Imágenes de páginas
PDF
EPUB

D

[ocr errors]

»titudine semper cogitare et de remuneratione pii Redemptoris nostri, » quod est magna vel parva considerare, quaiter hic et in futuro judicio, quandoque districtus judex cum mitis ad judicandum saeculum vene» rit, apud omnipotentem Redemptoremque omnium locum refrigerii et » quietam sortem cum sanctis intra moenia paradisi invenire mereantur. Ideoque Domino auxiliante, et ipsius misericordia annuente, cum essem » ego Zenobius infelix et ultimus sanctae Fesulanae sedis minimusque » omnium servorum Christi Praesul cernuus, veniens in Ecclesiam sancti » Romuli confessoris, ubi sanctissimum ejus corpus quiescit humatum, » tam ibi, quamque in Ecclesia B. Alexandri, ubi justissimum corpus » ejus similiter humatum jacet, vidi parvum numerum elericorum, qui Deo ministrare deberent et jam praefatis Ecclesiis digne et laudabiliter » custodire potuissent, interrogavi eos, pro qua causa tam parvi essent ⚫ in numero, illi respondentes dixerunt: Propter destructionem et dis» sipationem Ecclesiae nostrae, et propter tam gravem intentionem et malignam injustamque ordinationem, quam ille pessimus Winizones egit >> contra te et contra nostram Matrem Ecclesiam, quae in praesenti est » hoc modo desolata et in ruinis posita. Unde neque nos neque alii ullum » subsidium habere possumus, ut hic ministremus. Ego autem, ut audivi » talia, inspirante Spiritus sancti gratia, cogitavi quemadmodum Sacer» dotes et Levitas in praenominatis Ecclesiis constituerem canonicos, » qui Domino serviant sedulas orationes cum studiosis officiis, diebus » ac noctibus amodo et deinceps. De qua re scriptum est: Qui evange»lium annunciant, de evangelio vivant, et qui in altari participant, de » altari participentur. Quapropter dedi illis de rebus ipsius Ecclesiae » curtem domnicatam in loco Montefanna cum duodecim curtis, massa»ritiis et cum pertinentiis earum et adjacentiis; et cum medietate de Ec» clesia, quae est constructa in honorem B. Mariae intemeratae Virginis, sita in castro Fesulae cum integra mansione juxta ipsam Ecclesiam » omnia in integrum, sicut bonae memoriae Guiffo filio Grasolfi, in ipsum sanctum et venerabilem locum nobis in cambio et commutatione dedit » et tradidit. Interea concedi eis res ipsas, quae est sita in Granara, » quem tenet Joannes illorum ministeriale cum praefata persona et filiis » ejus et unum pastorem nomine Joannis cum casella et vinea, ubi ille modo residere videtur. Idcirco dedi eis similiter territorium, quod » vocatur Campo Martii, juxta fluvium Munione, cum campo ipso, quod

[ocr errors]

› dicitur ad Putes, prope Ecclesiam sancti Romuli. Et học volo, et libenti , animo constituo, ut isti canonici, qui modo sunt, et in antea futuri » erunt, usque ad finem saeculi ad refectionem unusquisque veniat illam Ecclesiam sanctae Mariae, quae est sita in medio civitatis Fesulae et ■ in ipsa mansione descendant et cum dilectione Dei cibum sumere valeant, et cum refecti fuerint, laudes Deo referant, ego qualiter indignus a. peccator et cuncti nostri posteri et successores ante tribunal Christi » centesimum fructum recipiamus, insuper et vitam aeternam. Hoc sta» tuimus a divina pii nostri Redemptoris misericordia, et in mercedem animarum dominorum nostrorum Othonis invictissimi Imperatoris, » simulque de filio suo praeclaro et glorioso simul Othone Imperatore, et omnibus Imperatoribus vel Regibus religiosisque qui futuri erunt usque ad consummationem saeculi. Volumus namque, ut ipsi canonici, » qui ibi ministrant, et alii, qui in antea ministraverint, simulque cum > omnibus, quae ad eos tribuimus, sint sub potestate et defensione prae⚫ dictorum Imperatorum et Regum, ne, ab aliquo exterminatore haec. ⚫ cautione suprascripta manserit in aliquo corrupta, tam omnia supra inserta, quam ea, quae a piissimi Imperatoribus vel Regibus seu a bonis christianis in praedicta Ecclesia abhinc in antea oblata fuerint, vel offerta ad ipsos canonicos sint constituta. Attamen non est mihi con» gruum aliquem ligare, sed ligatum, quantum meae parvitatis est, cum divina misericordia absolvere: constitutum quippe est a sanctis patribus de omni redditu Ecclesiae, quatuor exinde fiant portiones: una ad Episcopum, alia pauperibus, tertia clericis pro studio officiorum suorum, quarta fabricae Ecclesiae noverit esse reservandas, de quibus » Domino redditur i rationem erimus in judicio. Ideo non convenit haec » ratio alicujus gravari, sed inclinato corde et humiliato corpore supplico omnes successores meos, qui futuri sunt in praefata Ecclesia Fesulana > obtinenda sanctorum corpora, quae ibi humata quiescunt, vos conjuro » et contestor per viventem in aeternum, et per omnes ordines coelestium » virtutum, et cuncta agmina sanctorum, in quorum providentia canonice auctoritates constituunt, ut pro amore Dei et remuneratione ac mercede animarum vestrarum nostro desiderio de hac canonica non permittatis fieri inviolatum atque corruptum, et ne ab aliquo male lo» quens aut subdolum vel susurrus sit minuatum, sed ampliatum, neque » per vim, neque per aliquam fraudem invidiae, nec in parvo, nec in 4

