Imágenes de páginas
PDF
EPUB

DIPLOMATARIUM ISLANDICUM.

1.

15. Mai 834.

Aachen.

HLÖÐVER keisari, son Karlamagnúsar keisara, setr erkibiskupsstól i Hamborg, og leggr þar til góz og réttindi.

Um bréf þetta hefir verið mikill ágreiníngr, þareð frumritið verðr ekki fundið, og halda margir það falsað. Afskriptum þess má skipta í þrjá aðalflokka, sem eg kalla hèr A, B og C. Er A talið grunsamast, en það er hér tekið fyrst af því það snertir Ísland. B er haldið af flestum ótortryggilegast, en C er samsetníngr úr báðum, er þess því hér að eins getið.

A.

Afskript af Brimakroniku, sem nær til 1583, eptir Johann Renner, í handritasafni Thotts í konúngsins mikla bókasafni í Kaupmannahöfn, Nr. 657-658 í Fol., rituð að sögn höfundarins eptir frumbrèfinu í Brimum, með gullnu innsigli (1. B. Thott. 657, bls. 25-31).

Prentað fyrst í: Arild Huitfeldts Danmarckis Rigis Krönnicke. Kh. 1603. 4to. 1, 41–45 (ný útg. Kh. 1652. Fol. 1, 22—24), og eptir því í: Pontanus Rerum Danicarum Historia. Amstelod. 1631. Fol., bls. 97-98, og í Pontoppidans Annales Ecclesiæ Danica Diplomatici. Copenh. 1741. 4to. I, 34-37.

Á þýzkalandi fyrst prentað í: Scriptores rerum Germanicarum, Septentrionalium &c., ed. Erpold. Lindenbrog. Francof. 1609. Fol. bls. 143–145 (ný útg. Jo. Alberti Fabricii. Hamb. 1706. Fol. bls. 125–126); og eptir Lindenbrog í mörgum bókDipl. Isl. I. B.

[ocr errors]

um, svo sem í: 1652. 4to. bls. bls. 35-36).

--

-

-

pro

Lambecii Origines Hamburgenses Lib. I. Hamb. 121–127 (útg. Fabricii með Lindenbrog 1706. Joh. Phil. à Vorburg. Historiarum vol. XI. Frankf. 1660. Fol. bls. 241-242. Mag. Adam Hist. Eccles. ed. Mader. Helmstad. 1670. 4to. Append. bls. 179-184. — Paulini Theatrum illustrium virorum Corbeiæ Saxonicæ. Jenæ 1686. 4to. bls. 14-17. Wilh. Ernst Tenzel. Vindicia Herm. Conringii censura diplomatis fictitii coenobii Lindaviensis. Append. bls. 25. Arnkiel. Cimbrische Heyden-Bekehrung. Hamb. 1702. 4to. IV, 130-132 (útlegg. á þýzku sst. bls. 126–130). — Spegel. Skriftelige Bewis hörande til Swenska Kyrckiohistorien. Upsal. 1716. 4to. bls. 4-7. Lünig. Teutsches Reichs-Archiv. Vol. XVI. Leipzig 1716. Fol. Anhang zu denen Erzstiftern. Bremen. bls. 67. Goldast. Memoranda vetera Holsatica í Westphalens Monumenta inedita rerum Germanicarum. Lips. 1739. Fol. 1, 885892. Upphaf og endir bréfsins í: Herm. Conring. Censura Diplomatis, quod Ludovico imperatori fert acceptum coenob. Lindaviens. (2. útg. 1723. 4. bls. 15-16). — Ágrip úr brèfinu í: J. Messenius. Scondia illustrata. Stockh. 1703. Fol. Tom. IX, bls. 6 (eptir Hvitfeldt); Mabillon. Annales Ordinis S. Benedicti. Paris 1704. Fol. 11, 565; G. Schütze. Die Geschichte von Hamburg. Hamb. 1775. 4to. I, 116-120; Grönlands historiske Mindesmærker III, 66-68. (Khavn 1838-1845. 8vo).

[ocr errors]

-

Önnur afskript, eptir fornri brèfabók frá Bamberg (Udalrici Babenbergensis") frá 1125, er prentuð í: Eccard. Corpus historicum medii ævi. Lipsiæ 1723. Fol. Tom. II, Nr. CXVIII. col. 105-108.

Þriðja afskript, eptir Vicelins bók, sem rituð er á tímabilinu frá 1070 til 11221; þar eru á sögur Willehads, Anskars og Rimberts, og aptanvið þær sögur er brèf þetta og tvo önnur; úr þessari afskript er tekinn orðamunr í Lappenbergs Hamburgisches Urkundenbuch. Hamb. 1842. 4to. Nr. VIII. bls. 10-14.

