neque super hominibus liberis uel sclauis ullam potestatem habeat In quoquam illos distringendos, Sed neque ad placitum ullum uel in hostem ullo umquam tempore ire compellat, Quamdiu aduocati eiusdem sedis justitiam facere uoluerint, sed sicut diximus, cum omni integritate praenominatas res in futurum sub nostra defensione et immunitatis tuitione absque alicuius contrarietate aut inpedimento consistant. Et ut haec auctoritas concessionis atque confirmationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora a cunctis fidelibus sanctae dei ecclesiae nostrisque presentibus et futuris uerius credatur atque diligentius conseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus Et anuli nostri Inpressione adsignari jussimus (not. tir.)

Signum (Monogramma) Domni Hludouuici gloriosissimi regis. Comeatus Notarius ad Uicem Radleici recognoui et ss. (S. R. et n. t.) Data XV: Kld. Februarias anno Christo propitio XX regni domni hludouuici serenissimi regis In orientali francia Indictione prima. Actum reganesburg ciuitate In dei nomine feliciter. amen.

Pez, Thesaur. I. III. 20. Nr. 7. Archiv XXI. II. 103.

diplom. ratispon. I. 44.

Pez, Scrpt. Praefat. I. 58. — Lünig, ReichsLib. probat. s. Emerami, 49. Nr. 17. Ried, Cod. Mon. boic. XXVIII. I. 45. Nr. 31. ex orig. c. sigill.

XIII.

876. 3. November. Regensburg. K. Karlmann schenkt dem Priester Werinolf einige Güter zu Walahofeld im Traungau in der Grafschaft Aribo's.

(Chrismon.) In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Karlomannus diuina fauente gratia Rex. si pro dei nutu uel pro mercede aeternae retributionis fidelibus quibuscumque quasdam res iuris ac proprietatis nostrae concedimus, non solum munificentiam ac largitionem regum imitari, uerum etiam aeternae retributionis premia nos promereri confidimus. Id circo nouerit industria omnium fidelium nostrorum presentium scilicet et futurorum, quoniam amore diuino conpuncti cuidam fideli prespitero nostro nomine uuerrinolfo quasdam res nostras in proprietatem tradidimus, id est hobas quattuor in pago, qui dicitur Trungaui, in comitatu arbonis in loco, qui dicitur uualahofeld, cum terris, agris cultis et incultis, pratis, pascuis, siluis, uiis et inuiis, aquis aquarumque decursibus, mobilibus et inmobilibus cunctisque adiacentiis, quesitis et inquesitis, quatinus ea perpetuis temporibus nullo inquietante teneat atque possideat. Hanc etiam nostrae traditionis largitionem per presentem

auctoritatem nostram confirmauimus atque nostris et futuris temporibus firmiter ac inuiolabiliter mansuram esse uolumus. Et ut haec auctoritas donationis nostrae firmior habeatur et per futura tempora uerius credatur et diligentius conseruetur, manu propria nostra subter eam confirmauimus et anuli nostri inpressione iussimus sigillari.

Signum (Monogramma) Domui Karlomanni serenissimi regis. Madaluuinus notarius ad uicem baldonis cancellarii recognoui et ss. (S. R. cum notis tiron.) Data III: non. Nou. anno Christo propitio I regni domni Karlomanni serenissimi regis bauuariorum. Actum reganesbure ciuitate regia indictione VIIII" in dei nomine feliciter. Amen.

Wiener Jahrbücher XLIV. Anzeigeblatt 5. Mon. boic. XXVIII. I. 61. ex orig. c. sigill.

XIV.

877. 28. Juni. Rantesdorf. K. Karlmann verleiht dem Kloster Kremsmünster Besitzungen zwischen den Flüssen Spraza und an der Smidaha.