Vol. XVII.

A

» magno aliquid de ipsis rebus, aut de personis ipsius canonici apud » Praesulem ipsius sedis damnari possint; Scriptum est enim: Voluntas » et ordinatio defuncti in omnibus adimpleatur. Dignum quippe est omne » bonum ampliare, quam cum exterminatoribus sociari et opus Dei de» struere, omnis gloria hujus fragilis saeculi evanescit sicut umbra; laus » et verbum Domini permanet nunc et in aeterna saecula. Canonicos » vero, quos nunc de praesenti in praedictis Ecclesiis stabilimus, nomina » eorum haec sunt: Petrus archipresbyter, Adaraldus archidiaconus, >> Rambaldus diaconus et primicerius, Joannes diaconus et vicedominus, » Martinus presbyter et custos, Azo presbyter, Ioannes presbyter, Pe» trus presbyter, Rotlandus presbyter, Ioannes presbyter, Alphuso, Ioannes et Martinus diaconi, Bertus et Raynerius clerici. Observatores >> autem hujusmodi decreti et illis remuneratio a pio Redemptore, gratia » et benedictio et misericordiam a Domino Deo nostro percipiant, ut » cum dies remunerationis venerit, mereantur cum benedictis audire: » Venite benedicti Patris mei, percepite regnum, quod vobis traditum » est ab origine mundi, quod vos omnipotens Dominus ad omnes parare » concedat. Si quis autem de nostris successoribus vel posteris, aut subdolus, aut insidiator, vel aliquis malignus consiliator hoc meum decre» tum aut frangere tentaverit, quod avertat Deus a cordibus fidelium » suorum, qui hoc saeva cupiditate ausi facere fuerint, deleat illos Deus » de libro vitae, et cum illis pereant, qui perierunt ab exterminatore, et » vivos deglutiat eos terra, sicut deglutivit Dathan et Abiron, et talis repentina mors descendat super illos, qualis evenit Ananiae et Zafirae, qui fraudaverunt pecuniam Apostolorum. Insuper hae omnes maledi»ctiones super illos eveniant, quas constituit Psalmographus, de caetero >> enim maledictio anathema non sit elongata ab illis, sed sit indumentum » eorum et unitorium renum ipsorum, pro eo quod non sunt recordati >> facere misericordiam in sanctis et cupiunt dissipare electos in operibus » suis. Deprecor universos populos, ut dicant, fiat, fiat. Unde duae car» tulae decreti propter cautelam et securitatem hujus temporis fieri » praecepimus, unam dandam in canonica S. Ioannis Baptistae ad sub» sidium praestandum, aliam a praefatis canonicis retinendam, et si ne» cessitas coëgerit ad tuitionem et defensionem Imperatorum ostenden» dam et defendendam.

[ocr errors]
[ocr errors]

D

Temporibus Domini nostri Ioannis summi Pontificis anno primo,

[ocr errors]

imperante domino Othone Imperatore cum glorioso filio suo Othone » similiter Imperatore anno IV, ab Incarnatione Domini nostri Jesu Chri

» sti DCCCCLXVI. Indict. IX. feliciter.

» Ego Zenobius Episcopus hoc meum decretum, sicut supra scri

[ocr errors]
[ocr errors]

ptum est, ita a me sit firmum, stabile, atque roboratum, et li

» benti animo fieri rogavi et propria manu subscripsi.

Ego Petrus archipresbyter consensi et subscripsi.

Ego Adaraldus archidiaconus consensi et subscripsi.

» Ego Ioannes diaconus et vicedóminus consensi et subscripsi.

>> Ragembaldus immeritus Christi levita et primicerius, per jussio»nem Zenobii almi Praesulis hoc decretum feci, scripsi, post traditam roborationem complevi et dedi etc.

