appartenu à l'église de Diest, il s'entendit avec l'abbé de Tongerloo et l'investi de Saint-Sulpice, qui donnèrent une nostre, factum predicti patris nostri ratum habentes, dictis beghinabus numerositate crescentibus in dicto allodio, terminum ampliamus, in quo sub eodem jure, privilegio et libertate edificare valeant et manere. Cujus ampliationis et latitudinis terminos vel fines certis signis et potentibus fecimus assignari et licentiam contulimus, quod viam quamdam, que juxta curiam dirigitur predictam, quandocunque facultas ad id se obtulerit et commode fieri possit et volucrint, obstruere debeant et penitus delere. Sed cum pars quedam terre, videlicet bonuarium terre plus vel minus, cum domibus in ipso sitis retro curiam predictam, quod quondam fuerit de parochia ecclesie de Dist, et per compositionem seu commutationem factam inter viros religiosos abbatem et conventum monasterii beate Marie de Tongerlo, Premonstratencis ordinis, Cameracensis diocesis, ac investitum de Dist, ex una parte, et nos ex altera, ad capellam et parochiam sancti Johannis, retro castrum post modum pertinebant; nunc cadant et sint infra terminos et limites predicte assignationis et ampliationis curie memorate, concedimus et volumus, quod dictum bonuarium terre, cum domibus et mansionibus predictis et omnibus edificiis que in ea et in omnibus terminis predictis sic assignatis continget in posterum edificari, pertineant ad ecclesiam beghinarum de cetero imperpetuum, cum omni jure parochiali, recepta tamen compensatione competenti centum solidorum Lovaniensium reddituum annuorum, quos predicte beghine ad certa bona suis temporibus assignare tenebuntur, quos sacerdos vel investitus dicte capelle santi Johannis habebit et recipiet pro beneficio vel ad beneficii proprii augmentationem. Et per hoc omnes in predictis terminis commorantes a subjectione dicti investiti vel sacerdotis, et ab omni jure parochiali dicte capelle in perpetuum erunt penitus liberi et absoluti, et sacerdos vel investitus eo contentus nihil amplius petere vel exigere poterit ab iisdem, sed permittet eos sua libertate in pace perpetua perfrui et gaudere. Verum quia pleno jure dictum allodium ad nos est devolutum, et ad nos ita spectare dinoscitur, quod nostrum est et nostrorum successorum erit pro tempore sacerdotem presentare in dicta ecclesia beghinarum instituendum, indulgemus, quod nunc et in perpetuum, quotiescunque dictam ecclesiam vacare continget, quatuor majores magistre dictarum beghinarum, de consilio suorum conservatorum a dyocesano loci datorum vel dandorum, sacerdotem ydoneum eligent et procurabunt in eadem ecclesia instituendum, et nobis seu nostris successoribus, qui pro tempore fuerint, presentabunt, et nos tamquam veri patroni taliter presentatum, absque difficultate et contradictione qualibet admittere tenebuntur, et loci archidiacono presentare curam tam dictarum beghinarum, quam monbordorum sive procuratorum suorum, in sepe dicto allodio commorantium, recepturum. Qui taliter inves. titus et curatus plenum jus parochiale quoad spiritualia et temporalia in omnibus super dictum locum commorantibus obtinebit et eis administrabit charte dans laquelle ils reconnaissaient se désister de tous les droits qu'ils pourraient avoir sur le Béguinage de ce lieu (1). omnia ecclesiastica sacramenta et ecclesiasticam in cimeterio ejusdem foci exhibet sepulturam, et ab omnibus in predicto allodio commorantibus et perpetuo morituris oblationes et alia jura parochialia, cum omni integritate recipiet, nichil inde vel investito de Webbinchem vel sancti Johannis supra dicti vel alicui alii redditurus, vel in aliquo responsurus, sed, more aliorum investitorum in dimidiis ecclesiis celebrantium, dyocesano et archidyacono loci