Imágenes de páginas
PDF
EPUB

PROFESTISQUE FASTIS NEFASTISQUE DIEBUS SEGNITIO
AC SEGNITI POSTERIS. PRO QUO PRÆSTANDO PRÆDIA,
SUPELLECTILEMQUE SUAM, ET CUM EA BASEM, COFINUM,
RISCUM, AC RETE TRIPLUMBATUM OBLIGATUM OBLIGAT,
SEQUE STATURUM IN PRÆTORIO AD JUDICEM. TU PA-
SCUTI FUSTE ILLUM INVESTITO. TU SEGNITI FUSTEM MA-
NU CAPITO. HECCE UTI VERA SUNT SCIENS VOLENSQUE,
SUE SPONTIS ATQUE EX CONVENTO UTQUE INTER VIROS
BONOS DECET, UTERQUE AGITIS, MEQUE UT SCRIBAM RO-
GATIS, JUREQUE JURANDO CUNCTA HEC CONFIRMATIS.
TESTES ADSUNT MORE ADCITI ROGATIQUE, VIRI UTIQUE

PROBI.

PLOTIUS LOCUSTA FESULANUS.
CASELLIO ALBANUS

LICIDA ALBUTIUS FREGELLANUS.

HECCE SICCE CONVENERE, HISCE VERBIS HISCE CONDI-
TIONIBUS ACTA E TRANSACTA SUNT, HISCE ADSENTIEN-
TE UXORI PIGNANTIA, UT PAR EST, VIROS INTER BONOS

BENE AGIER.

KAL. QUINTILIB. PRET. Baibo.

Bebius Porca.

Escritura ajustando la construccion de una casa de campo:

344. PARIETES OMNES CALCE ET CEMENTIS, PILAS EX LAPIDE

ANGULARI, TIGNA OMNIA, QUÆ OPUS SUNT, LIMINA,
POSTES, JUGUMENTA, ASSERES, FULMENTAS, PRÆSEPIS,
BUBUS HIBERNAS, ET ESTIVAS FALISCAS, EQUILE, CEL-
LAS FAMILLE, CARNARIA III, ORBEM, AHENA II, HA-
RAS X, FOCUM, JANUAM MAXIMAM, ET ALTERAM QUAM
VOLET DOMINUS, FENESTRAS, CLATROS IN FENESTRAS
MAJORES, ET MINORES BIPEDALES X, LUMINA VI,
SCAMNA III, SELAS V, TELAS JOGALES DUAS, LUMINA-
RIA VI, PAULLULAM PILAM, UBI TRITICUM PINSANT,
UNAM, FULLONICAM UNAM, ANTEPAGMENTA, VASA TOR-

CULA DUO. HE REI MATERIAM, ET QUE OPUS SUNT,
DOMINUS PRÆBEBIT, ET AD OPUS DABIT: SUCCIDET, DO-
LABIT, SERRAM I, LINEAM I, MATERIAM DUNTAXAT
SECABIT, FACIETQUE. CONDUCTOR LAPIDEM, CALCEM,
ARENAM, AQUAM, PALEAS, TERRAM UNDE LUTUM FIAT.
SI DE COELO VILLA TACTA SIET, DE EA RE VERBA UTI
FIANT. HUIC OPERI PRETIUM AB DOMINO BONO, QUI
BENE PR.EBEAT QUE OPUS SUNT, ET NUMMOS FIDE
BONA SOLVAT. IN TEGULAS SINGULAS II. INTECTUM SIC
NUMERABITUR TEGULA, INTEGRA QUÆ NON ERIT, UNDE
QUARTA PARS ABERIT, DUÆ PRO UNA CONLICIARES QUE
ERUNT, PRO BINIS PUTABUNTUR IN ALIIS QUÆ ERUNT,
IN SINGULAS QUATERNÆ NUMERABUNTUR. Villa, la--
PIDE, CALCE, FUNDAMENTA SUPRA TERRAM PEDE, CE-
TEROS PARIETES EX LATERE JUGUMENTA ET ANTEPAG-

