Friedrich, das Gut Teraberch an der Sowe von Herzog Heinrich von Kärnten, in Beisein dessen Bruders Herman um 60 Mark gekauft und der Herzog den Heinrich Bris bestimmt habe, das gedachte Gut der Kirche an des Herzogs statt zu übergeben. Zeugen lauter Fremde, darunter: Rudolphus et Albertus de Leibach, Waltherus de Gurkfelde.

Grüningers Ms. aus dem Gurker Kopialbuche fol. 35; Ankersh. Arch. f. K. ö. Gqu. VIII. p. 341, Nr. CCCXLV.

110. Gurk.

1154, 12. März, Motniz. „Perchtold von Gurkfelde" Zeuge in Gurker Urkunde und zwar: als Friesacher (d. i. Salzburger Ministerial). Arch. f. K. öst. Gesch. Qu. 8. Bd. 338, Nr. 341.

111. Viktring.

1154, 1. April, Aquileia. Patriarch Peregrin von Aquileia gibt dem Abte Eberhard von Viktring und dem dortigen Kloster (Victoriensis monasterii) die Kirche in Höflein, drei Mansen derselben Kirche, einen Bauer Chasnut sammt Söhnen und Töchtern und eine andere zur vorgenannten gehörige Kirche in Tupalich) sammt Zehent- und sonstigen Rechten. Diese Kirche besass vor dem Wolrich, Bruder des Grafen Meinhard, Bischof von Tarvisa (Treviso). Der Patriarch überliess ihm dafür eine Kirche in „Mosnach“. Ausserdem gab der Patriarch dem Stifte den Zehent von seinem eigenen Maierhofe (grangiae) in Neuenhofen so wie von allen im Patriarchate gelegenen jetzigen als auch künftigen Stiftsgütern.

Pilgrimus D. g. S. aquileg. sed. Patriarcha notum esse volo, quod ego attendens religionem & Eberhardi Abatis et fratrum Victoriensis monasterii et Ecclesiam quandam apud Nuverhouem, et tres mansus ejusdem Ecclesiae et rusticum quendam Chasnut nomine cum

1) Tupaliče bei Höflein in Oberkrain.

filiis et filiabus suis, et alteram Ecclesiam apud Tupalich ad praedictam Ecclesiam pertinentem cum decimariis et justiciis ceteris et tradidi abbati memorato et fratribus &c. Has autem ecclesias habuit dominus Wolricus frater Comitis Meinhardi, qui fuit Episcopus in Tarvisa, sed pro illis dedi ei unam ecclesiam in loco qui Mosnach dicitur et tradidi quoque ei universam decimam grangiae eorum in eodem loco cunctorunque mansuum, quos in Patriarchatu meo possident, ut in perpetuum possessuri sint. Harum vero ecclesiarum donatio facta est Aquilegie in Coena domini in confirmatione ac roboratione testium istorum Werenturo videlicet Tergensi Episcopo, Wolrico de Achel, Toma Civitatensi Praeposito et Vicedomino Comite Engilberto de Gorth. Heinrico Pris et Meinhalmo Meinhardo de Schonenberg, Ottacher de Titam &c. Facta sunt haec anno Incarnationis dominicae Millesimo centesimo quinquagesimo quarto tempore Christianae militiae euntis Jerusalem adversum gentilem rabiem. Pap. Cop. im Archiv des kärnt. hist. Vereines Nr. 182

112.

St. Donat in Kärnten.

1154 28. November, .

Ruodgerus de Wisleberch (Weich

selberg) ist Zeuge in einer Urkunde für die Kirche st. Donat im Bistume Gurk in Kärnten.

Arch. f. K. öst. Gesch. Qu. VIII, 340, Nr. 344.

113. Viktring.

1154-1156. Verschiedene genannte Adeligen schenken ihre Besitzungen zu Höflein bei Krainbury und in anderen Orten Krains wie Kärntens an das Kloster Viktring.)

