Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Weisheit und Jesus Sirach. Theil IV: Jesajas, Jeremias, Klagelieder und
Baruch. Theil V: Die übrigen Propheten und die 2 Bücher der Makkabäer.
Theil VI: Die 4 Evangelien. Theil VII: Die übrigen Bücher des N. Test.

Dem ersten Theil ist vorangesetzt ein Brief Amerbachs an Anton Koburger, datirt aus Basel vom 29 October MCCCCXCVIII, aus welchem hervorgeht, dass Koburger zu dieser Bibelausgabe das Geld hergeschossen; ferner ein Brief Amerbachs an die Leser und der Prolog des Hugo de Sto Charo zu seiner Postille über die Genesis. Am Ende des letzten Theils befinden sich wiederum 2 Briefe Amerbachs, der zweite an die Leser, der erste an Anton Koburger, datirt aus Basel vom 7 November MCCCCCII.

Es ist also diese Bibel auf Kosten Anton Koburgers von Joh. Amerbach

zu Basel gedruckt worden von 1498-1502.

1500. 28) Decretum Gratiani. So steht zu Anfang des 1sten Blattes, der 1sten Columne. Dann 3 Distichen. Auf der 2ten Col. eine epistola dedic. Seb. Brant ad Joannem Lutzenburgensem Vesontionis metropolis archiepiscopum. Auf dem 2ten Blatt, Col. 2 das Bild Seb. Brants in Holz geschnitten mit einem Epigramm. Am Schluss: Seb. Brant ad lectores: Habes (ut opinor) opus elimatum Deo optimo maximo gratia immortalis qui hunc nobis finem bonum in urbe insigni Basilea

--

per magistrum Johannem de Amerbach et Johannem Froben de Hammelburg: impressorie artis primarios asseclas: fidelesque operarios. Anno salutis. MCCCCC Kal. Julii feliciter consummatum Contulit. Cui sit Laus. etc. Vale lector. Goth. Schrift. Signaturen. 528 Blätter in 4°

29) Sextus decretalium et Constitutiones Clementina. Mit einer Vorrede des Sebastian Brant. Am Schluss des erstern Werkes: Sexti decret. opus. una cum apparatu: atque additionibus ex novella Johannis Andree

collectis:

in urbe Basilien. opera atque industria magistri Joannis de Amerbach et Johannis
Froben de Hammelburg diligenter impressum: felici fine consummatur.
Am Schluss der Clement. Const. Summas igitur ineffabili Deo agimus gratias:
qui tandem ad finem hujus operis Clementis: totiusque JVRIS CANONICI
cursum et completionem: feliciter: et salubriter perduxit: Joannem de
Amerbach et Johannem Froben de Hammelburg Basilee impressioni operam

dantes: Regnante etc. Anno salutis M.CCCCC. Kal. Decembribus. Lector vale. Dann noch ein carmen Sebast. Brant ad juris studiosos. Goth. Schrift. Signaturen. 4°

30) Margarita poetica: non solum poesim: sed medullam artis rhetoricæ orato- 1503. rum et historiarum omniumque humanitatis litterarum complectens. Am Schluss: Explicit opus excellentissimum in se continens omnium fere Oratorum, Poetarum, Historicorum et Philosophorum auctoritates: collectum per Clariss. virum Albertum de Eyb V. I. D. quod Marg. poet. inscripsit. Impressum Basilee per magistrum Joannem de Amerbach, Joannem Petri et Joannem Froben consocios Anno domini M.CCCCC.III.

Fol.

31) Eine lateinische Bibel mit der Postille des Hugo de Sto. Charo in 6 Bänden. 1504. Folio. Voran steht: Repertorium Apostillorum etc. F. Conradi Leontorii Mulbronn. Desselben Leont. Exhortatio ad lectorem, datirt: Ex arta valle ultra Basileanam birsam (Kloster Engenthal bei Muttenz, wo Leontor. sich aufhielt.) XVI calend. Novembris M. D. IIII. Sodann noch: Conr. Leont. allocutio ad Antonium Coberger und Joan. Amerbachii præfatio ad Lectorem. Auch zu dieser Ausgabe hat Koburger das Geld geschossen.

32) S. Augustini opera. Basilea per Joannem Amerbachium, Joannem Petri et 1306. Joannem Frobenium MDVI. Fol.