MENTA, QUÆ OPUS ERUNT, INDITO. CETERA LEX, UTI

VILLA EX CALCE, CEMENTIS PRETIUM IN TEGULAS SIN-
GULAS. N. S. LOCO SALUBRI BONO DOMINO HÆC, QUÆ
SUPRA PRETIA POSITA SUNT, EX SIGNO MANUPRETIUM
ERIT: PESTILENTI, UBI ÆSTATE FIERI NON POTEST,
BONO DOMINO PARS QUARTA PRETII ACCEDAT.

En Nápoles se encuentra perfectamente legible el original de un pliego de condiciones, formado por los Duumviros de la colonia de Puzzol, para la construccion de una obra de carácter público, que no insertamos por su mucha extension, haciéndolo solo de la cabeza y pié:

345. AB COLONIA DEDUCTA ANNO XC. NEUFIDIO N. F. M.
PCLLIO DUOVIR. P. RUTILIO C. N. MALLIO Coss.
OPERUM LEX II

LEX PARIETI FACIENDO IN AREA QUE EST ANTE
ÆDEM SERAPI TRANS VIAM. QUI REDEMERIT PRÆDES
DATO, PRÆDIAQUE SUBSIGNATO DUUMVIRUM ARBITRATU.

HOC OPUS OMNE FACITO ARBITRATU DUOVIR, ET
DUOVIRATIUM, QUI IN CONSILIO ESSE SOLENT PUTEOLIS,
DUM NI MINUS VIGINTI ADSIENT, CUM EA RES CONSU-
LETUR. QUOD EORUM VIGINTI JURATI PROBAVERINT,
PROBUM ESTO. QUOD IEI IMPROBARINT, IMPROBUM ESTO.

DIES OPERIS K. NOVEMBR. PRIMEIS. DIES PEQun.
PARS DIMIDIA DABITUR, UBEI PRÆEDIA SATIS SUBSI-
GNATA ERUNT. ÁLTERA PARS DIMIDIA SOLVETUR, OPERE
EFFECTO, PROBATOQUE. C. BLOSIUS Q. F. S. H. IDEM

PRES.

Q. Fuficius Q. F.

C. N. Teteius. Q. F.

C. Granius. C. F.

T. Crassicius.

Los contratos de venta de vinos al pié de bodega solian hacerse con las siguientes condiciones:

346. VINI IN CULLEOS SINGULOS QUADRAGENE ET SINGULE

URNÆ DABUNTUR, QUOD NEQUE ACEAT, NEQUE MUCEAT.
ID DABITUR IN TRIDUO PROXIMO, VIRI BONI ARBITRATU
DEGUSTATO. SI NON ITA FECERIT, VINUM PRO DEGI-
STATO ERIT. QUOT DIES PER DOMINUM MORA FUERIT,
QUO MINUS VINUM DESGUSTET, TOTIDEM DIES EMPTORI
procedent. ViNUM ACCIPITO Ante K. Jan. PRIMAS.
SI NON ANTE ACCEPERIT, DOMINUS VINUM ADMETIE-
TUR. QUOD ADMENSUM ERIT, PRO EO DOMINUS RESOL-
VITO. SI EMPTOR POSTULARIT, DOMINUS JUSJURANDUM
DABIT, VERUM FECISSE. LOCUS VINI AD K. OCTOBRES
PRIMAS DABITUR. SI ANTE NON DEPORTAVERIT, DOMI-
NUS VINO QUID VOLET FACIET.

