sulx mach gewerden, daer aen mij vruntschap ende dienst geschieden sal, die ick t'allen tijden met een danckbaer herte sal erkennen. Twelck bij soe verre ick oock nyet en can verwerven, will ick VEd. mijn bedroeffde swangere huysfrou, met mijn onnosele kijnderen gerecommendeert hebben ende gebeden, dat V. Ed. gelieve deselve alle goede hulpe te bewijsen. Wat mij belanght ben door des Heeren genade geresolveert liever als Balling achter landt te gaen doolen, ende de vuytterste armoede (dat Godt verhoede) te lijden, dan den geveynsden hypocryt te spelen, ende mijne conscientie tot ergernisse veler vromen te beswaren. Desen hyer mede eyndende, wil ick VE.

Edele, wijse, geleerde, voorsienige Heeren de Bescherminge des allerhoochsten bevelen, die Uwer E. Regieringe tot 's Lants ende der kercken welvaren mitsgaders tot voortplantinge der warer reformatie genadelick wil zegenen, ende mij neffens anderen meer t'onrecht beswaerde persoon nemen in sijn heylige protectie, in haest den 24e Augvsti 1618. Onderstond, Uwer Ed. dienstwillige dienaer. Onderteekent J. Taurinus. De Superscriptie hielt: Den Edelen Erentfesten, geleerden, weysen voorsienigen Heeren, Mijn Heeren Schout, Burgemeesters ende Vroetschap der stad Vtrecht.

Waer naer d'voors. drucker, doch eerst Johan van Doorn (die hij geseyt hadde hyerinne geweest te sijn syn behulper) ontboden zijn.

Hyer naer is binnen doen staen Jan van Doorn boeckvercoper, die bekende kennisse vant drucken van de Waechschael gehadt te hebben.

Dat Taurinus daervan Aucteur was.

"T Placcaet daer iegens wtgegeven, wel gesien ende gelesen te hebben.

Oock wel te weten datter poenen iegens den drucker waren gestatueert, maer dat 't selve alhyer, noch op meer andere plaetsen, nyet en was geplubiceert.

Item datter naer sijn menenge geen twee minuten, maer een van geweest is.

Dat dit stucks-wijse was gedruckt nu ende dan bij Abraham van Heerwech, ende bij den selven drucker gehaelt soe van Taurino als van hem, doch meren deel van Taurino selffs.

Dat hij van Doorn daertoe het papier hadde gelevert. Dat hij geen volcomen wetenschap hadde, off hij de stucken van Taurino gehaelt, off hem gebracht waeren.

Dat hij wel hadde connen verstaen dat dese Waechschale was iegens de goede wille van de Ho. Mo. Heeren van de Generalité, maer evenwel hyer niet gepubliceert.

Doch dat hij gisteren gesproken hadde Abraham voornoemt, ende met hem overcommen was, soe haest de publicatie alhyer soude sijn gedaen, sij luyden sulx souden wtbrengen, om te genieten het Pardon vant selve Placcaet. Tot welcken eynde hij all een memorie hadde innegestelt, die hij datelick overleverde.

Dat hij nyet en wist dat yemant anders kennisse hadde van de Waechschael als Taurinus, hij ende de drucker.

Hyer mede eens uytgegaen ende terstondt weder binnen geroepen sijnde, Verclaerde voorts:

Nyet te weten wie het in andere Talen getranslateert off gedruckt mach hebben.

Dat se hem in francois gedruckt wel toegesonden sijn, maer als noch nyet te weten bij wye, oock daer van geen boeck gehouden te hebben.

Dat hij oock nyet en wist van Leyden, Amstelredam off van waer, selffs oock den packdragers nyet gevraecht te hebben.

Dat hij hyer van oock geen betalinge hadde gedaen, als voor al noch aen wyen te doen hem onbekent sijnde.

Dat dit dagelix gebeurt, hem refererende tot andere Boeck

vercopers.

Waermede hij vertogen ende gegaen is in de Schouten Camere ende binnen gecomen Abraham van Herwech. Verclarende : De Waechschale met stucken van minuten gedruckt te hebben. Gehaelt ten huyse Taurini ende oock van Doorn.

Nyet te weten wye het fransche getranslateerd off gedruckt heeft. D'selve oock nyet gehadt noch vercoft te hebben.

Dat van Doorn hem gevraecht hadde off hij de minute hadde verbrandt, ende hij daerop geantwoord, jae.