Dies ist die berühmte Ausgabe, zu welcher sich Amerbach mit Nichtachtung aller Mühe und Unkosten von überall her Handschriften zu verschaffen suchte, aus denen dann der obenerwähnte Augustinus Dodo seinerseits mit nicht geringerer Mühe den richtigen Text herzustellen beflissen war.

Die Eintheilung ist folgende: 1ster Theil die Werke, welche Augustin als Katechumen; 2ter Theil, die er als Getaufter; 3ter Theil, die er als Presbyter; 4ter-8ter Theil, die er als Bischof geschrieben; 9ter-11ter die, welche in den Retractationen nicht recensirt sind.

33) Concordantiæ Maiores Biblicæ tam dictionum declinabilium quam indeclinabilium. Basileæ per Joannem Amerbachium, Joannem Petri et Joannem Frobenium. 1506. 2 Bände 4o

34) Statuta Ordinis Cartusiensis. Folio; mit Figuren. Opus rarissimum, bemerkt 1810. Panzer. Es sind 6 Theile mit folgenden Titeln: I. Repertorium statutorum

ordinis Cartusiensis per ordinem alphabeti. II. Statuta ordinis Cartusiensis a Domino Guigone priore Cartusie edita. III. Statuta antiqua ordinis Cartusiensis in tribus partibus comprehensa. IV. Statuta nova ordinis Cartusiensis in tribus partibus, antiquorum statutorum partibus correspondentibus comprehensa. V. Tertia Compilatio statutorum ordinis cartus. VI. Privilegia ordinis Cartus. et multiplex confirmatio ejusdem. Am Schluss: Finiunt statuta etc. Impresse Basilee arte et industria magistri Johannis amorbachii ac collegarum suorum: impensis domus montis iohannis babtiste prope friburgum: Anno domini quingentesimo decimo, supra millesimum ad 18 calendas februarias.

1811. 35) Decretum Gratiani cum glossis variorum. Basilea per Johannem Amorbach, Johannem Petri et Johannem Frobenium. 1511. Fol.

36) Gregorii IX. Decretalium liber accuratissime emendatus cum Concordantiis, Annotationibus et Additionibus marginalibus. Basilea per Magistros Johannes Amorbachium, Petri et Fröben collegas. 1511. prid. Kal. Jun. Fol. 37) Sextus decretalium liber a Bonifacio VIII in consilio Lugdunensi editus. Impress. Basileæ per Magistros Johannes Amorbachium, Petri et Froben A. D. M.D.XI. Fol.

38) Bonifacii Sextus Decret. Lib. cum Glossematum Divisionibus, quæ ex novella Johannis Andreæ suis sunt locis passim appositæ. Basilea per Magistros Johannes Amorbachium, Petri et Froben. 1511. Fol.

39) Clementis Quinti Constitutiones in Concilio Viennensi edite. Impress. Basilea per Magistros Johannes. Amorbachium, Petri et Fröben. A. D. M.D.XI. Fol. 40) Extravagantes viginti Johannis Vigesimi Secundi. Impress. Basileæ per Magistros Johannes. Amorbachium. Petri et Fröben. A. D. M.D.XI. Fol.

41) S. Antonini Archiepiscopi Florent. Summa Theologiæ moralis Partibus IV. distincta. Am Schluss des 4ten Theils eine ähnliche Formel wie bei No 81 und die Unterschrift: Consummatum Basilea per Magistros Johannes: amorbachium, peter et froben collegas Anno domini 15011 (Druckfehler für 1511) Ad octavum idus Julias. Fol.

1812. 42) Decretum Gratiani cum glossis Domini Johannis Theutonici, Præpositi Halberstadiensis et Annotationibus Barthol. Brix etc. et Concordia ad Bibliam.

Am Schluss: Hoc excellentiss. Decretorum opus: multis vigiliis et accurata castigatione pristino nitori integritatique restitutum: Suppletis que deerant et emaculatis que mendosa conspiciebantur: ac proinde multis vulnerum millibus curatis. Joh. Amerbachius, Jo. Peter et Joannes Frobenius Hamelburgensis cives Basilienses, communi impensa Basilea excuderunt. Mense Maio 1512. Julio II. Pont. max. Maximil. Aug. regn. Grösstes Folio.

