Imágenes de páginas
PDF
EPUB

hatte oder nicht. Im ersten Falle hat dieser andere als überlebender Theil Leibgedingsrecht daran bis an seinen Tod, und nach dem Tode desselben fällt das Eigen an die nächsten Erben dessen, der es einbrachte. Im zweiten Falle gelangt das Eigen beim Tode des einbringenden Theils sofort an dessen nächste Erben. Eben jenes Geschäft oder Vermächtniss, welches unter Eheleuten häufig vorkommen mochte, wird nun in § 19 als etwas nach Schwabenrecht Uebliches bezeichnet, und man sieht also hieraus, dass sich die Gemeinde zu Winterthur damals noch deutlich bewusst war, nach schwäbischem Rechte zu leben. Bekanntlich ist auch im Schwabenspiegel wiederholt von solchen Geschäften die Rede, wodurch ein Ehegatte über sein Gut zu Gunsten des andern verfügt, wenn sich gleich solche Stellen, die auch im Einzelnen mit diesen Bestimmungen des Stadtrechts von Winterthur genau zusammentreffen, darin nicht nachweisen lassen. Eine Hervorhebung verdient noch die Rechtsregel § 5. 9. 10., dass derjenige, welcher bei einer wegen irgend einer Schuld gegen ihn anzustellenden Klage auf dreimalige Vorladung nicht erscheint, hinsichtlich dessen, was der Kläger gegen ihn vorträgt, für überführt erachtet und dem Kläger, ob dieser will, zu Gaste gegeben werden soll. Das Verhältniss eines solchen Gastes, der nun wie ein eigener Mann im Hause seines Gläubigers leben musste, ist wohl offenbar als eine besondere Form des obstagium anzusehen, und es scheint eine zu beschränkte Erklärung dieses Ausdruckes zu sein, wenn man denselben nur auf das eigentliche Einlager oder Einreiten bezieht, in welcher Gestalt dieses persönliche Haften für eine Schuld vorzugsweise beim Herren- und Ritterstande vorzukommen pflegte. Die Begriffe Gast und Geissel fliessen in dieser Beziehung auf ähnliche Art in einander, wie sich dies auch bei den Ausdrücken hospes und obses findet.

2. Rudolphs von Habsburg Privilegium für Winterthur v. 1264.

Rudolphus comes de habsburch, universis Christi fidelibus, ad quos presens scriptura pervenerit, salutem cum notitia subscriptorum. Gesta nobilium et magnorum in oblivionis puteo processu temporis ingerentur, nisi per scripture medelam sicut a prudentibus est previsum tale periculum tolleretur. Elucescat igitur universis et singulis evidentibus, quod Nos civibus nostre ville in Wintirtur jura subscripta pro gratia speciali tenenda statuimus perhenniter et servanda.

1. Volentes, quod universa, que ab exteriori vallo superioris loci seu suburbii quod volgo dicitur vorstat usque ad castrum quondam super monte prope eandem villam situm, et a castro directe usque ad ecclesiam sancti montis et ab ecclesia usque ad fontem dictum vordebrunnen, et in descensu ab eodem fonte usque ad aque transitum dictum Ovesteg, et abinde per ambitum pratorum et hortorum usque in superioris predicti valli terminum resupinum sunt inclusa, preter curias cellerariorum et quorundam aliorum qui dicuntur huobarii, abhinc inantea jus fori debeant obtinere, cum omni jure ville dicte Wintirtur attinendo. Necnon sub eodem jure permanere debet, quicquid de predio nostro pro censu determinato ab hominibus infra predictas metas residentibus possidetur.

1

2. Item statuimus quod super omnibus illis bonis et possessionibus quibus attinet jus forense quod volgo dicitur Marchsrecht, si forsan super eisdem questio mota vel suborta fuerit aliqualis, nullus debet alias quam coram nobis vel nostris successoribus, qui villam predictam possidebunt, et coram ejusdem ville sculteto seu ministro qui tunc fuerit, in aliorum civium presentia stare juri.

3. Nec etiam in scultetum seu ministrum ejusdem ville

quisquam debet eligi vel admitti, nisi de communi consilio civium unus ex eis eligatur, qui nec sit miles nec ad gradum debeat militie promoveri.

4. Item ordinavimus, quod si quemquam predictorum civium dominus prefate civitatis impetit super aliquo foresfacto, pro quo forsan apud ipsum erit aliquis accusatus vel etiam infamatus, hujus impetitionis tenore in jam dicta villa Wintirtur coram civibus et judicio denudato, culpam vel innocentiam civis accusati debet idem dominus ibidem plene cognoscere, contentus quicquid super hoc ab eisdem civibus fuerit sententia publica diffinitum.

5. Item nullus dominus ratione cujusdam juris, quod in volgari dicitur val, post decessum aliquorum infra predictas medas residentium bona mortuaria debet exigere, nisi servum haberet, qui nullum superstitem vel heredem relinqueret; tunc potiri deberet juxta consilium civium suo jure.