de suis juribus respondebit. Ut autem dicte beghine in dicto allodio nostro commorantes, quietius Domino famulentur et liberius pro nostra predecessorum ac successorum nostrorum salute debeant Dominum exorare, eis concedimus et liberaliter indulgemus, quod in perpetuum exactionibus, et omnibus quibus seculares nobis subjecti opprimuntur, sint immunes penitus et exempte, et in omnimodo serviant Domino libertate, reservato nobis jure, quod nobis competit ex dominio alte justicie et advocatic et censuum nostrorum. In cujus rei testimonium et firmitatem presentem paginam dictis contulimus beghinabus, sigilli nostri munimine roboratam. Datum feria secundo ante Annuntiationem Domini, anno domini millesime ducentesimo septuagesimo primo. » (1) Nous donnons ci-après cette charte d'après l'original. « Universis presentes litteras inspecturis Johannes, Dei patientia abbas monasterii beate Marie in Tongerlo, Fremonstratensis ordinis, Cameracensis diocesis totusque conventus ejusdem loci ac investitus de Dist, Leodiensis diocesis, salutem in Domino sempiternam Noveritis, quod cum multotiens materia questionis et controversie multiplicis suborta esset inter nos ex una parte et magistras et conventum seu congregationem beghinarum beate Katherine Campi de Dist ex altera, super diversis videlicet: super jure patronatus, institutione sacerdotis, receptione oblationum et jure parochiarum et aliis pluribus, tandem ad sopiendum controversias habitas et habendas, de bonorum consilio ad confirmandum pacem perpetuam, de patronatu et omni jure parochiali dictarum beghinarum et earum parochie manum deponemus libere et absolute. Ita quod de cetero, de predictis videlicet: de alio aliquo jure quod habuimus vel habere videbamur vel in posterum habere possemus, nos omnino non intromittemus dictas beghinas et earum parochiam ab omni subjectione qua ratione ecclesie de Dist nobis videbantur esse subjecte, non obstantibus ordinatione quacunque hactenus habita, seu compositione vel instrumentis super hoc confectis quorumcunque sigillis sigillatis, quibus ad presens omnimode renuntiamus et eis non uti decetero promittimus bona fide, presentem quoque ordinationem inviolabiliter observare et contra eam per nos vel per alios non venire aliquatenus in futurum. Omni exceptorum et beneficio juris tam canonici quam civilis, quod nobis prodesse posset el predictis beghinabus abesse ad infirmandum premissa vel aliquod premis L'agrandissement du Béguinage fait par Arnould V en 1271, fut approuvé par lettres patentes de l'évèque. Cette approbation fut renouvellée en 1276 par Jean de Apia, archidiacre du Brabant. Il résulte d'une lettre de J. de Cambys, official de Liége, datée du 4 novembre 1277, que ce dernier chargea le curé de Saint-Michel de cette ville de se rendre à Diest, dans le but d'aplanir les difficultés survenues à l'occasion de la fixation des limites de la paroisse du Béguinage, faite en 1265 par Reinier, écolâtre de Tongres. Nous publions en note la charte intéressante donnée à cette occasion (1). sorum, omnino renuntiantes et ad hoc nos libere sigillis nostris presentibus appositis obligamus. Datum anno Domini Mo CC septuagesimo secundo, mense septembri. » (1) « Universis presentes litteras inspecturis, Willelmus investitus ecclesie sancti Michaelis in Leodio, salutem in domino sempiternam. Noveritis nos mandatum viri venerabilis magistri Johannis de Cambys, canonici et officialis Leodiensis, recepisse sub hac forma. Magister J. de Cambiis canonicus et officialis Leodiensis viro discreto Willelmo investito ecclesie sancti Mychaëlis in Leodio, salutem in Domino. Cum sicut intelleximus divisio quondam terminorum parochie ecclesie majoris de Dist ex una parte et parochie ecclesie beghinarum ex