In nomine sancte et indiuidue Trinitatis Karolomannus diuina fauente gratia Rex. Si erga loca diuino cultui mancipata regali more beneficia largimur, oportuna id nobis procul dubio ad stabilitatem regni nostri et anime salutem proficere minime dubitamus. Qua propter nouerit industria omnium fidelium sancte dei ecclesie nostrorumque uidelicet presentium et futurorum, quomodo compuncti amore diuino quedam loca nostre hereditatis ad monasterium, quod uocatur Cremisa, tradimus, que quamuis nobilissimus pater noster diue memorie Luodowicus rex ad id monasterium donaret, tamen nullo auctoritatis sue precepto confirmauerat. Idcirco conplacuit regalitati nostre pro remedio anime prefati beatissimi genitoris nostri et nostre hanc ipsam donationem per presentem auctoritatem nostram confirmare, quatinus perpetualiter firma et inconuulsa permaneat. Tradimus ad prefatum monasterium per hoc presens preceptum nostrum territorium quoddam iuxta fluuium, qui dicitur Spraza (Sprazah), quod a capite ab eo loco incipit, ubi unus fons in loco, qui Benninwanch dicitur, intrat in Sprazam et sic inter duas Sprazas usque in eum locum, ubi ipse due Spraze simul unum cursum confaciunt. Hoc igitur totum, sicut iam advobis (a duobus) Comitibus Arathoto et Ernusto circum equitatum fuerat, cum omni integritate ad prefatum monasterium Chremisa, quod est in honore domini et saluatoris nostri Jesu Christi

constructum, tradimus atque donamus et de nostro iure in ius et dominationem eiusdem monasterii transfundimus ita uidelicet, ut quicquid de prefatis rebus ob utilitatem et profectum prescripti monasterii rectores et ministri eius facere uel iudicare uoluerint, libero in omnibus. potiantur arbitrio faciendi, quicquid elegerint. Aliud uero territorium tradimus ad ipsum prefatum monasterium sub simili confirmatione in loco, qui dicitur Smidaha, cuius terminus a Danubio, ubi unus fons emanat, ex una parte incipit et sic uadit in eum usque locum, ubi dicitur Wachrein. Hoc igitur totum, sicut diximus et sicut hoc Willehelmus Comes quondam ad id monasterium circuit atque signauit, ex nostra potestate in potestatem eiusdem prenominati monasterii securiter tradimus, quatinus rectores, sicut iam diximus, eiusdem ecclesie liberam potestatem ad utilitatem eiusdem loci sancteque congregationis in omnibus habeant inde facere, quicquid elegerint nullo unquam successore nostro irrumpente uel inquietante, sed deo auxiliante perpetuis temporibus firma inuiolabilisque hec donatio permaneat. Qua propter ut firmiorem in dei nomine obtineat firmitatem, manu propria nostra subter eam confirmauimus et anuli nostri impressione sigillari iussimus.

Signum domini Karlomanni serenissimi Regis. (Monogramma.) Baldo namque Cancellarius ad uicem Diotmari recognoui. Datum IIII. Kal. Julii anno Christo propitio I. Regni domni Karlomanni serenissimi regis, Indictio VIIII: actum Rantesdorf Curte regia In dei nomine feliciter. amen.

Rettenpacher, Annal. Cremif. 32. Mon. boic. XXXI. I. 103. ex lib. cop. patav. Urkundenbuch von Kremsmünster, pag. 11. Nr. 5. ex cod. Frideric. sec. XIII-XIV.

XV.

877. 3. December. Öting. K. Karlmann schenkt dem Kloster Kremsmünster fünf Huben zu Alburch im Donaugaue etc.

IN nomine Sanctæ et individuæ Trinitatis. Karlomannus divina favente gratia Rex. Si circa casas et Monasteria Dei benefica opportuna non desistimus agere, non solum regium morem decenter implemus, verum etiam æternæ beatitudinis præmium nos promereri inde liquido credimus. Quapropter notum sit omnibus fidelibus sanctæ Dei Ecclesiæ nostrisque, scilicet præsentibus et futuris, quomodo nos

pro divini cultus amore et reverentia Sanctorum illius cogitavimus quasdam res proprietatis nostræ tradere ad Monasterium, quod dicitur Chremisa, quod esse cernitur constructum in honore Salvatoris Domini nostri JESU Christi in pago, qui dicitur Trungowe, Et hoc est, quod illuc tradidimus: id est hubas quinque jacentes in pago nuncupato Tunahgowe in villa, quæ vocatur Alburch, et Barschalcum unum cum huba sua in loco, qui dicitur Epilinga, cum terris cultis et incultis, agris, pratis, pascuis, sylvis, aquis aquarumve decursibus et omnibus adjacentijs et pertinentijs suis. Hæc autem omnia ex integro ad præfatum Monasterium per præsentem auctoritatem nostram tradidimus atque de jure nostro in jus et dominationem ejus ea transfundimus, ut ab hodierna die et deinceps ob redemptionem animæ nostræ et animarum genitoris et genitricis nostræ nec non et animæ dulcissimæ conjugis meæ illuc perpetualiter pertineant et Rectores et Præpositi Monasterij illius inde faciant atque disponant ad utilitatem ejus, secundum quod eis placeat, nullo unquam successore nostro hanc traditionem nostram irrumpente vel inquietante, sed Deo auxiliante perpetuis temporibus firma et inviolabilis permaneat. Et ut hæc auctoritas largitionis nostræ per cuncta futura saecula inviolabilem in Dei nomine obtineat vigorem, manu propria nostra subter eam confirmavimus et annulo nostro assigillari jussimus.

