Si rixa est, ubi tu pulsas, ego vapulo tantum. 290 Nil mihi respondes? aut dic, aut accipe calcem. 295 Ede ubi consistas? in qua te quæro proseucha? po, ante, et olun cantus. Citharædi enim levioribus modulis præludunt, et quasi præparant se. 289. Si rixa est, etc.] Mutua enim altercatio, et utrimque pugna requiritur, ut rixa vere dicatur. 291. Et idem fortior.] Ad hoc recte monet Hesiod. Épy. v. 210: Νήπιος ὅσγ ̓ ἐθέλει πρὸς κρείσσονας ἀντιφερίζειν· Νίκης τε φέρεται πρὸς τ' αἴσχεσιν άλγεα πάσχει. 292. Exclamat: cujus aceto, etc?] Insultat pauperi, quasi vilissimis alicubi cibis onusto. Vino acido et vapido. Aceto. genus, 293. Cujus conche tumes?] Fabis in siliquis coctis, usque non oleo unctis, sed aceto conspersis. Conchis autem, quæ, elixa cum cortice, pauperibus cibus erat. Tumes. Apposite dictum, nam fabæ inflant ventrem.-Sectile porrum. Antiqui ita porri naturam distinxerunt, ut alterum sectile, alterum capitatum appellarent. Vid. Plin. pendium in multis enim codd. reperitur pmia, cum lineolà (—) supra, vel infra posita; unde inepti librarii legerunt præmia. V. 293. Conche. Plerique codd. concha. At rectius, qui legunt conche. 99 300 Dicere si tentes aliquid, tacitusve recedas, 298. Vadimonia deinde, etc.] Clamant adeo, se a te læsos et injuria affectos, et litem intendunt. Vadimonia faciunt. Proprie, jubent te, datis vadibus, ad diem certam, ea de re, ad dicendum in jus adire. Le bois le plus funeste et le moins fréquenté Est, au prix de Paris, un lieu de sû reté. Malheur donc à celui qu'une affaire imprévue Engage un peu trop tard au détour d'une rue! 299. Libertas pauperis hæc est.] Bientôt quatre bandits lui serrant les Hoc ειρωνικῶς dictum. 300. Adorat.] Instanter orat. 301. Ut liceat paucis cum dentibus, etc.] Beneficii loco habent pauperes, quòd iis non omnes excutiuntur dentes. 302. Nam qui spoliet te, etc. 1 Optime, et festivius, meo judicio, locum hunc sic imitatus est, atque amplificavit Boileau, sat. VI, v. 82 et seqq. côtés, La bourse !... Il faut se rendre; ou bien non, résistez, Afin que votre mort de tragique mémoire, Des massacres fameux aille grossir l'histoire. Pour moi, fermant ma porte, et cédant au sommeil, Tous les jours je me couche avecque le soleil. Mais en ma chambre à peine ai-je éteint la lumiere, Car, sitôt que du soir les ombres paci- Qu'il ne m'est plus permis de fermer fiques la paupiere: Des filoux effrontés d'un coup de pistolet, Ebranlent ma fenêtre, et percent mon volet: etc. Immutatam in melius nunc urbis Lutetiæ faciem reperiret noster poëta: nam, nostris temporibus, et providentia principum, et, politiæ vigilantia, et lampa V. 297. Tentes. Codd. quidam, et antiquiores, habent temptes. Quæ forte scriptura veteri Gallicæ linguæ debetur, in qua sæpe littera p jungitur cum littera m. Dicebatur enim Dampmartin, pro Dammartin, dampnation, pro damnation, etc. F. D. Fixa catenatæ siluit compago taberna. Et Pomptina palus, et Gallinaria pinus. Sic inde huc omnes tanquam ad vivaria currunt. dum accensarum inventione, eo tutior est noctu illa civitas, quo antea periculosior fuit. A. 30.4. Compago.] A compingendo, est combinatio ex asseribus, in taberna meritoria. Catenatæ.... tabernæ. Catenis firmatæ adversus expilatores, vel petulantes, qui tabernas noctu effringere solebant, et, in his, ipsum Neronem. Vid. Suet. et Tacit. loc. præcit. 305. Grassator. ] A grassari quod est, supra modum sævire, unde grassatores dicuntur latrones. Horum autem multitudo et in Italia, et Romæ maxima erat. Suet. Aug. cap. 32 et 43.- Ferro subitus... agit rem. Inopinantem invadit, spoliat, adacto in jugu lum ferro. 306. Armato quoties tutæ, etc.] Quoties palus Pomptina, et pinus, silva pinorum Gallinaria dicta, loca insidiis latronum apta, ejectis latronibus tuta sunt, et armato milite occupantur, tum latrones Romam petunt, et currunt velut ad vivaria. 