Brèfs þessa er þar að auki getið í mörgum bókum, sumstaðar með tilvísan um, hvar það finnist prentað, t. a. m. í Georgisch, Regesta chronologico-diplomatica. Leipzig 1740. Fol. 1, 90; Hem

4) Vicelinsbók hefir verið í Paderborn, og síðan í Abdinghof; sýnishorn af letrgjörð þeirrar bókar er í Pertz Monum. hist. German. Tom 1, Tab. vin ad pag. 777.

Hannov. u. Leipzig

pels Niedersächs. Urkunden-Verzeichniss. 1785-86. Tom. I-III. Fol. Raumers Regesta Historiæ Brandenburgensis. Berlin 1836. 4to. I, Nr. 77, bls. 20. Diplomatica Historiæ Danicæ. Havn. 1847. 4to. I, 1-2.

[ocr errors]

Regesta

Hér er afskript þessi prentuð eptir Lindenbrog (L) og orðamunr tilfærðr eptir Renner (R), Hvitfeldt (H), Eccard (U), og Vicelins bók (V).

In nomine Domini' Dei et Saluatoris nostri Iesv Christi. Hludovvicus diuina [fauente et2 propitiante3 clementia Imperator Augustus.

5

Si specialibus cuiusque fidelium nostrorum necessitatibus prospectius subueniendum esse, Imperialis auctoritas monstrat, quanto magis ad debitam generalitatis prouidentiam æquum [dignumque pertinet, vt Ecclesiæ Catholicæ atque Apostolicæ, quam Christus pretioso sanguine redemit, eamque nobis tuendam regendamque 10 commisit11, piam ac sollicitam in cunctis oportet12 gerere curam, et vt in eius profectu13, vel exaltatione congruam exhibeamus diligentiam, nouis ad eius [necessitatem vel vtilitatem14 atque dignitatem pertinentibus rebus, noua imo necessaria et vtilia prouideamus constituta15. Idcirco sanctæ Dei Ecclesiæ filiis præsentibus 16 et futuris certum esse volumus, qualiter diuina ordinante gratia nostris in diebus, Aquilonaribus in partibus, [in gentibus videlicet Danorum17, [Suecorum, Norweon, Farriæ 18, Gronlandon, Hallingalandon, Islandon, Scre

1) sl. H; eptir því sem stendr í sýnishorni Renners af frumritinu virðist svo, sem hèr hafi verið ritað eterni.

2) frá [ sl. V. 4) nostris, H.

6) temporalis, H.

e) et, b. v. R, H.

3) frá [ sl. U; divino favore et prop. clem., H. 5) prospectus, R; perspectis, U; prospectiue, H. T) frá [ est, dignumque, U.

10) regendam tuendamque, H. 12) nos oporteat, U.

14) frá [ utilit. vel nec., U. 16) scilicet, b. v. U, H.

9) suo, b. v. U; suo pret. sangv., H.
11) dedit, R.

13) U, H; prospectu, L, R.
15) instituta, U, H.

17) frá [ scilicet in gentibus, videlicet Dan., H; Pontan: aquil. in partibus scilicet, ingentibus, Danorum o. s. frv.

18) þannig leiðrétt, eptir því sem annars er venjulegt í þeim brèfum sem telja nöfn þessi; L og aðrir sem fylgja honum hafa: terræ Gronl., og mun það vera ritvilla eða prentvilla.

2

deuindon', et omnium Septentrionalium [et Orientalium Nationum magnum cælestis gratia3 prædicationis siue adquisitionis patefecit ostium. Ita vt multitudo hinc inde ad fidem Christi conuersa, mysteria cælestia, Ecclesiasticaque subsidia desiderabiliter expeteret. Vnde Domino Deo nostro laudes immensas persoluentes extollimus, qui nostris temporibus et studiis sanctam ecclesiam, sponsam videlicet suam, [in locis ignotis [sinit dilatari atque proficere. Quamobrem vna cum sacerdotibus cæterisque Imperii nostri fidelibus hanc Deo dignam cernentes causam valde necessariam, atque futuræ Ecclesiæ dignitatis proficuam, dignum duximus, vt locum aptum nostris in finibus euidentius eligeremus, vbi sedem Archiepiscopalem, per hoc nostræ auctoritatis præceptum statueremus, vnde omnes illæ barbaræ nationes æternæ vitæ pabulum facilius [vberiusque capere valerent, et sitientes salutis gratiam præ manibus vel oculis haberent,

1) frá [ Gronlandan, Islandan, U; Sueonum, Norvagorum, Farriæ, Gronlandorum, Helsinglandorum, Islandorum, Scrikfindorum, H; Sueonum, Noruueorum, Farne, Gronlondan, Islondan, Scridevindan, V.

