Imágenes de páginas
PDF
EPUB

DONACIONES «MORTIS CAUSA.»

De las donaciones «mortis causa» encontramos las siguientes fórmulas que se explican por sí mismas:

326. UT STATIM RES FIERIT ACCIPIENTIS.

327. UT RES NON FIERIT ACCIPIENTIS, SED TUNC DEMUM

CUM MORS ESSET INSECUTA.

328. UT NULLO CASU EJUS REPETITIO ESSET.

Es decir, que se pagase inmediatamente la donacion y no se reclamase aunque antes muriese el donatario.

JURISCONSULTOS.

Una ley de Rómulo declaraba sacrilego y digno de muerte al patrono que defraudase á su cliente:

329. PATRONUS SI CLIENTI FRAUDEM FECERIT, SACER ESTO.

La fórmula generalmente usada para pedir consulta á los jurisconsultos era:

330. LICET CONSULERE?

Los jurisconsultos contestaban:

331. CONSULE vel LICET.

Los consultantes, despues de exponer su consulta, pedian así la respuesta:

332. VELIM RESCRIBAS: vel, ROGO RESCRIBAS: Vel, QUÆRO.

Pomponio, Papiniano y otros jurisconsultos nos presentan varios modelos de consultas:

333. INIUS DIOPHANTUS, POMPONIO SUO, SALUTEM. MINOR

VIGINTI QUINQUE ANNIS NOVANDI ANIMO INTERCESSIT,
&C. EGO DIDICI EX TEMPORE IN INTEGRUM RESTITU-
TIONIS TANTUMDEM TEMPORIS PRÆSTANDUM, QUANTUM
SUPERERAT: TU QUID DE EO PUTAS, VELIM RESCRIBAS.

En los fragmentos de Papiniano se lee otro ejemplo de estas fórmulas:

334. CUM PATRI LEX REGIA DEDERIT IN FILIUM VITÆ NECIS

QUE POTESTATEM, QUO BONUM FUIT LEGI COMPREHENDI,
UT POTESTAS FIERET ETIAM FILIAM OCCIDENDI. Vellem

MIHI RESCRIBERE, NAM SCIRE CUPIO.

Los jurisconsultos usaban generalmente en el despacho de las consultas las siguientes fórmulas:

335. EXISTIMO: PUTO: VIDETUR MIHI: MAGIS EST: PROPE

EST PLACUIT PRUDENTIBUS: QUÆSTIONIS EST: FUIT
QUÆSTIONIS: SCIO QUÆSITUM: BELLE QUÆRITUR: BELLIS-
SIME QUÆRITUR: DUBITATUR: HOC JURE UTIMUR: RECEP-
TUM EST: VIDEAMUS: VIDENDUM EST QUOD DICITUR:
PONAMUS: FINGAMUS: QUOD VULGO RESPONDETUR, &c.

Cuando opinaban sobre algun punto con otros compañeros, disentian de ellos, ó se aproximaban á su opinion, usaban las siguientes fórmulas:

336. SCEVOLE ADSENTIOR.=EGO TREBATI SENTENTIAM

PROBO. EGO PROCLIVIOR SUM UT PUTEM.-A SERVIO
DISSENTIO, &c.

En sus ejemplos usaban generalmente de los siguientes nombres propios:

337. GAJUS SEJUS: LUCIUS TITIUS: MEVIUS: SEMPRONIUS:

TITIA: SEMPRONIA.

En los primeros tiempos los jurisconsultos no firmaban sus respuestas, pero escribian con frecuencia á los jueces lo que habian contestado en casos concretos, ó ratificaban lo que ante los tribunales decian los litigantes que los habian consultado.

En el Digesto se encuentran numerosas respuestas de jurisconsultos, y allí puede acudir el que desee ver fórmulas sbre consultas, sentencias y opiniones: mas para poner aquí un ejemplo, adoptamos el siguiente:

338. DOMITIUS LABEO CELSO SUO, SALUTEM: QUERO AN

[ocr errors]

TESTIUM NUMERO HABENDUS SIT, IS QUI ROGATUS EST
AD TESTAMENTUM SCRIBENDUM IDEM QUOQUE CUM
TABULAS SCRIPSISSET SIGNAVERIT? Celso dió esta
respuesta: JUBENTIUS CELSUS, LABEONI SUO, SALU-
TEM. AUT NON INTELLIGO QUID SIT DE QUO ME CON-

SULIS, AUT VALDE STULTA EST CONSULATIO TUA.

Para completar este tratado de fórmulas ponemos á continuacion algunos modelos de cartas entre comerciantes; de escrituras sobre contratos, y de cláusulas sepulcrales de testamentos, en inscripciones lapidarias.