307. Pomptina palus.] Hodie paludi Pontine, les marais Pontins, 305 inter Nymphæum et Ufentem fl. sita, inter Privernum, Terracinam, Setiam, ab Astura ad Terracinam. Cùm autem in dies, crescentibus aquis, ex fluviis et torrentibus, qui ex montibus in planitiem defluunt, aër pestiferis inficeretur vaporibus; ingentes sumptus a Cornel. Cethego cos. an. V. C. DXC primum, a Jul. Cæsare, ab Augusto, Trajano, Theodorico, nostris deinde temporibus, a summis pontificibus. Sixto V, et Pio VI in paludes siccandas impensi fuerunt; et nondum opus absolvitur. — Gallinaria. Silva inter Vulturni ac Literni et in eodem tractu, quo Pomptina ostia in Campania et sinu Cumano, palus sita. In avudpos xai áμμáἀμμώ‐ δης, ἣν Γαλλικαρίαν ὕλην καλοῦσι. Strab. V, p. 168. 308. Ad vivaria currunt.] Ad vivaria paratam escam: nam, dicuntur loca ubi animalia habentur ad saginandum. 3o9. Quá fornace, etc. ] Quâ in fornace, quâ in incude non conficiuntur catenæ, quibus grassatores constringantur? adeo tan tus est eorum numerus. V. 307. Pomptina. Codd. pars maxima habet Pontina. At excellentissimus cod. Puteanus, no 7900 Pomptina, et alii tres quos secuti sumus. Maximus in vinclis ferri modus, ut timeas, ne Sæcula, quæ quondam sub Regibus, atque Tribunis His alias poteram, et plures subnectere causas : 310. Maximus.... modus.] Maxima copia ferri absumitur in vinculis fabricandis, adeo ut timeas ne brevi materia desit ad fabricandos vomeres, marras et sarcula. 311. Marræ.] Genus ligonis. -Sarcula. Ferramentum bicorne, quo commovetur terra, a sarriendo, vel fodiendo. 312. Felices proavorum atavos.] Præclare sui sæculi infelicitatem, cum priscis sæculis comparat. 313. Sub regibus atque tribunis.] Potestas suprema penes fuit primo reges, quod omnibus notum; deinde consules, demum tribunos plebis, post secessionem populi in montem sacrum. Horum tanta fuit in rebus gerendis auctoritas atque potentia; ut, post rempublicam eversam, titulum dignitatis adeo non respuerint Imperatores, sed et inter præcipuos annumeraverint, ita ut, per numerum annorum tribunitiæ suæ potestatis 310 315 suam dominationem computarent; quod patet ex numismatt. et inscripp. vett. A. 314. Uno contentam carcere.] Hic, de quo agitur carcer ab Anco Martio inchoatus, et a Servio Tullio sexto rege ad finem perductus, ideo Tullianus dictus fuit. Dictus quoque Mamertinus, a L. Pinario Mamertino, qui hune instaurandum curavit. Cæterum, inquit Sallust. inculta tenebris et odore fœdo, atque terribilis ejus facies fuit. Extant adhuc vetustissimi illius carceris vestigia, super quæ sacrosanctam ædem, sub invocatione S. Josephi, erexerunt Christiani. 317. Mulio.... Annuit.] Scuticâ, vel flagello quassato signum dat. 319. Refici properantem.] Cupientem recreari. Tuo.... Aquino. Latii novi oppido, nunc, sub eodem nomine noto. Hæc Juvenalis patriam satis aperte declarant. V. 318. Annuit. Ita, codd. nostrorum pars maxima. Quidam, innuit. Me quoque ad Elvinam Cererem, vestramque Dianam Convelle a Cumis. Satirarum ego, ni pudet illas, 321 Adjutor gelidos veniam caligatus in agros. 320. Elvinam Cererem.] In agro Aquini proximo, fons erat nomine Elvinus, juxta quem Cereris templum, quam colebant Aquinates, ut frumenti inventricem, annonæque præsidem. Alii Elvinam putant Cererem dici, ab cluendo, hoc est, lavando, quòd sacris hujus Deæ initiandi lavarentur. Vet. schol. videtur eam deduxisse ab Helviis, seu Helvis, populis Galliæ, his dictis: « Namque apud Aquinum colunt numina earum Dearum,quas colunt in Galliis. » 321. Cumis.] Quo Umbricius migrabat. Satirarum ego, etc. Id est, ego ad te veniam, et in satiris scribendis, te juvabo, nisi illas satiras, ceu potius te ipsum auxilii mei pudet. 322. Caligatus.] Ut miles instructus, et acer vitiorum hostis. Turneb. Advers. lib. X, cap. 27. — Gelidos....... in agros. Aquini, quos gelidos vocat propter flumina, silvas, et colles. |