Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Humbertus de Alavar, Hugo Pirus, Petrus de Arenis, magister Guigo, magister Willelmus de Salinis, hii omnes canonici. Item Johannes prior de Coise, has autem donationes ab episcopo et capitulo maurianensibus, inter se mutuofactas venerabilis Johannes viennensis archiepiscopus ad dictarum preces et petitionem partium confirmavit, et sigilli sui appensione presens scriptum in perpetue firmitatis testimonium communivit. Nos etiam Raynaldus gratianopolitanus decanus et Bernardus viennensis sacrista, et Willelmus prior de Allonis, et Henricus prepositus Montis Cinesii, Jacobus Philippi decanus et canonicus maurianensis, ad intersignum perpetue memorie et majoris roboris firmitatem presentem cartam sigillorum nostrorum munimine duximus roborandam, necnon ipse Aymarus maurianensis episcopus sepedictus, presenti scripto, sigillum suum in majoris cumulum firmitatis apposuit ac in suorum super premissis sopiendas calumpnias successorum.

▲ Bannos et justitias super homines ipsius capituli, etc. Bannum, i, ou bannus, i, accipitur 1° pro edicto publico; 2° pro mulcta pecuniaria. Mulcta pro fracto banno. Bannum componere, id est mulctam

solvere.

Justitia, præstatio, census, item mulcta judiciaria, justitia banni, id est mulcta ob fractum bannum, justitia de teloneo, mulcta pro fraudato vectigali, ce sont les définitions de Ducange. Dans cette charte, les mots bannus et justitia sont réunis et paraissent pris dans le même sens ; ils signifient les amendes auxquelles étaient condamnés ceux qui avaient violé les lois ou les règlements de police.

L'évêque de Maurienne avait reçu du roi Gontran un pouvoir souverain, omne jus regale, sur dix-huit des paroisses de son diocèse. Le chapitre de St-Jean avait des fiefs sur les terres de l'évêque. Celui-ci, comme suzerain, prétendait avoir droit à toutes les amendes auxquelles les hommes du chapitre pourraient être condamnés. Par cette transaction il a consenti à abandonner ces amendes au chapitre pour les fiefs dont il se trouvait alors en possession, mais à condition que si à l'avenir le chapitre venait à acquérir dans ses terres de nouveaux fiefs ou de nouveaux vassaux, les amendes auxquelles ceux-ci seraient condamnés appartiendraient à l'évêque exclusivement.

Reynaud, doyen de Grenoble, Bernard, sacristain de Vienne, Guillaume, prieur d'Aillon, Henri, prévôt du Montcenis, et Jacques Philippi, doyen de Maurienne, ont été les arbitres de cette transaction.

46

Richard et Hugues du Mollard font donation au chapitre de St-Jean de Maurienne de la dime qu'ils avaient à la Losière.

(30 Mai 1225.)

Anno Domini millesimo ducentesimo vigesimo quinto, inditione decima tertia, tertio kalendas junii. domino Aymone episcopo tenente episcopatum maurianensem. Richardus de Molario et Ugo frater ejus donaverunt et serpvierunt capitulo Sancti Johannis maurianensis decimam quam habebant ad Loseriam. tamen in vita sua percipiet ipse Richardus decimam supradictam. Et pro investitura hujus donationis donavit eis unam yminam bladi. Et ipsi donatores juraverunt supra sancta Dei evangelia ipsam donationem ratam et firmam tenere in perpetuum et non contra venire. Actum hoc fuit apud Sanctum Johannem ante domum Petri de Arenis, ubi testes rogati et vocati fuerunt, Anselmus de Arenis, Petrus de Arenis et Villelmus de Monte Garnerio. Et ego David de Valoria auctoritate imperiali notarius ut vidi in imbreviamento dni Jacobi de Monte Lineto olim notarii 2, ita de mandato dni Amedei episcopi maurianensis et ipsius Jacobi hanc cartam scripsi.

1

Et ego David de Valoria, etc. Dans toutes les chartes précédentes les notaires ont pris le titre de notaire épiscopal, ou de notaire du comte; dans cet acte passé le 30 mai 1225, pour la première fois David de Valloires prend le titre de notarius auctoritate imperiali. On voit, en effet,

dans Guichenon qu'en 1225 le comte Thomas a été fait vicaire général de l'empire en Piémont et en Lombardie par l'empereur Frédéric II, auquel il avait rendu des services signalés.

2 Imbreviamentum, brevet de notaire; Monslinetum, Mont-Denis, paroisse de Maurienne.

47

Le comte Amédée IV confirme les donations faites aux chanoines' de Maurienne par ses prédécesseurs1.

(26 Décembre 1233.)