6. Item silva dicta Eschaberch eo jure communi, quod volgo dicitur gimeinmerche, quemadmodum hactenus ab antiquo fuisse dinoscitur, in usum ville cedet abhinc inantea memoratae.

7. Item nullus dominus debet ratione proprietatis quam habet in suos proprios homines, in predium eorundem situm infra metas predictas ad quas extenditur jus fori, succedere tamquam heres.

8. Item quicumque in predicto loco se receperint, contrahendi matrimonialiter viri cum uxoribus et e converso ubicumque placuerit, filios et filias suas legitima conjunctione copulandi ad quemcunque locum voluerint, disparitate conditionis et dominii non obstante, plenam habent et liberam potestatem.

9. Item quia scimus predictam civitatem ratione divisionis super hereditate quorundam bonorum a nostris antecessoribus facte debere persolvere centum libras, fixo tenore decrevimus, quod homines infra metas ejusdem civi

tatis permanentes ratione stipendii nobis et nostris successoribus semel in anno, videlicet in festo sancti Martini centum libras monete turicensis et non amplius dare debent.

10. Insuper ad nos et nostros successores ejusdem civitatis officia debent simul et judicia pertinere.

11. Item quicumque civis est vel erit in predicto loco, si idem a suo domino in patria existente, cui ratione servilis conditionis proprie dicitur attinere, infra annum et diem unum pro nullo servitio fuerit requisitus, tunc abinde in posterum nulli domino servire tenetur nisi qui prenominatam in firma possessione tenuerit civitatem. Hoc tamen addito, quod sine illius voluntate qui jam dictam civitatem in sua tenuerit potestate, quemquam in civem recipere non debemus (debent?).

12. Item a gratia domini jam dicte civitatis nullus meretur excludi, nisi qui fraudem et perfidiam enormem vel homicidium perpetraverit aut qui alium excecaverit vel in aliis membris mutilaverit, aut qui tale nefas horrendum commiserit, quod volgo dicitur mort vel aliud quocumque nomine nuncupetur quod huie fuerit equipollens.

13. Item qui alium armata manu volneraverit, aut quinque libras persolvet aut manu truncabitur pro emenda; qui autem alias insolentias vel contumatias fecerit, que fuerint per judicium emendande, aut cum pena trium librarum satisfaciat aut memoratam civitatem per annum integrum evitabit.

14. Item nostre voluntatis est, quod castrum montis adjacens prefate ville numquam debeat reparari.

Hujus rei testes sunt: Chuonradus de Tengin. Chuono de Tufin. Henn. de huomelincon. Nobiles. Johannes de Bluomenberch. Volricus de hetlingen. Frater suus dictus Dapifer de Diessenhoven. Bur. de wida. R. quondam advocatus in vrowenvelt. Nicolaus de virsperch. milites et quamplures alii, quorum nomina ne fastidium generent, sunt omissa. Ut autem ea que prefate civitati seu civibus in ea

commorantibus indulsimus, non solum apud Nos verum etiam apud nostros successores firmiora permaneant nec violari possint nec debeant in futurum, presens cirographum super hoc contulimus nostri sigilli karaktere communitum. Acta sunt hec anno domini MCCLXIIII. Decimo Kal. Julii. Indictione septima.

3. Das Recht, welches Winterthur 1297 der Stadt Mellingen mittheilte.

1) Allen die disen brief ansehent oder horent lesen, künden wir der Schulthaisse der rat und alle die burgerre von Wintertur ainerkantnuste der nachgescribenen dinge. Wissin alle den es ze wissinne beschiht, wan der hoh gelopt fürste unser herre herzog albreht von Osterich den erberen beschaidenen lüten den burgerren der Stat ze Mellingen mit sinem briefe genade getan het, daz sü und alle ir nachkomen, die in der stat wonhaft sint, alle die genade alle die frihait und allü dü reht dü uns von sinem vatter und andren sinen vordern gelihen und gegeben sint, haben suln als och wir, und wan sü dü vorgenanden reht und frihait nüt gesriben hatten, darumbe so haben wir durch der vorgenanden burgerre bette unserre briefe und unssre altun gewonhait absrift gegeben under unserre stat Insigel. Dis ist dü absrift dez briefes, den uns der hoh wirdig herre unser herr künig Ruodolf selge von Rome gab, e das er künig wurde.

Wir grafe Ruodolf von habspurg kündin allen gottes getrüwen zuo den disü srift kumet unsern gruoz mit ainerkantnuste der nachgesribenen dinge. Das man hoher herren gesezte, die wirdig sint ze gedenkinne von des zites lengi iht vergessi, so hant die wisen erdaht, das man si mit sriftlicher habe unvergeslich mache, da von so kundin wir

« AnteriorContinuar »