Signum Domini Karlomanni pijssimi Regis. (Monogramma.)

Baldo Cancellarius ad vicem Theotmari Cancellarij recognovit. Datum III Non. Decemb. Anno Christo propitio II regni Domini Karlomanni invictissimi Regis in Wawaria et I in Italia, Indictione X: Actum ad Oetingas curte regia in Dei nomine feliciter. Amen.

Urkundenbuch von Kremsmünster,

Rettenpacher, Annal. cremifan. 34. pag. 13. Nr. 6. ex cod. Frideric. sec. XIII-XIV.

XVI.

-

878. (879.) 20. September. Hobberahhah. K. Karlmann bestätigt einen Gütertausch zwischen dem Bischofe Embricho von Regensburg und Hitto dem Abbte zu Mondsee.

(Chrismon.) In nomine sanctae et Indiuiduae trinitatis. Karlomannus diuina fauente gratia rex. Notum sit omnibus fidelibus sanctae dei ecclesiae nostrisque presentibus et futuris, qualiter quidam uir uenerabilis embricho reginae urbis episcopus neposque illius hitto

abbas monasterii ad lunaelacum nostram adierunt excellentiam una cum aduocatis atque primatibus sancti emmerammi martyris Christi postulantes, ut ipsis per nostrae licentiae consensum quandam aptam utilemque complationem (complacitationem) facere liceret. Tradidit itaque idem praefatus abbas hitto per consensum nostrum atque episcopi praefate sedis totiusque familiae ipsius ecclesiae ad sanctum dei martyrem emmerammum proprietates suas, quales habuit ad perga juxta ufhusa et ad albrichinchofa iuxta rocchinga, in manum predicti antistitis aduocatique illius gundberti. Cum curtibus, edificiis, mancipiis utriusque sexus, pecudibus, domibus, agris cultis et incultis, siluis, aquis aquarumque decursibus, pratis, pascuis, quesitis et inquesitis, mobilibus et inmobilibus et quae in posterum in ipsis locis adaugeri potuerit, omnia illuc transfundebat atque donabat Ea namque ratione, quatinus beneficia, quae prius habuit de prefatae sedis Episcopo iam iamque dicto, Id est lentinchofa, rodratinchoua, aragisinchoua, hardheim, heskilebah, ergoltesbah, coginbah, benninchoua, piepetinchoua cum uniuersis pertinentiis atque adiacentiis eorundem locorum firmiter in proprietatem teneat atque possideat una cum supra nominatis atque traditis proprietatibus usque in finem uitae suae sine ulla diminoratione uel mutatione, post obitum uero suum integriter cuncta maneant in potestate sancti emmerammi et prouisoris eiusdem Ecclesiae. Cuius rei gratia hoc presens preceptum nostrae auctoritatis scribere iussimus, per quod decernimus atque omnino iubemus, ut haec ipsa complacitatio per cuncta tempora inuiolabilis permaneat. Et ut haec auctoritas nostri consensus perpetualiter uerius credatur ac diligentius conseruetur, manu propria nostra subtus eam firmauimus Et anulo nostro sigillari iussimus.

Signum arnolfi (Monogramma) gloriosissimi regis.

Signum (Monogramma) Karlomanni Inuictissimi regis.

Madaluuinus notarius ad uicem Theotmari archicappellani recognoui et ss. (S. R. cum notis tiron.) L. S. Data XII: Kal. oct. anno III regni Karlomanni serenissimi regis in bauuaria et in italia II. Indict. XII: actum ad hohberahhah curte regia in dei nomine feliciter. Amen.

Chron. Lunael. 84.

Pez, Thes. Anecd. I. III. 26.

Liber Probat. S. Emmerami 59. — Lünig, Reichs-Archiv XXI. 1212. Ried, Cod. ratisb. I. 55. Mon. boic. XXVIII. I. 64. ex orig. c. sigill. Nach Böhmer's Regesten der Karolinger, pag. 89, gehört diese Urkunde in das Jahr 878.