XXX.

Gnesnae, anno 1242. die 30. m. Aprilis.

Premislai Boleslaique fratrum, Ducum Poloniae Majoris edictum, contra nefarios turbatores pacis monasticae coenobii Benedictinorum Lubinensis direptoresque bonorum ejus (1).

In nomine domini, amen. Multis incommodis prudenter occurrimus, cum etatis nostre negocia, litterarum ac testium munimine roboramus. Noverint igitur universi tam presentes quam futuri presentem litteram habituri, quot nos Premisl et Boleslaus dei gracia Duces Majoris Polonie auditis multimodis molestiarum querelis dilecti Capellani nostri domini Woyslai Abbatis et fratrum ejus monasterii de Lubyn (2) quas quidam feroces eis in bonis eorum ymmo et in ipso monasterio in ipsas personas religiosas, timore dei postposito et rigore nostro retrojecto, fastu superbie tumentes ausu temerario inferre non formidant; et cum prefatum monasterium et personas in ibi deo militantes ob religiosam conversacionem speciali gracia et favore prosequamur, et ordo justicie et rigoris exigat, ut juxta debitum dignitatis nostre, cura debita ipsorum dispendiis occurramus et profectibus, talium eorundem ferocitatis temeritatisque tyrannidem refrenantes compescuimus, prout debite meruerunt. Quare, ut talia in posterum non admittantur, inito communi consilio, rite decernentes, dignum duximus statuendum: ut quicunque seu nobiles sive ignobiles cujuscunque condicionis aut dignitatis extiterint, Abbati seu fratribus suis dicti monasterii, sive villanis eorum, in bonis ipsorum et precipue in monasterio quippiam molestie seu violencie intulerint, nobis et nostris successoribus penam que sedmcessant dicitur,

(1) E tabula authentica pergamena, in tabulario provinciae Posnaniensis asservata, (cujus alterum sigillum totum desideratur, alterum de cera vulgari, sigillis Praemislai II persimile esse dicitur) descripsit doctiss. Stronczyński. Sigilla filis rubeís appensa erant.

(2) Lubin, monasterium et villa parochialis in M. Ducatu Posnaniensi, territorii Posnaniensis, regionis Kostanensis, in via e Dolsko Krzyvinum ducente. Coenobium monachorum ordinis S. Benedicti ibi a Michaële quodam nobili Polono anno 1113 fundatum esse, Długossius L. IV. p. 399. narrat.

debebunt, et Abbati dicti monasterii penam solvent, que pintnacessce nuncupatur. Hoc decretum nostrum ratum et firmum, nostris ac perpetuis temporibus censuimus duraturum. In hujus rei testimonium, presentem litteram sibi dari jussimus, nostrorum sigillorum munimine roboratam. Actum et datum in Gnezna infra octavam beati Adalberti Episcopi et Martyris, patroni Polonorum, anno domini M° CC° quadragesimo secundo. Presentibus hijs: domino Bogufalo Episcopo Poznaniensi, Bogumilo Palatino Poznaniensi, Dirsicrayo Palatino Kalissiensi (3), Domarato Judice Poznaniensi, Jaroslao Judice Kalissiensi, Mathia Notario nostro, et aliis multis fide dignis.

(3) Calissia (Kalisz) urbs Regni Poloniae, nunc territorii regionisque, anno vero superiore etiam provinciae sui nominis caput, ubi rivus Swendry cum fluvio Prosna confluit.

XXXI.

Radgosti, anno 1242. die 23. Octobris.

Conradus Dux Cracoviae et Lanciciae, privilegia monasterii Cisterciensium Sulejoviensis refert ac renovat (1).

Principum terrenorum munificencia liberalis, quod gratis tribuit, existimat se debere, et nisi crescat in suis beneficijs, se nichil iudicat contulisse. Set quoniam eorum donaciones sepius per successores malivolos rescinduntur, cum pocius deberent ampliari, in oblivionis pernicie seu privilegiorum vetustate corrosorum viciacione suam nequiciam fulcientes, providencia laudabilis adinvenit, acta mortalium litterarum apicibus comendare, antiquata quoque scripta renovare, contra morbum duplicem duplex antidotum preparando. Ea propter noverint universi tam presentes quam posteri presentem paginam inspecturi, quod nos Conradus dei gracia Cracovie et

(1) Ex apographo sub finem XV vel initio XVImi seculi concinnato, quod, quantum cum confirmatione Lesconis cognomine Nigri anni 1279 concinnat, cujus tabulam authenticam Comes Rzyszczevius habet, ex annotationibus nostris perspicies. Conf. Lesconis praedictam confirm. infra No LXI. exhibitam.-Verba uncis inclusa ea esse scias, quae quum in charta confirmationis anni 1279 avulsa sint, secundum apographi antiqui tenorem restituimus.