altera, per virum venerabilem et discretum magistrum Rei. nerum scolasticum Tungrensem, tunc Leodiensis dyocesis in spiritualibus provisorem auctoritate ordinaria, sicut in instrumentis super hoc confectis plenius continetur, seu limitatio facta fuerit et dissentio sit inter investitum dicte majoris ecclesie et plebanos de Dist ex una parte, ac investitum ecclesie beghinarum ex altera, super observatione dicte divisionis seu limitationis terminorum sive parochiarum predictarum, vobis precipiendo mandamus, quatenus apud Dist personaliter accedens, vocatis qui propter hoc fuerint evocandi auctoritate nostra declarationem dicte limitationis et terminorum predictarum parochiarum faciatis; ipsos terminos signis distinguentes, et secundum quod inveneritis divisionem a dictis partibus observari faciatis, contradictores et rebelles per censuram ecclesiasticam compescendo. Damus etiam vobis potestatem compellendi testes eadem censura veritati testimonium perhibere. Datum anno Domini Mo CC septuagesimo septimo, in crastino beati Huberti. Cum igitur hujus virtute mandati personaliter venissemus apud Dist anno predicto, feria sexta post festum beati Andree apostoli ad faciendum ex officio nobis injuncto auctoritate premissa declarationem terminorum parochie de Dist ex una parte et parochie beguinarum campi de Dist ex altera vocatis, coram nobis viros venerabili et discreto, domino Johanne En 1279, l'administration du Béguinage fit un accord avec le magistrat, en vertu duquel les béguines étaient libé Dei gratia abbate de Tongerlo, patrono ecclesie et parochie de Dist et conventu ejusdem loci, Premonstratensis ordinis, Cameracensis dyocesis, ac investito et plebanis de Dist, quibus comparentibus ipsisque requisitis si sua crederent interesse et si vellent videre declarationem faciendam terminorum limitationis quondam facte a magistro R. quondam scolastico Tungrensi, parochiarum de Dist et Beghinarum ipsisque contumaciter recedentibus, assumptis nobiscum viris discretis domino Henrico, decano Lovaniensis concilii, Henrico investiti de Kisinchem, Phylippo investito de Beckenvort, Elberto sacerdote de Maeschele, Henrico capellano beghinarum et Jacobo de Dist diacono, inspectis litteris confectis super dicta limitatione a predicto magistro R. quondam facta, limitatoribus testibus quos in dictis litteris invenimus ac aliis qui dictam limitationem fieri viderant et interfuerant, vocatis coram nobis ipsis qui in forma ecclesie juratis declarationem fecimus terminorum predictorum et parochiarum, qua facta dictos terminos ac parochias sicut predicti limitatores ac testes distinxerunt secundum quod a predicto magistro R. fieri viderant sub debito prestiti juramenti distinximus certis signis et nominibus exprimendo. Ita quod ex una parte curie beghinarum tota curia cum omnibus domibus suis et pertinentiis usque ad aquam que Themera vocatur sita est in allodio quod quondam fuit abbatis monasterii sancti Trudonis et conventus in Hasbania, ordinis sancti Benedicti et pertinuit ad parochiam de Webbinchem, quod nobilis vir dominus de Dist quondam commutationis titulo acquisivit ab eisdem cum omni jure temporali et spirituali, in qua etiam contulit beghinabus de Dist licentiam habendi parochiam et ecclesiam cum omni jure parochiali, accedente in omnibus voluntati et confirmatione dyocesani, et pertinet nunc ad parochiam dictorum beghinarum, que assignatio transit vicum juxta domum Christine de Beringhen, que domus sita est in dicto allodio et pertinet ad parochiam beghinarum. Sed ex alia parte vici versus oppidum Distense domus site pertinent ad allodium et parochiam de Dist. Item, transit ultrà plateam ante portam beghinarum inter domum Floridi opidani Distensis et domum que quondam fuit Elisabeth