Ego Bertholdus dux Meranensis Uictoriensi cenobio testimonium perhibens de bonis, que predicti cenobii fratres Niwenhouen et in

1) Diese Schenkung wird c. 1180 von „Bertholdus IV., dux Marenensis“, nach eigener gründlicher Erkundigung sowie nach dem Verhöre vieler Zeugen bestätigt.

allis locis Chrain sive Carinthie possident, inpressione sigilli mei et scripto confirmo, que audivi et vidi, et scio quod iusto titulo donationis eorum qui pro temporalibus eterna pro terrenis celestia pietate suadente spiritu sancto afflante mercari studuerunt predictam curtim Niwnhouen ad solatium ipsorum, qui deo spiritaliter in terra militant et ad remedium et absolutionem peccatorum eorum, qui dederunt, diu et iuste et quiete possederunt, et iure in perpetuum si non commutaverint possidebunt, et quamvis in ore duorum vel trium' ut ipsa veritas in evangelio testatur stet omne verbum ego tamen ad retundendum ora loquentium iniqua, fingentium mendatia, inpugnantium religionem et sanctam ecclesiam, testes non paucos de numero multorum excerptos, qui noverunt et testantur que et ego testor meo testimonio subscribo et produco, partim etiam titulo emptionis et commutationis, que predictus venerabilis possidet locus, anno igitur incarnationis dominice millesimo centesimo quinquagesimo quarto tempore christiane militie euntis Jerusalem adversus gentilem rabiem illustris Carinthiorum comes Bernhardus Christi cruce se armavit, quo tempore exordium fundationis curtis, que dicitur Niwenhouen habens fratribus deo Uictorie militantibus est delegata, huius fundationis auctor fuit quidam monachus nomine Engelbertus Uictoriensis cenobii professus, Eberhardo abbate ad id opus eum confortante et sacris ammonitionibus adhortante, eodem tempore quidam nobilis miles Meinhardus Schabab agnomine de Chocher ministerialis comitis Bertholdi de Stain, dedit sacro Uictoriensi loco quatuor mansus apud Chrain in loco qui Niwnhoven dicitur, sub alpibus super emminentibus curti, que postea facta est, iuxta arbores, que cerasi dicuntur. Preterea eubas sex et trium camporum planitiem, quam curtim stabulariam dicunt juxta eundem locum Nivnhoven pro quatuor mansis Charinthie iacentibus commutavit unum iuxta Chriwich in loco qui Wonwiz dicitur accepit, quem mansum quidam dederat Zaizolfus nomine, ministerialis comitis Bernardi, alterum mansum dederunt ei Nersendorf, reliquos duos in locis Gorciz iuxta locum sancti Primi et Felitiani. Hos mansos memoratus Meinhardus habuit usque ad diem depositionis nepotis sui Meinhalmi germani Gerlaci de Michelsteten, qui videlicet Meinhalmus in Istria fuit occisus. Pro cuius memoria habenda et suorum remissione peccatorum donavit eubas, quas habuit Niwnhoven, quas et ante tradiderat, vel potius quod dederat renovando confirmavit, et mansos quos a fratribus in Carinthia pro his receperat resignavit, et eis

reddidit, Huius rei testes sunt. Berenhardus de Gurnotia, Gerolcus (!) et Albertus germanus suus de Michelsteten, Meingoto de Hus, Wecelinus et filius eius Albertus de Rein, Richerus plebanus de sancta Maria, Altwinus de sancto Petro, Wolricus clericus de Niwnhoven et alii quam plures, qui ad sepulturam predicti Meinhalmi advenerant, ad maiorem autem confirmationem ejusdem facti postea comes Berchtholdus de Stein rogatu sepius prefati Meinhardi et sue coniugis filiorum quoque et filiarum suarum tradidit omnia que Meinhardus tradiderat in manum dni Eberhardi abbatis ad consolationem fratrum deo Victorie famulantium. Hoc factum est in castello Wildenstain et huius rei testes sunt: Karolus de Stain, Otto, Gil. Gerlochus, Meinhalmus, Albertus de Michelsteten Ainrichi agnomine Honizzeim, Magens et alii quam plures, quorum multus est numerus. Hec ideo ita firmata sunt, ut rata et inconvulsa in perpetuum manerent, quia lex dicit, iuste possidet, qui auctore deo possidet, Eodem etiam tempore et loco presentibus prescriptis testibus idem comes Bertholdus, ut spiritus sanctus voluit et iussit, dedit Uictorie quicquid habuit Niwnhoven, silvam, prata, loca culta et inculta, valles et alpes, piscationes cum omnibus ad se pertinentibus, quorum termini per longitudinem et latitudinem sunt: a septem fontibus iuxta Chocher-usque Rain et a quodam rivulo, qui Zucha dicitur, iterum usque ad villam predictam, que Rain nuncupatur, et iterum ab ista villa, usque in verticem montis, qui Zaplat appellatur. Post multa vero tempora, cum Albero, senior filius Meinhardi secundo Jerusalem ivit, ipse Meinhardus pietate motus delegationem predictam, quam de rebus suis fecerat iterum per manum comitis Berchtoldi et per manum domini Ortwini de Zower renovavit atque firmavit. In testimonium se obtulerunt filii sui Albero Engelbero, Gebhardus et Iremgardis mater eorum, Rahwinus de Schellenberg, Meinhardus puer nepos eorum. Eufemia et Dimuodis filie Meinhardi, Luipoldus miles comitis Meinhardi de Schonenberg, Wirento de Olswich, Albertus de Rain, Albertus Galle, Weriandus de Wildenstain et multi alii, coram his testibus, Meinhardus cum coniuge, et filiis et filiabus fecit abrenuntiationem predii sui Waitinsdorf, quod fratres Uictorienses ab ipso emerunt marcis XL tribus. Reliqua bona. quibus ampliata est curtis Niwenhoven scilicet eubas septem et tres camporum latitudines cum omnibus suis pertinentiis dedit comes Meinhardus de Schonenberg fratribus ipsis partim pro remedio anime sue, partim pro pretio decem marcarum; Horum bonorum donatio vel

