187. 1682, 18 nov. Decretum Congregationis S. Officii, in quo quaedam propositio circa confessionem prohibetur docerique aut practicari interdicitur. f. 256.

Cf. Du Plessis d'Argentré, Collectio Iudiciorum, Lutetiae Parisiorum

1755, II 354.

188. 1637, 18 aug. Breve Urbani VIII, per quod ad petitionem Regis Galliae, Fr. Ignatius Le Gault instituitur Commissarius Glis omnium Provinciarum illius Regni. f. 256.

Gub. I 307; cf. Chron. III (1) 5, 138; AFH XII (1919) p. 285 num. 127;

Othon de Pavie, L'Aquit. Séraph. IV 69.

189. Decursum in religione Rmi Samaniego narratio fideli sermone perstringens. - f. 256 (1).

(Continuabitur).

P. IOSEPH M. POU Y MARTÍ, O. F. M.

(1) Post dedicationem laboris Rmo P. Generali adsunt haec verba fol. 270: Scribebat in Romana Curia generalis officialis pro familia Ultramontana deserviens, kalendis augusti 1683. In indice voluminis (f. 271) notantur haec . Decreta ultimae Visitationis apostolicae circa regimen Collegii S. Isidori de Urbe, sed in textu decreta desiderantur.

BIBLIOGRAPHIA

1. Seton, Walter W. Blessed Giles of Assisi (British Society of Franciscan Studies, vol. VIII). Manchester, The University Press, 1918. In-8o, 96 pp.

2. Fitzmaurice, E. B., O. F. M. and Little, A. G. Materials for the History of the Franciscan Frovince of Ireland A. D. 12301450. (BSFS, vol. IX). Ibid. 1920. In-8°, XXXVIII, 235 pp. Collectanea Franciscana, II. (BSFS, In-8°, 166 pp.

3. Kingsford, C. L. et alii.

vol. X). Ibid. 1922.

Societas anglica a studiis franciscanis dicta alacre scopum suum prosequitur, textus et studia varia edens, quorum tria ultima volumina hic examini subiicere iuvat.

1. Cl. A. alterum iam volumen in hac edit collectione (de priore cf. AFH XIII, 243-5), quod vitae B. Aegidii Assisiensis, quaestionibus criticis refertae, consecrat. Liber duabus constat partibus, introductione scil. 1-49, et textu originali, quem versio anglica comitatur, 52-89.

Imprimis A. quatuor capp., 1-23, conspectum perlucidum curriculi vitae Beati exhibet, obiter tangens controversias, quas deinde cap. V, 24-49, ex professo tractat evolvitque sub titulo de fontibus vitae B. Aegidii. Omitto quae e fontibus communibus (Cel., S. Bonav., Spec. perf., Actus etc.) hauriuntur et transeo cum A. ad quaestionem capitalem, ubinam scil. inveniatur textus Vitae B. Aegidii, quam teste Salimbene (ed. Holder-Egger, 557) Fr. Leo « sufficienter descripsit >. Cum Lemmens sub Fr. Leonis nomine Vitam B. Aegidii e Cod. S. Isidori 1/63 edidisset, Doc. ant. franc., I, 37-65, Van Ortroy, Anal. Boll. XXI, 111-3, surrexit, textum illum e Vita longiori in Chron. XXIV Gen. (Anal. Franc. III, 74-115) inserta extractum proclamans. Cui Lemmens satis bene, Doc. ant. franc. III, 7-12, respondit.

Interea P. Bulletti hic (AFH VIII, 12-22) e cod. Senensi F, XII, 9, saec. XIV, aliud exemplar Vitae brevioris attulit, P. Lemmens sentententiae adhaerens. Duae Vitae praecedentes ut opusculum separatum in dictis codicibus inveniuntur et expressis verbis Fr. Leoni adscribuntur. Alia exemplaria aliis quidem textibus uniuntur, sed cum Vita breviori in structura et partim in attributione conveniunt. Ea describit Seton 29-33. Textum suum hausit e Cod. Canonici misc. 528 saec. XV Bibliothecae Bodleianae Oxoniae, descripto p. 31-32. Universim Vitae brevioris septem habentur codices, Vitae longioris codices sunt Chron. XXIV Gen., cuius tredecim in Anal. Franc. III, XIII-xxv, describuntur.

Iuxta Seton Vita haec separatim non habetur. Sed addere possumus versionem italicam eiusdem separatim adesse in Cod. Magliabechiano, Florentiae, Cl. XXXV, 208, f. 22r-57r (cf. AFH XIII, 361 s.). In eadem Bibliotheca, Cod. II, II, 181, f. 339 r-367 r, adest pariter Vita longior latine, manu Nic. Papini descripta ut appendix ad eiusdem opus: Index onomasticus Scriptorum universae franciscanae familiae seu trium Ordinum S. Francisci (a. 1828), quam quidem Vitam Papini, f. 338r, Fr. Leoni tribuit, sed revera, uti ibidem s. v. Aegidius, f. 8r declarat, e Chron. XXIV Gen. transcripsit.