Lancicie Dux, una cum filiis nostris Bolezlao Mazovie, Kazimiro Cujavie Ducibus et Duce Semovitho, ad memoriam reducentes, quam speciali prerogativa dileccionis gloriose memorie illustris Dux Kazimirus pater noster ecclesiam beate Marie sanctique Thome de Sulejov fratresque Cisterciensis ordinis ibidem commorantes de Romanis partibus (2) evocatos dilexerit, pium affectum ejus benigno favore prosequentes, privilegia dudum confecta, tam super donacionibus ac libertatibus patris nostri supradicti, quam nostris seu aliorum quorumcunque donacionibus seu eciam acquisicionibus eorundem fratrum videntes processu longi temporis viciata, captato tempore oportuno, studuimus renovare quicquam in eisdem privilegiis seu aliis instrumentis reperimus, in presenti pagina propriis vocabulis conpendiosius declarantes. Contulit siquidem pie recordacionis pater noster predictis fratribus XIII. plaustratas (3) salis singulis annis persolvendas sine diminucione, secundum quod de Rusia adducuntur de theloneo Sandomiriensi, et alveum salis annuatim in Cracovia. Item villis, colonis, et foro ipsius ecclesie cum pertinencijs suis, videlicet: Strelech, Dambrove et ville de Baldrichov cum pertinenciis suis, plenam contulit libertatem, et ab omni jugo tributarie servitutis exemit; ita, quod conductum nullum ducant, nec ab aliquo recipiant, excepto solummodo Ducis tentorio. Item aliis villis: Mileyjov scilicet cum pertinenciis (4) Monti et Bucine, Prussinove, Manoe, Stephanoe, et Potrove cum pertinencijs earundem, sicut Raslaus Palatinus tenuit, eandem contulit libertatem, et homines eorum a povolove, podvorove, naraz, povoz, vivoz, vimoth, nastava, vesinica, strosa et ab omnibus aliis servitutibus et

(2) Pro,,Romanis partibus", confirmatio anni 1279 habet,,Morimundo", quod est oppidum in Burgundia, nunc Franco-Gallicae ditionis. Casimiri Ducis privilegium anni 1176 huic monasterio collatum, vide N° IV.

(3) Sic et in privilegio Casimiri Nro IV. praemisso; quatuordecim autem plaustratas, in confirmatione Lesconis Nigri legimus.

(+),,Cum pertinentis Wole et Zacrovice, Monti et cet.", habet privil. confirm. anni 1279.— E plurimis in regione Petricoviensi villis Wola dictis, Milejoviae proximae duae sunt; quarum. Wola Bogdańska altera, altera Wola Krzystoporska dicitur, ambae parochiae Bogdanoviensis Quum autem nec Zakrowice, nec Zakrzowice villa in hac provincia exstet, e multis villis Zakrzew, Zakrzów, Zakrzówek dictis, haec quae Milejoviae propior nobis videtur, est villa Zakrzewek dicta, regionis et parochiae Radomscensis, quae tamen quatuor milliariis a Milejovia distat. De situ ceterarum, hoc privilegii loco enumeratarum villarum, jam in annotationibus ad privilegium Nro IV referenda retulimus.

exaccionibus, quocunque vocabulo censeantur, a castris firmandis, ab expedicionibus et ab aliis laboribus universis penitus liberavit, nec aliquubi, nisi coram Duce, provocentur, litteris ipsius sigillo signatis: capita quoque que in villis eorum ab hominibus suis contingerint, libere recipient; theloneum, ubicunque yadunt, vendunt, vel emunt quocunque modo, nullatenus solvant. Item sub dominio fratris nostri, in villis bone memorie Ducis Lestconis acquisitis, scilicet: Ocaline, Lanchnò, Crisanov, Svecehov et Pasturov (5) eandem optinent libertatem, et a predictis servitutibus et exaccionibus penitus sint inmunes. Item in villis sub nostro dominio acquisitis, videlicet: Ylove, Vissocine (6) cum castoribus, Bar[covice] (7), quam habent pro commutacione facta de Lubocin; Dobrechav, Pechove, Unane, Jacove, Strassevizi, Campina (8) cum pertinencijs suis, per omnia consimilem obtinent libertatem, [et a predictis] servitutibus et exactionibus penitus sunt

(5) Okalina, territorii, regionis et parochiae Opatoviensis villa ecclesiastica. Ut autem Lanchno non aliam villam denotare credamus, nisi Łęczno Petricoviensis regionis, Sulejoviensis parochiae, tabula Casimiri Ducis Cujaviae et Lanciciae anni 1251 nos movet, inferius No XXXVIIo exhibita. Krzyżanów villa ejusdem regionis, parochiae Milejoviensis; Swięciechów pagus Opocznensis regionis, parochiae Blogensis; Pasturów villam nullibi invenire potui; Pasturka vero, vel Pastérka, villa olim ecclesiastica regionis Szydłoviensis, parochiae Pińczoviensis, nimis longe a Sulejovia aliisque monasterii bonis distante, hic villam Paskrzyn regionis Petricoviensis, parochiae Ręcznensis forsan intelligi puto, quae in propinquo praedictarum villarum (Łęczno et Krzyżanów) sita est. Conf. tab. an. 1262 inf. Nro L. exhibitam.