2) frá [ sl. U.

3) gratiæ, H.

[ocr errors]

4) í sögu hins heilaga Rimberts erkibiskups, sem rituð er á tíma eptirrennara hans, Aðalgeirs erkibiskups (888—909), standa nokkur orð, sem eru áþekk því sem stendr í bréfi þessu, og eru þannig: Cap. 1. Cum Imperator Hludowicus regni Francorum monarchiam teneret, subintravit etiam memoria, qualiter serenissimus pater suus Karolus, cognomento magnus, gentem Saxonum eotenus infidelem ad fidem Christi converterit, et usque adhuc ordinatis per ipsam provinciam sufficienti numero episcopis et sedibus eorum provide distributis, extremam ad plagam aquilonarem ejusdem provinciæ partem ad hoc reservaverit, ut ibidem archiepiscopalis construeretur sedes, unde prædicatio verbi Dei finitimis fieret populis, Sueonum, Danorum, Norweorum, Farriae, Gronlandan, Islandan, Scridivindan, Slavorum, nec non omnium septentrionalium et orientalium nacionum, quocunque modo nominatarum, qui paganicis adhuc erroribus involvuntur. Pertz. Monumenta Germaniæ, 11, 764-765. - þetta er eptir Vicelins bók og fleirum handritum þýzkum, en aðrir hafa haldið að þessi orð væri sett inn síðar og fölsuð, og segjast hafa fundið þetta öðruvísi orðað í handritum á Frakklandi. Henschen og Bolland. Acta Sanctorum. Febr. 1, 559560, sbr. Langebeks Scriptores Rerum Danicarum. Hafn. 1773. Fol. 11, 126. sbr. 1, 451. athgr. z.

o) frá [ scivit delitari, R.

5) frá [ locis in, R, U. 7) profiteri, H; prospicere, V. ) dignitate, R. 9) frá [ fellt úr í R.

insuper et magnorum progenitorum nostrorum' sacra lucrandi studia nostris in diebus nunquam deficerent. Progenitor etenim2 noster gloriosa memoriæ Karvlvs omnem Saxoniam Ecclesiasticæ religioni subdidit, iugumque Christi adusque3 terminos Danorum atque Slauorum corda ferocia ferro4 perdomans docuit, vbi inter has vtrasque gentes Danorum siue Winedorum vltimam Saxonię partem sitam et diuersis periculis, temporalibus videlicet et spiritualibus 10 interiacentem

perspiciens'', [Pontificalem ibidem sedem fieri12 decreuit [trans Albiam 13. Vnde postquam terram Transalbianorum14 laxata captiuitate, quam ob multam perfidiam [in ipsis 15 Christianitatis initiis patratam per septennium [passi sunt16, ne locus ille a barbaris inuaderetur Ekeberto' Comiti restituere præceperat, non iam vicinis Episcopis 8 committere voluit. Sed ne quisquam eorum hanc sibi deinceps parochiam vindicaret, ex19 remotis Galliæ partibus quendam Episcopum Amalarium20 nomine direxit, qui primitiuam Ecclesiam ibidem consecraret. Sed et eidem Ecclesiæ sacras reliquias ac plura Ecclesiastica munera pia largitate specialiter destinare curauit. Postmodum vero captiuis optatam ad patriam 22 vndique confluentibus, eandem parochiam cuidam presbytero Heride 23 nomine specialiter commendauit, quem vniuersæ Transalbianorum24 Ecclesiæ, ne ad ritum relaberetur25 gentilium, vel quia [lucrandis adhuc gentibus26 locus ille 21 videbatur28 aptissimus, disposuerat consecrari

1) sl. U, V. 5) ferre, b. v. U.

2) enim, H.

») usque ad, V. 4) sl. V. 6) unde, U.

7) Danorum gentes uidelicet siue Slauorum, V. 8) suam, V; sl. U. 9) in, H.

10) spiritalibus, V.

12) frá [ ibid. sed. fieri pont., U.

11) prospiciens, U.
13) frá [ Transalbiam, H.

14) Transalbinorum, H; Nordalbingorum, U. 15) frá [ sl. U.

16) frá [ passa est, H.

17) N., U (greinir ekki nafnið); Exeleberto, R; Ereberto, Pontan. 8) locum illum, b. v. U, og Lünig.

20) N., U; Anscharium, H. 21) dixit, U. 23) Heridag, Lün.; Heridæ, R; nomine N., Heridach, V.

19) et è, H.

44) Transalbinorum, Lün., H; Nordalbingorum, U. 25) relaberentur, H.

22) parochiam, H.

U; Herodach, H;

26) gentilibus, H.

28) reddebatur, H.

27) frá [ loc. il. lucr. adh. gent., U.

« AnteriorContinuar »