Magna et divexata quaestio est, ut: iam innuimus, quaenam duarum versionum brevior an longior opus sit Fr. Leonis. Seton palmam dat breviori, quae si non est Fr. Leonis opus genuinum, ad idem certe magis accedit, dum recensio Chron. XXIV Gen. evidens compilatio est posterior. Quam sententiam A. singulis confirmat rationibus exemplisque. Vita longior plurimum a Leg. 3 Soc. traditionali dependet, dum brevior ad nullum fontem anteriorem reduci potest (41). Illa plura dicta italica continet, quae in hac penitus desunt (41-42); illa sola narrationem fabulosam visitationis quam S. Ludovicus rex B. Aegidio Perusii fecisset continet, quod a Fr. Leone scribi non potuit (43). Omitto quae A. (44-46) concludit ex diverso modo, quo prima B. Aegidii in S. Franciscum of fensio in duabus Vitis: Rivitorti (longior) vel Portiunculae (brevior) narratur. In hoc enim Vita longior antiquiorem forsan sequitur traditionem (cf. AFH XV, 307), praesertim cum Leg. 3 Soc. traditionalis securum non sit testimonium. Quo non obstante conclusioni A. plene adhaeremus, quam P. Bughetti AFH XIII, 355 ss. etiam confirmavit, iuxta quem Cod. Senensis et Canonicianus, quem edit Seton, Vitam Fr. Aegidii auctore Fr. Leone magis genuinam continet, cuius versio italica adest in Cod. Florentino Riccardiano 1670. Cod. S. Isidori 1/63 econtra gressum facit ad textum Vitae longioris.

Quinque codices latini Vitam breviorem continentes, hanc Fr. Leoni adscribunt (42), quare, aliis etiam demonstrationibus accedentibus, non est cur ab hac attributione recedamus. Hoc clare demonstrasse meritum est cl. Auctoris et Editoris.

Editio et versio anglica accurate factae esse apparent. Sed apparatus criticus forsan accuratius et distinctius instrui potuisset. Correctiones Editoris ex. gr. aliquando lectiones variantes Cod. 1/63 S. Isidori sunt, quin ut tales indicentur. Similiter loci quidam e Script. Sacra deprompti Editorem latuerunt. Demum accuratum non est dicere de monasterio Sanctorum Quatuor Coronatorum Romae nihil sciri (13), cum haec ecclesia in regione Caelii notissima sit. Auctor (15) videtur etiam opinari eremitorium Cetonae et Cibotoli esse unum idemque, quod verum non est, quamvis adeo dissita inter se non sint.

His vero observatis meritum studii et editionis vix minui patet. Introductio stylo claro et facili conscripta est, quamvis materia sit sat intricata. Versio pariter anglica, quae hucusque desiderabatur, bene. facta mihi videtur. Opus Dr. Seton rei litterariae franciscanae tributum serium vere affert.

2. Volumen hoc utilissimum in litteratura franciscana unicum est. Est velut codex diplomaticus Provinciae Minorum in Hibernia, sed ea cum differentia quod non solum documenta officialia inseruntur, sed et omnes textus Chronicarum aliaque notabilia quae quoquo modo inveniri poterant, sive integre sive in compendio, sive lingua latina, sive vernacula (anglica), exceptis tamen textibus gaelicis, qui anglice versi sunt. Protrahitur haec collectio usque ad a. 1450. Praecedit introductio sat diffusa (XI-XXXIV), quam conscripsit A. G. Little, cuius est et Praefatio (V-VII), in qua de primo compilatore P. Eduardo Bonaventura Fitzmaurice († 1913) sermo fit et de ratione quae intercedit inter eius collectionem et hanc editionem. Quae P. Fitzmaurice complere non potuit, A. G. Little et pro minore parte P. Greg. Cleary, O. F. M., necnon domina Ellen Harnett suppleverunt. Innuitur quoque magna difficultas, quae ex locorum nominum diversitate saepe oritur.

Primae introductionis FF. Minorum in Hiberniam tempus non constat. Si Waddingum, qui ceteroquin sibi non constitit, aliosque audias quidam socius S. Francisci ex Hispania a. 1214 in insulam iam transfretasset et primas sedes ibidem fundasset, sed nullo corroboratur testimonio antiquo talis assertio sive traditio. Prima fundatio facta fuit in loco Youghal in littore meridionali sito c. a. 1231-32. Sequuntur eodem tempore vel parum post fundationes in locis vulgo dictis Cork, Kilkenny, Drogheda etc. Generatim omnes conventus in parte meridionali-orientali siti erant. Ad septentrionem-orientem spectant conventus civitatum vulgo dictarum Downpatrick, Armagh, Carrickfergus.