Modelo de carta de un administrador, tesorero ó mayordomo particular á una tercera persona que tenia fondos en casa de su principal:

339. OCTAVIUS TERMINALIS REM AGENS OCTAVII FELICIS,
DOMITIO FELICI, SALUTEM. HABES PENES MENSAM
PATRONI MEI DENARIOS MILLE QUOS DENARIOS VOBIS
NUMERARE DEBEBO PRIDIE KAL. MAIAS.

Carta de liquidacion de cuentas entre dos comerciantes:

340. LUCIUS TITIUS, GAII SEII, SALUTEM. EX RATIONE MENSÆ
QUAM MECUM HABUISTI IN HUNC DIEM, EX CONTRACTIBUS
PLURIMIS, REMANSERUNT APUD ME AD MENSAM MEAM
TRECENTA OCTOGINTA SEX, ET USURÆ QUÆ COMPETIE-
RINT. SUMMAM AUREORUM, QUAM APUD ME TACITAM
HABES, REFUNDAM TIBI. SI QUOD INSTRUMENTUM A te
EMISSUM (ID EST SCRIPTUM) CUJUSCUMQUE SUMMÆ, EX
QUACUMQUE CAUSA, APUD ME REMANSIT, VANUM ET PRO
CANCELLATO HABEBITUR.

Carta en que se reconoce un depósito que se ha de restituir cuando lo pida el depositante:

341. LUCIUS TITIUS, SEMPRONIO, SALUTEM. CENTUM NUM

MOS QUOS HAC DIE COMMENDASTI MIHI, ADNUMERANTE
STICHO SERVO ACTORE, ESSE APUD ME UT NOTUM HA-
BERES, HAC EPISTOLA MANU MEA SCRIPTA TIBI NOTUM
FACIO: QUE QUANDO VOLES, ET UTI VOLES, CONFESTIM
TIBI NUMERABO.

Carta sobre resto de cuenta, que el que la escribe ofrece pagar en dia dado, y si no lo hiciese, abonará intereses:

ΤΟΜΟ Ι.

22

342. TITIUS, SEIO, SALUTEM. REMANSERUNT APUD ME QUIN

QUAGINTA EX CREDITO TUO EX CONTRACTU PUPILLORUM
MEORUM, QUOS TIBI REDDERE DEBEBO IDIBUS MAIS
PROBOS. QUOD SI AD DIEM SUPRA SCRIPTUM NON DE-
DERO, TUNC DARE DEBEBO USURAS TOT.

Modelo de escritura de venta de una casa:

[ocr errors]

343. PASCUTIUS CULITA PASCUTII CULITE F. SARNENSIS SARCULARIUS, CUM PIGNANTIA NIGELLA, QUÆ VIRO SUO NUNC HIC ADEST, ET SUO ET UXORIS NOMINE, VENDIT SEGNITIO FUNESTILLO, ACERRANO VIATORI, QUI IPSUS EMIT SIBI, LIBERIS, NEPOTIBUS, PRONErotibusque suis, CUM OMNI POSTERITATE, DOMUNCULAM: SITA EST SARNENSI IN SUBURBIO, SECUNDUM FLUMEN. TRIBULES AC VICINOS BONOS HABET, PILUTIUM RUFILUM, COCLEATIUM SURRIPONEM, ITEMQUE LARDATIUM FABARONEM. PROBA EST DOMUNCULA TOTA, PROBA CONTIGNATIO, PROBUS PARIES, TECTUM IPSUM PROBE CANTERIATUM ADSERULATUMQUE, QUERNIS ETIAM SCANDULIS AVERUNCONIS FABRI. PROBA CISTERNA, SINE ULLO SALICULI VITIO AUT LATRINÆ SERVITUTE. FUNDAMENTA BENE JACTA: VOLUTABRUM LUTULENTUM, IN QUO VICINIE TOTIUS SORDES DESIDEANT. HARULA AD SOLEM MERIDIANUM EXPOSITA, FIRMITERQUE QUATERNATA. UNCIOLE TRES PRETIUM. TU PASCUTI ACCEPISSE ARGENTUM OMNE PERPENSUM PROBE ET ENUMERATUM FATERIS. TIBI VERO, SEGNITI, EA DOMUNCULA SOLLEMNI MORE EST A PASCUTIO EVINCUNDA, AB IPSIS ETIAM FUNDAMENTIS TOTA, CUM TECTO, ADSERIBUS, CANTERIIS, CLAVICULIS, SCALIS, FORIBUS CULINE VOLUTABRIQUE DECURSIBUS, AB INFIMO SOLO AD USQUE COELLI SUBSELLIUM, CUM IPSO ETIAM COELO, CUMQUE TERRÆ IMIS ATQUE PERIMIS INFERÑISQUE. SISTES AUTEM IN OMNI FORO ET CAUSA, FESTIS

« AnteriorContinuar »