emptio facta est in castello Wichselberg, sub testimonio et astipulatione nominum istorum Meinhardi videlicet de Ueldes, qui fuit ministerialis episcopi de Prichsen, Erchenberti de Olswich, Einwici de Schonenberg, Leonis militis comitis et aliorum plurimorum, quos nominare ociosum est. Ecclesiam autem apud Niwnhouen, et tres mansus eiusdem ecclesie, et rusticum quendam Chasnut nomine, cum filiis et filiabus suis dedit fratribus Uictorie dominus Pilgrinus venerabilis Aquilegensis patriarcha, quam ecclesiam habuit dominus Wolricus frater comitis Meinhardi, qui fuit episcopus in Tarvisa, sed pro illa dedit ei dominus patriarcha aliam ecclesiam in loco qui Mosnach dicitur ut fratres Uictorienses ecclesiam Niwenhoven quiete possidere permitteret, Universam quoque decimam eiusdem grangie cunctorumque mansuum quos in patriarchatu suo idem cenobite possident aut in perpetuum possessuri sunt, tradidit reverentissimus ac piissimus patriarcha memoratis fratribus pro remissione peccatorum suorum, et omnium sibi succedentium. Huius vero decime et ecclesie donatio facta est Aquilegie in cena domini sub confirmatione ac corroboratione testium istorum, Werenhardo videlicet Tergensi episcopo, Wolrico de Achel, Thoma Civitatensi preposito et vicedomino, comite Engelberto de Gorce, Heinrico Pris et Meinhalmo, Meinhardo de Schonenberg, Otthacher de Titan et aliorum plurimorum. Tres mansus apud Rain dedit comes Meinhardus partim pro pretio, partim pro remedio anime sue que donatio facta est Aquilegie, et huius rei testes sunt: Otthacher de Titan, Arnoldus ministerialis Aquilegensis ecclesie Engelbertus filius Meinhardi Schabab, Einwicus de Schonenberg, Gerlochus de Truchsen, Chunradus de Rorbach et alii quam plures. Comitissa Hadwich mater comitis Berchtholdi de Bogen donavit per manum Heinrici Pris, ad eundem locum novem eubas cum omnibus pertinentiis suis, aquis, silvis, pratis, paschuis, quorum termini habentur: primo in latitudine a quodam rivulo, qui Stainbach dicitur, usque ad sanctum Laurentium super montem, deinde per longitudinem usque in cacumen et summitatem montis, de quodam rivulo qui sub Uasche defluit. Specialiter quoque et expresse tradidit ad eundem locum collem castro aptum, in quo et quondam fuit castellum in loco, qui Uasche nuncupatur, et testibus subscriptis eandem roboravit donationem, testes autem sunt hii: Charolus de Stain, Wilvinus de Wippach, Weriandus de Gurnozia, Wolvoldus de Uernich, Dietricus de Meingosburg, Geroldus et alii multi. Istam donationem