D

Più cose ci è fatto di raccogliere da questo documento. Ed in primo luogo di qua sappiamo, essere stato fissato dal vescovo Zanobi II il numero dei canonici della cattedrale fiesolana, accresciuto fuor di dubbio da quello ch' era da prima; al che ci persuade la premura, che dimostrò il vescovo per lo decoro delle sacre uffiziature, e il dispiacere, che provava, di vederne ridotto si scarso il numero. Ed in secondo luogo vediamo qui determinate distintamente le dignità capitolari, con altresì l'ordine della relativa anzianità. I nomi infatti dei canonici, ch' egli enumera, ci mostrano composto il capitolo di quindici, tra i quali n'erano cinque le dignità: l' arciprete, l' arcidiacono, il primicerio, il vicedomino, ed il custode; simili in ciò al capitolo della chiesa fiorentina, giacchè puossi dire, il primicerio, il vecedomino ed il custode equivalgono nelle attribuzioni al decano, al prevosto ed al tesoriere. Ed in terzo luogo si vede comandata loro la convivenza in comune, da cui probabilmente avevano deviato a cagione della povertà, in cui era caduta la chiesa fiesolana. Ed in quarto luogo ci è dato motivo a conghietturare, che l' arciprete Pietro, cui Zanobi II stabiliva preside sulla canonica capitolare, sia quello stesso, che gli fu di poi successore nel vescovato.

Questo vescovo PIETRO ottenne dall'imperatore Ottone II (non da Ottone III, come segnò con evidente anacronismo il Repetti) (4), due diplomi a favore del capitolo e della chiesa di Fiesole; circa i quali diplomi

(1) Dizion, geogr. fis. stor. ecc., pag. 112 del tom. II.

errò l'Ughelli, e dietro lui il Lami, il Repetti ed altri, assegnandoli all' anno 984, mentre le note cronologiche, confrontate con la serie degli avvenimenti, ci mostrano invece l'anno 982. E importa assai lo stabilire questo dato, perchè ci serve di regola anche per fissare l'incominciamento del vescovato di Pietro. Gli scrittori summentovati ci mostrano il primo dei diplomi in discorso, avente la data di Cassano, città della Calabria, addi 27 luglio 984, ed il secondo segnato in Rossano, città similmente della Calabria, addì 34 luglio dello stesso anno: ma l'inesattezza di quell' anno è fatta palese dal considerare, che l'imperatore Ottone II, dopo la battaglia e la sconfitta avuta in Calabria nel 982, passò a Verona, ove trovavasi l'anno seguente, come ci assicura in ispecialità il documento della dieta, ivi tenuta in giugno, per porre insieme un grosso esercito e ritornare in Calabria; nella qual dieta fu dichiarato re di Germania e d'Italia il di lui figliuoletto Ottone III, fanciullo di soli quattro anni (1). Da Verona passò a Pavia, poi a Benevento ed a Capua, e finalmente, in sul principio di dicembre, egli andò a Roma, ove, colto da infermità, mori addi 6 del detto mese. Or, come poteva Ottone II, in luglio del 984 essere nella Calabria, s'egli sette mesi avanti era morto? Nè può dirsi, che quei diplomi siano del figlio di lui Ottone III, come narrò il Repetti; si perchè Ottone III, nell' età di cinque anni, non era per anco in grado di concedere favori e spedire diplomi; si perchè gli sconvolgimenti politici, avvenuti a cagione della morte di Ottone II, nella famiglia imperiale, non lasciavano tempo a trattare argomenti del genere, su cui versano quei diplomi; e si finalmente perchè il fanciulletto principe, appunto nel 984, fu consegnato all' augusta sua madre Teofania, che da Roma era passata a Pavia, e quinci in Germania. E inoltre, l'anno XXIV dell' impero di Ottone, (segnato nei due diplomi inesattamente (2), anzichè il XV) non può appartenere per guisa alcuna ad Ottone III, il quale nell'anno antecedente era stato dichiarato re, e quindi non potea contare che l'anno II, ma non già il XV. E cotesto anno XV dell'impero di Ottone II, corrisponde assai bene al 982. Egli infatti diventò re a' 25 di maggio del 964, ed imperatore a' 25 dicembre 967; perciò l'anno XXV di regno corrisponderebbe al 986, e l'anno XXV d'impero, corrisponderebbe al 987; lo che non può essere, perchè sino dal 983 era morto. L'anno invece XV

(1) Ved. il Muratori, Annal. d'Ital., an. 983.

(2) Ughelli, Ital. Sacr., tom. III.

[ocr errors]
« AnteriorContinuar »