Quae fuerunt Insulae viridis tot calamitatum causa, iam a primo saeculo franciscano videmus incipere, dissidia scil. politica, invasione Anglorum et postea Roberti Bruce, Scoti, nutrita et aucta. Provincia magna ex parte consistebat ex Anglo-Hibernicis ex una, et puris Hibernicis ex altera parte. Fratres Hibernici pro lingua gaelica stare et in regem Angliae moliri saepe accusantur, reges Angliae vicissim fratribus pure Hibernicis eleemosynas aliquando subtraxerunt (cf. pp. 52, 53, 75, 95-100, 120, 129, 137, 151, 205). Res eo devenit, ut in Capitulo provin ciali a. 1291 in loco Cork celebrato luctuosi conflictus exorti sint (63 s.), quibus factum est, ut duobus saeculis Provincia iure Ministrum provincialem eligendi privata sit, quod expresse sancitur decretali Exivi (p. 93) et Statutis Perpinianensibus a. 1331, AFH II, 575 s. (91 s.; cf. 138, 148, XXII s.).

Die 20 aug. 1316 Eduardus II rex Angliae ad Collegium Cardinalium de statu Hiberniae turbato, scribit (97 s.) et eodem die ad Ministrum Generalem O. M., qui tunc erat Michael a Caesena, «de Fratribus Ordinis Minorum corrigendis », et conqueritur de eorum actione politica (98 s.). Anno sequenti, 10 apr. 1317, Iohannes XXII bullam Dolenter audivimus (quae deest in Bull. Franc.) edidit « contra fratres de Ordine Mendicantium ad populum Hibernicum rebellionem praedicantes (100).

Sed et reguli et populus Hibernicus querimonias contra Anglos cum Iohanne XXII circa idem tempus (1316) communicarunt, inter alia re

ferentes partem Anglicam, etiam Religiosos, dogmatizare, quod non magis est peccatum interficere hominem Hibernicum quam unum canem aut quodlibet aliud animal brutum, adduntque duo monasteria Cisterciensium iuxta hoc principium agere et fr. Simonem O. M. istius haeresis esse praecipuum dogmatizatorem (96). Editores ad hoc nihil addunt, sed revera illa locutio eo tempore potius locus communis contra populos oppressos inventus fuisse videtur. Nam ap. Acta inquisitionis a Iohanne XXII institutae adversus Petrum de Palude O. P., BaluziusMansi, Miscellanea, II, Lucae 1761, 251-7, plane idem contra Flamingos dictum fuisse refertur, videlicet quod aeque licitum erat Flamingos sic excommunicatos interficere sicut canes, quod dictum de se est haereticum > (1. c. 251 b), contra quod Petrus de Palude se hoc unquam dixisse vel praedicasse protestatur. Inquisitio haec facta est. a. 1318.

Ad momentum sociale spectant quae de crebris thesaurorum, fru. menti etc. depositionibus in conventibus factis referuntur (66, 70, 73 s., 79, 86, 220). Pauca etiam ad ius asyli pertinentia adsunt (73, 76, 215), neque deest exemplum violentae e conventu extractionis fratris novitij (27). In quaestione Mendicantium notandum in Hibernia 4 Ordines iam a. 1409-10 foedus inter se icisse (172-6), quod deinde in Concilio Basiliensi dicti Ordines universim fecerunt sub Quatuorunum nomine. Ut alibi, ex. gr. in Francia, ita et in Hibernia quidam Cistercienses eos impugnabant, hic a. 1385 (225). Notissimus demum est Richardus Fitzralph, archiepiscopus Armachanus, ob suam in Mendicantes animum aversum; qui post mortem dicitur miracula fecisse (146 s.). Generatim vero Clerus saecularis Hibernicus Mendicantium amicus erat, secus tot episcopos ex eisdem non elegisset. In appendice (211s.) usque ad an. 1450 nomina 51 FF. Minorum afferuntur qui sive electi sive nominati fuerunt episcopi, sed e quorum numero 38 tantum consecrationem adepti sunt. Numerus FF. Praedicatorum in Hibernia ad episcoporum munus evectorum aequalis vel etiam maior est. Sed ad talia officia Fratres Anglo-Hibernici vel etiam pure Angli potius promovebantur.

Non pauca hoc volumen continet quae rem litterariam illustrant. Plura habes (56-8) de tractatu De veneno (de septem vitiis capitalibus), qui fr. Malachiae adscribitur. Richardus Ledred, episcopus Ossoriensis 1317-60, acerrimus haereticorum persecutor (115-9), librum hymnorum latinorum 60 numero composuit ut in ecclesiis cantarentur loco cantilenarum saecularium, qui hymni in Libro rubro Ossoriensi f. 60ss. conservati magnae non videntur esse artis (103 s.). Alia opera poëtica et lingua soluta latine, gallice et anglice habentur in Cod. Harley 913, quae initio saec. XIV collecta vel partim etiam composita fuerunt a fratribus Anglo-Hibernicis in regione meridionali-orientali Hiberniae, forsitan Dublinii. Ex eo codice qui in singulis describitur (121-6) variae compositiones editae fuerunt, uti Missa de potatoribus a Wright, Reliquiae antiquae, II, 208-10, cuius aliam versionem edidit A. Franz, Die Messe im deutschen Mittelalter, Freiburg i. B. 1902, 754-61. Habentur insuper f. 23-6 testimonia varia Indulgentiae Portiunculae, f. 41 Catalogus Provinciarum Ordinis unacum Custodiis et conventibus, incipiens