Ego Amedeus comes Sabaudie et in Italia marchio audivi quod inter canonicos Sancti Johannis et mistrales meos 2 de donationibus quas pro redemptione animarum suarum decessores mei fecerant, orta est contentio. asserebant enim vicecomes et mistrales quod in quinque capitulis sibi retinuerat comes juriditionem et potestatem in elemosina. E contra vero' canonici nichil esse retentum preter homicidia et proditiones et duellos affirmantes, cartam nostri patris et tutoris sui Bonifacii marchionis proferebant, super igitur constitutis in presentia mea vicecomite maurianensi et mistralibus, convocata curia mea cartam quam proferebant feci perlegi et exponi, audito siquidem tenore quorumdam instrumentorum factorum a patre meo et ab antecessoribus meis, scriptor et multi de baronibus meis qui exposicioni carte affuerant consenserunt, et quod in primis cartis factis ab antecessoribus nostris et sigillo roboratis continebatur precepi in perpetuum inviolabiliter observari, et quod preter tenorem carte à vicecomite captum fuerat et a mistralibus precepi restitui. Hec omnia premissa que in hoc presenti instrumento continentur

et in aliis instrumentis ab antecessoribus meis constitutis et sigillorum suorum munimine roboratis, halito consilio procerum meorum, scilicet domini Petri de Camera, Humberti de Vileta, domini Rodulphi de Grayaco, domini Humberti de Saysello, domini Aymeri de Briancione, domini Nantelmi de Tornone, domini Marchionis de Bardo et domini Aymarii episcopi maurianensis, et Henrici fratris mei qui vero hanc confirmationem laudavit et voluit et concessit, confirmavi et concessi canonicis Sancti Johannis presentibus et futuris et in perpetuum eis manutenere promitto. ad hanc vero donationem reducendam in publicam scripturam vocati fuerunt testes et rogati, Petrus decanus Mauriane, Guido de Miolano, Villelmus Rubeus, Villelmus Viberti qui ad hoc a capitulo missi et nomine capituli predictam confirmationem receperunt, et ad majorem firmitatem sigilli mei munimine hoc privilegium jussi roborari et sigillari, anno Domini M.cc.xxxm et vii kalendas januarii. Actum fuit hoc apud Cameram in viridario monacorum ubi vocati et rogati fuerunt testes Villelmus Bursa, Hugo Bernardi, Villelmus de Vilario Gundrant, Ugo de Turre, Emido Secalci, Aymo de Balma, milites et plures alii. Et ego Petrus scriptor comitis interfui et hoc privilegium scripsi et tradidi.

'Par cette charte le comte Amédée IV confirme les donations faites aux chanoines de Maurienne par ses prédécesseurs. Elle est conçue dans les mêmes termes que celle du comte Thomas du mois de mars 1195. L'acte a été passé au verger des moines de La Chambre.

2 Et mistrales meos, etc. Les mistraux, mistrales ou ministrales, étaient des officiers d'un rang inférieur. Il paraît qu'ils étaient chargés principalement de faire la police, de veiller à la conservation des droits du comte, et d'exiger ce qui lui était dû. On voit dans cet acte que le comte les a obligés à restituer ce qu'ils avaient exigé de trop. Ils pouvaient renouveler les baux et passer des albergements. Quidquid albergatum inveniretur per chastellanum nostrum vel mistralem ad commune pascuum reducatur. (Acte de 1325.) Ils pouvaient aussi condamner à des amendes et les exiger. Camparius dictas bestias castellano vel mistrali nostro presentare teneatur ad hoc quod pœna inde debita exigatur. (Acte de 1325.) Le

comte avait plusieurs mistraux en Maurienne; il en avait, entré autres, un à Modane, un à St-Michel et un à La Chambre. Petrus de jnsula commissarius extentarum in mistraliis Camere et Sancti Michaelis. (Acte de 1392.) Aimo comes Sabaudie dedit capitulo quinque solidos annuales super exitibus mistralie de Camera. (Obituaire ancien, pag. 25.) Le seigneur de La Chambre avait aussi un mistral pour lui au Pontamafrey. Confessus fuit Andreas symilie mistralis Pontis Amalfredi pro nobili viro domino Camere, vicecomite Mauriane. (Acte de 1375.) Le chapitre de St-Jean avait aussi un mistral pour ses fiefs. Philippus debet VI denar. de placitis et unam placentam; placenta est mistrali. Le gâteau est pour le mistral. (Obituaire du chapitre.) Du mot mistral sont dérivés plu sieurs noms de famille encoré en usage aujourd'hui, tels que Métral, Maitral, Métraux, Mestrallet.

4

48

Jean de Bournin, archevêque de Vienne, approuve la donation d'une vigne faite par Aimon, évêque de Maurienne, aux chanoines de sa cathédrale.

(13 Février 1242.)

Johannes divina miseratione sancte viennensis ecclesie vocatus archiepiscopus universis ad quos presens scriptum pervenerit salutem in Domino Jhesu. noverit universitas vestra quod venerabilis pater Aymo ebredunensis archiepiscopus confessus est coram nobis se dedisse et concessisse dum esset episcopus maurianensis canonicis et capitulo Sancti Johannis Mauriane vineam quam emit ab Hugone Bernardi milite cum omni jure et pleno dominio quod habebat vel habere videbatur tam in decima quam in aliis in eadem vinea domus episcopalis. que vinea sita est in Molario ultra bonum rivum et coheret ei, ex una parte vinea que fuit olim Philippi militis et ex alia yinee de Bursis. et si que sunt alie cohe

« AnteriorContinuar »