Seyde geen ander Cladde met een anders handt gehadt, maer noch wel een cladde ten huyse Taurini op tafel gesien leggen te hebben.

Gevraecht off hij geen andere gedruckt iegens de Waechschale en hadde gehadt.

Seyde Jae, maer dat die door den Onderschout verboden waren te vercopen.

Dat Jan van Doorn hem gisteren gesproken hadde van het hooft in de schoot te leggen.

Daer op hij geseyt hadde sulcx van selffs gedaen te sullen hebben.

Dat hij noyt boucxkens elders van daer ontfangen hadde, off wist wel van wie, ende van waer die quamen.

Doch dat wel contrarie geschiede, als tot Amsterdamme wel in winckels gestaen hebbende, alwaer groote pacquen gebracht werden, die de winckeliers nyet en wisten van waer die

quamen. Waer mede hij naer huys gegaen ende Jan van Doorn weder binnen geroepen sijnde, ende seggende op sijnen eedt, dat hij niet anders als de waerheyt hadde geseyt.

Dat hij ook wel andere stucken iegens den Advocaet ende andere wt Hollant mede ontfangen hadde, maer nyet te weten van wyen ofte van waer.

Dat hij oock nyet en wiste datter eenige andere Predicanten van die Waechschael kennisse hadden.

Daer mede hij oock naer huys es laten gaen.

Hyer nae sijn weder rapporten gehoort van de Gecomitteerden der Vroetschappe, policie concernerende.

Vorders in deliberatie geleyt sijnde, dewijle nu seker ende kennelick is dat Taurinus de Weechschael voors. heeft gemaeckt, off men hem langer behoort als een dienaer te houden, ende off oock nyet en behoort den officier belast te worden iegens hem het recht van den Heer te bewaeren, is eyntelick goetgevonden 't selve noch voor een dach of drije in deliberatie te houden.

I.

Edele Erentfeste Hoochgeleerde, vrome, seer voorsieninge Heeren ende goede vrunden. Wij hebben seer geerne verstaen uyt Uwer E. missive vanden IIe deses de goede debvoiren die d'selve gedaen hebben omme te achterhalen den autheur van

het diffamatoir bouxken geintuleert Weechschael, ende bedancken uwer E. daer vooren, Versouckende ende vrundtlick begerende, dat uwer E. ons de minute vant selve bouxken ofte het manuscriptum metten eersten te willen overseynden, ende tegen den autheur daervan procederen nae behooren ende vereysch der zaecken, andere ten exemple, volgende d'intentie van het Placcaet daer tegen geemaneert, sonder des te sijn in gebreecke tot voirderingen van den dienst van de Generaliteyt. Hier op sullen wij ons verlaten. Ende uwer E. Edele etc. in de Heylige protectie van den Alvermogenden bevelen. Uytten Hage den XIIIIen Septembris 1618. Was geparapheert Gijsbert van den Boetzelaer. Onderstondt: Uwer E. goede Vrunden, Die Staten Generael der Vereenichde Nederlanden. Ter Ordonnantie van den selven onderteeckend: C. Aerssen. Superscriptie: Edele etc. Die Staeten van Utrecht ofte haer E. Gedepde onse besundere goede vrunden.

MARIËNGAARDE,

EEN VROUWENKLOOSTER BINNEN DE STAD MONNIKENDAM,

DOOR

D. J. M. WÜSTENHOFF.

Op de plek ten oosten van de kerk der Hervormde Gemeente te Monnikendam, alwaar nu de algemeene begraafplaats wordt gevonden, stond vóór dezen een convent voor nonnen van den derden regel der penitenciën van St. Franciscus, Mariëngaarde geheeten. De tijd wanneer, of de persoon door wien dit klooster gesticht werd, en of het in eenig verband kan gestaan hebben tot de ook in deze streken zoo gegoede abdij Mariëngaarde boven Leeuwarden, is niet bekend. Wat de vraag betreft, door wien ons klooster gebouwd zal zijn, waarschijnlijk valt wel te denken aan eene stichting van Holland uit. Hieromtrent alleen bestaat zekerheid, dat het klooster in het begin der 15de eeuw reeds in wezen was, naardien het in eene oorkonde van 29 December van het jaar 1403 voorkomt, waarin gemeld wordt, hoe Hertog Albrecht van Beieren de susteren van der derder orde van St. Franciscus in den Convente geleegen in de stad Monnickendam met alle hare goederen in zijne hoede en bescher

III.

18