Das Schweighauser'sche Manuscript bemerkt, die Söhne Amerbachs hätten nach ihres Vaters Tod die Buchdruckerei noch eine Zeitlang fortgeführt; ich kann aber nach letztgenanntem Werke keines auffinden, auf welchem Amerbach oder seine Söhne als Drucker genannt wären. Es wird sich jene Angabe wohl auf die gesammelten Werke des heil. Hieronymus beschränken, deren Herausgabe dem alten Amerbach den Rest seiner Zeit und seiner Kräfte in Anspruch genommen hatte und seinen Söhnen als väterliches Vermächtniss hinterblieb. Diesen verdankt denn auch dies im Jahre 1518 vollendete Prachtwerk seine gelehrte Ausstattung: die typographische dagegen verdankt es dem Johann Froben, unter dessen Namen es seiner Zeit wird beschrieben werden.

JOHANNES DE BESICKEIN oder BESICKEN

hat im Jahr 1478 das Basler Bürgerrecht erhalten. Es ist jedoch nur ein einziges Werk bekannt, welches er zu Basel gedruckt, nämlich:

Tractatus de horis canonicis dicendis compendiosus per venerabilem virum 1483. Joannem Masch in ecclesia maiori Basileensi prædicatorem. Am Schluss: Impressus est Basilee per providum virum artis impressorie expertum et probatum Johannem de besickein. Anno domini milles. quadring. octoges. tercio circa medium quadragesime.) Gothische Schrift. Quart.

Von 1493) an hat er zu Rom gedruckt, bald allein, bald in Gemeinschaft mit Sigismund Mayr, auch mit Martin von Amsterdam. Wir wollen von dem, was er zu Rom gedruckt, nur einige deutsche Werke anführen:

*) An der sonst behaupteten Existenz einer spätern Ausgabe von 1489 zweifelt Panzer.
") 1495 hat er schon zu Rom mit Sig. Maer wie dieser Drucker sich dort unterschreibt
gedruckt: Hieroclis philosophi Stoici in aureos versus Pithagoræ opusculum religioni chri-
stianæ consentaneum; s. Braun 1. c. II. p. 248.

1494.

1500.

1484.

1485.

1) Mirabilia Rome vrbis. Am Ende: Getrucket zu Rom durch Johannem Besicken und Sigismundum Mayr: in dem iar als man zalt. M.CCCC. und Cij. zu der zyt des pabst Alexanders des vj. In sinem zweyden iar. In Octav.

Panzer zeigt diese frühe Ausgabe genannten Werkes als eine grosse, bisher unbekannte Seltenheit an. (S. Annalen der ältern deutschen Literatur S. 213; über das Büchlein selbst und dessen Titel wird gehandelt S. 43.) Das Buch beginnt: In dem Buechlin stet geschrieben wie Rome gepaut wart: und von dem ersten | Kunig und von einem ytlichen Künige zu Rom | wie sie gereigiret haben.

2) Dasselbe Buch in einer spätern Auflage. Mirabilia Rome vrbis. Am Schluss: Getrucket zu Rom durch Johannem Besicken und Martinum amsterdam: in dem iar als man zalt. M.CCCCC. Zu der zyt Alexanders des vj. In sinem achten iar. In klein Octav oder Duodez. Keine Blattzahlen noch Custoden, aber Signaturen. Das Ganze enthält 60 Blätter. Beide Ausgaben stimmen nicht völlig mit einander überein. (S. Panzer 1. c. S. 247 und 248.)

Einem Exemplar dieser Ausgabe ist noch beigebunden:

Die gebett der erlewchten heiligen sant Brigitta die sie vor dem pilde des crucifixes unsers Herren Jesu christi teglich andechtigclich gesprochen hat. Voran ein Holzschnitt, die heilige Brigitte vor dem Crucifix knieend. Am Schluss steht finis. 8 Blätter stark. Panzer zweifelt nicht, dass es aus der nämlichen Presse gekommen.

PETRUS KOELLICKER und JOHANN MEISTER

haben gemeinschaftlich gedruckt:

Breviarium Cistertiense. Impressum Basileæ per Petrum Kollicker et Joan. Meister anno 1484.

Über Joh. Meister ist weiter nichts bekannt. Peter Köllicker dagegen hat allein noch gedruckt:

Missale iussu Ottonis Constantiensis episcopi editum. Am Schluss: Accipe hos: diva cleri caterva: Libros non minus raros, quam commodissimos, Are

« AnteriorContinuar »