de Halen, ita quod versus Dist domus predicti Floride sita est in allodio et parochia de Dist, domus autem altera E. predicte de Halen in allodio supradicto et parochia beghinarum dirigens se et transiens usque ad alium finem et terminum dicte demonstrationis et assignationis prope domum cujusdam joculatoris : ita quod ipsa domus joculatoris spectat ad parochiam Distensem, domus vero proximo versus curiam beguinarum : videlicet Reineri dicti Pepeken cum curte adjacente sita est in memorato allodio quondam monasterii sancti Trudonis, a nobili viro aquisito et beghinabus collocato, ut est premissum; qua ratione spectare denoscitur ad parochiam begbinarum cum omnibus domibus et curtibus infra jacentibus et specificatis, scilicet : domus Johannis de Zelhem, domus Katerine, domus curie, domus Margarete de rées des accises et autres impositions communales, moyennant une indemnisation annuelle de cent escalins, monnaie de Louvain (1). Warsbeke, domus Ysenbelle, domus Elysabeth de Herenthals, domus Helewidis de Porte, domus Windelmoet quondam domus Conradi sacerdotis, domus Mabilie, domus de Lapidea platea, domus quondam Lamberti, domus pistrina beghinarum, et domus puellarum de Trivio beghinarum, quas domus sive mansiones cum omnibus in ipsis jacentibus et curtibus adjacentibus ratione limitationis memorate, facte quondam inter predictas parochias de Dist et beghinarum a sepedicto magistro R., quondam scolastico Tungrensi tunc in spiritualibus provisore, auctoritate ordinaria et post modum a dyocesana confirmate invenimus spectantes ad parochiam et ecclesiam beghinarum cum omni jure parochiali et ab investito dicte ecclesie beghinarum recipientes omnia ecclesiastica sacramenta. Limitatores autem sive testes limitationis predicte fuerunt: Floridas, Alardus dictus de Alcoij, Symon de Duras, Henricus dictus Caythe, Gerardus dictus Scone, Waltherus de Tylia, Johannes dictus Sprute, Waltherus filius Marie, Jordanus dictus Greve, Reinerus dictus Pepeken, Henricus et Johannes fratres de Borlo, Theodoricus de Gelrode, Reinerus de Lummine, Gerardus pistor, Wilhelmus de Thenis, Clarissia filia Marie, Cristina de Beringhen, Hellewidis dicta de domo porte, Mabilia, Cristina de Lapidea platea, Cristina de Zurle, Helewides de Pothrem, Beatrix de Molstede, Margareta de Scalun, Ida de Zighene, qui dixerunt sub debito prestiti juramenti, quod viderunt, audierunt et interfuerunt ubi magister R. scolasticus sepedictus in eodem loco fecit limitationem terminorum predictorum et divisionem parochiarum; unde dictam divisionem et distinctionem terminorum et parochiarum auctoritate nobis commissa precepimus a dictis partibus firmiter observari. In cujus rei testimonium sigillum nostrum, una cum sigillis predictorum decani, investitorum ac sacerdotum duximus presentibus apponendum. Nos vero predicti H. decanus concilii lovaniensis, H. investitus de Kisinchem, Ph. investitus de Beckenvort, Elbertus sacerdos de Menschele, H. capellanus beghinarum et Jacobus de Dist tunc dyaconus, quia premisse declarationi personaliter interfuimus, vidimus et audivimus cum predicto domino W. investito sancti Michaëlis leodiensis, sigilla nostra ad ipsius petitionem duximus presentibus apponenda. Datum anno et die predictis. » (1) Voici l'acte du magistrat délivré à cette occasion : « Universis presentia videntibus visuris. Scolthetus, scabini, jurati et universitas ville Distensis sive commune salutem, et cognoscere veritatem. Universitate vestre presentium litterarum serie cupimus esse notum quod cum dissentio esset inter nos, ex una parte, et magistras ac universitatem beguinarum beati Katherine campi de Dist, ex altera, super quibusdam subventionibus ad diversa negotiorum genera el onera quibus universitas ville |