() lowo territorii Cujaviensis, regionis Brestensis, parochiae Swierczynensis villa, non longe distat ab altera hic nominata villa Wysocin, ejusdem territorii, regionis vero Radziejoviensis, parochiae Bądcoviensis.

(7) B.,,cum pertinencijs, videlicet Preglov," adjicit confirmatio anni 1279: est autem Przygłów villa Sulejoviae proxima. Monumentum commutationis villae Barkowice cum villa Lubotyń (No XXI) praemisimus.

(8) Dobrechów, ut non aliam esse villam putemus, nisi Dobrowo parochialem, Koninensis territorii et regionis, argumentum privilegiorum inferius Nris XXXIX et LXVIII exhibitorum, nec non tabulae in Damalevicii Serie Archiepp. Gnesn. pag. 101 seqq. typis descriptae, nos movet. Huc accidit, quod villae simul cum villa Dobrehov hic enumeratae, Pieczew videlicet, Umienie, Jacków, Straszówek et Kepina, licet trans fluvium Vartam, in Lanciciensi finitima regione sitae, in propinquo tamen sunt Dobroviae. Siquidem Pieczew parochialis villa, vix uno milliario ab oppido Dabie distet, Umienie itidem parochialis villa, inter Dąbie et Kłodayam oppida, Jacków seu Jaków parochiae Siedlicensis, in via e Lancicia Kłodavam ducente, Straszkówek autem parochiae Kłodaviensis eidem oppido proxima villa, Kępina denique, parochiae Graboviensis villa, inter Pieczew et Jaków villas fere media est.

inmunes. Item aquam de Pilcia (9) pro anima dicti fratris nostri Lestconis eis datam, aquam que Baldrichov que Nir (9) vocatur, et aquam que Luceza (9) nuncupatur, plena [libertate pos]sideant. Circa Sulejov vero] et ubique infra terminos et methas ipsorum, castores per piscatores suos in atraque ripa libere possunt piscari. Has igitur donaciones et libertates superius annotatas, ratas et firmas, illibatas et inconcussas volentes in perpetuum permanere, sepedictis fratribus de Suleyov confirmamus, et presentis scripti patrocinio communimus decernentes, ut nulli omnino successorum nostrorum liceat hanc paginam nostre perpetue confirmacionis infringere, vel ei ausu temerario contraire, quam nos eciam, ad maioris roboris firmitatem, sigilli nostri munimine duximus roborandam. Huius rei testes (10) et consencientes sunt: filii nostri Boleslaus, Kazimirus, Semovitus, item Vosinicus (? Volimirus) (11) Cancellarius et frater eius Strezco, Nicolaus Cancellarius (?) de Respir (12), et plures alii. Acta sunt hec anno domini M° CC° II° (sic) (13) decimo Kalendas Novembris in Radagoste (14).

(2) Pilicia fluvius, cujus fons circa oppidum Piliciam, Olcussiensis territorii, regionis caput, ostia vero circa villain Ostrówek territorii Varsaviensis, regionis Czerscensis, parochiae Konarensis, ubi Vistulam intrat. Nér fluvius, fontem prope villam Giemzów regionis Petricoviensis, parochiae Rzgovensis habet; intrat vero Vartam, prope villam parochialem Chełmno, Lanciciensis territorii regionisque. Rivus Luciążna, qui in confirmatione anni 1279 Luceza, in apographo autem seculi XVImi Luchczyna corrupte nominatur, fontem circa villam Gomolin Petricoviae proximam habere videtur, licet Długossius (I. 14.) eum ad villam Bliszyn, Rozprae oppido proximam referat; intrat autem fluvium Piliciam circa villam Barkowice monasterii Sulejoviensis.

(10) Testes in privilegio anni 1242 prolati in solo apographo recensentur.

(1) Quem Vosinicum in apographo corrupte nominatum videmus Cancellarium, eum in ejusdem 1242di et 1243 anni privilegiis Conradi, apud Nakielscium (Miechovia pag. 164 et 166) et Szczygielscium (Tinecia pag. 152) Volimirum appellari scias. Conf. ad privil. Nro XLII exhibitum annotationem quartam.

(12) Citatio duorum Cancellariorum, quae in tabulis hujus aevi rarissime occurrit, suspecta mihi videtur, ita ut hoc corrupto apographi loco potius verba „Castellanus de Rospir" legere maluerim. Et reapse Nicolaum Castellanum de Rosprza loco testis citatum in privilegio Conradi ejusdem anni videmus apud Nakielscium p. 164. Est autem Rospir oppidum parochiale olim castrum Rosprza, Petricoviensis regionis.

(13) In apographo antiquo annus MCCII indicatus est, omisso (quod saepissime in antiquis tabulis offendimus) quadragenario annorum numero; quem autem quadragenarium ideo esse arbitramur, quod Conradus anno 1232 titulum Ducis Cracoviae et Lanciciae usurpare nondum solitus est.

(1) Radogoszcz villa territorii Lanciciensis, regionis Zgiersensis, parochiae Łodzensis, in via ex oppido Łódź Zgiersium ducente.