Segun los modelos de escrituras antiguas que se encuentran, los romanos debian experimentar grandes ventajas en arrendarlo todo: así vemos modelos de arrendamiento para recoger la cosecha de aceituna: para reducirla á aceite; para se

gar los campos, &c. Concluyendo esta materia, ponemos á continuacion un modelo de venta de los productos de un rebaño de ovejas:

347. IN SINGULAS CASEI P. I. S. DIMIDIUM ARIDUM, LACTE

FERIIS QUOD MULSERIT DIMIDIUM ET PRÆTEREA LACTIS
URNAM I. HISCE LEGIBUS AGNUS DIEM ET NOCTEM QUI
VIXERIT, IN FRUCTUM, ET KAL. JUN. EMPTOR FRUCTU
DECEDAT. SI INTERCALATUM ERIT K. MAIS AGNOS
XXX, NE AMPLIUS PROMITTAT. OVES QUÆ NON
PEPERINT, BINE PRO SINGULIS IN FRUCTU CEDENT.
DIE LANAM, ET AGNOS VENDAT. MENSES X, AB CO-
ACTORE RELEGET PORCOS SERARIOS. IN OVES DENAS SIN-
GULOS PASCAT. CONDUCTOR II MENSES PASTOREM PRÆ-
BEAT, DONEC DOMINO SATISFECERIT, AUT SOLVERIT,
PIGNERI ESTO.

Los modelos de inscripciones sepulcrales prescritas en tes— tamentos, y que componian parte de estos, son numerosos; pero preferimos poner ejemplos de cláusulas de testamentos romanos otorgados en España, y que nos han conservado, aunque algunos muy estropeados, las inscripciones lapidarias: hé aquí el primero que presentamos tal como se lee en la lápida:

348. MORTEM EVALER. M. F. ADSEQVEXT. INULT

TERR. NVLLO CREDIDI LOCO OSSA NOS-
TRA POSSE MEL. ADQVIESCERE QVM PRO—
PE TEMP. ÆSCULAPII ITAQVE EX TES-
TAM. AD X. PEDES A TEMPLO VOLO.

CONDIER.

VOS NATI IVCVNDISS. AB VRBE ROMA
HVC CONCEDITE. AD SEPVLCHR. NOSTRVM
DEMETVR DOLOR. PIETATE VESTRA SI MA-
NESCENT VOS ME.

MORIS NOSTRI.

Cuya inscripcion se interpreta así:

Morte me Valerium M. F. adsequente in ultima terra (España) nullo credidi loco ossa nostra posse melius adquiescere, quam prope templum Esculapii. Ita ex testamento ad X pedes à templo volo condier. Vos nati jucundissimi ab urbe Roma huc concedite ad sepulchrum nostrum, demetur dolor pietate vestra si manes sentient vos memores nostri.

Otra inscripcion lapidaria se conserva del tiempo de Domiciano, de un Quinto Valerio Castrico, que manda se le entierre cerca de la primer torre del templo de Esculapio en Barcelona. Héla aquí con sus deterioros y faltas:

349. EGO Q. VALER. CASTRICVS Q. F. HODIE. III.
IDVS AVG. DECED. CONSTI. Q: VALER. F.
MEVM EX ASSE HER. DUMODO.... P. R. O.
VALERIA. F. MIHI KARISS. EXIMATVR SI
LEGITIM. E. P. CONIVGE. SOBOL. HABE-
RET...... PROPRIMA, TVRRE. TEMP. ES-
CVL. DEI QVOD IN VRBE BARCIN. EST
RESTAVR. ACT. P. ROMVLIO. CIT. HISP.
PRO COS. DOMITIANO. VES. F. ORBI IM-
PERANTE.

Mas para nosotros el testamento mas precioso de cláusula sepulcral, es el militar otorgado por un romano muerto á consecuencia de las heridas recibidas en la guerra de Viriato; tanto porque es la mas antigua, como por su buen estado, que facilita poderlo interpretar perfectamente: en ella manda á sus hijos lleven á Roma sus restos mortales y los entierren en un sepulcro de mármol en la Via Latina: si no lo hiciesen así, los

« AnteriorContinuar »