qui in fratres uestros temerarias manus iniecerint, tibi liceat appellatione remota et excommunicare et denuntiare uinculo anathematis obligatos ipsosque inuasores post satisfactionem prestitam a sententia excommunicationis absoluere. Illos uero, qui in fratres uestros manus extenderint | uiolentas, destines ad apostolicam sedem pro absolutionis beneficio impetrando. Decernimus autem, | ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere uel ei ausu teme | rario contraire. Si quis uero hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et | beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Dat. Lateran. XIIII| kal. aug. pontificatus nostri anno quinto. |

(B. dep.)

147.

Celestin III. verleiht dem Prior Johann von S. Cruz de Coimbra und seinen Nachfolgern das Recht, an Feiertagen innerhalb der Kirche Mitra und Ring zu tragen. Lateran 1195 Juli 20.

Ko

Orig. Lisboa, Torre do Tombo, Collecção Especial Pte 11 Cx. 41. - Rotulus saec. XIII-XIV ebenda, Coll. Esp. Pte 11 Cx. 23. Kopialbuch saec. XVII fol. 19 ebenda, S. Cruz, M. 4 de livr. n. 2. Kopialbuch saec. XVIII fol. 24' ebenda, S. Cruz, Livro n. 1. pie von 1865 ebenda, Papeis da Commissão de Historia Ecclesiastica n. 69. Ed. S. Maria, Chron. dos Conegos Regrantes II 46; danach Reg. J-L. 17269 und Santos Abranches p. 247 n. 1743.

Der von S. Maria veröffentlichte Text ist völlig verfälscht. Er verleiht, im strikten Gegensatz zur Originalurkunde, den Prioren das Recht, daß sie anulo continue et ubique, mitra uero et baculo pastorali in dicto monasterio et extra illud in celebratione diuinorum officiorum uti libere ualeatis, et super populum benedictionem solemnem more pontificum elargiri. Die handschriftliche Überlieferung bietet dagegen durchweg den echten Text. Merkwürdig ist, daß die Fälschung gewissermaßen überflüssig war. Denn wörtlich die obige Formulierung finden wir in einer Urkunde Celestins V. „Dignum et congruum" 1294 Nov. 27 (Torre do Tombo, S. Cruz, M. 4 de livr. n. 2 fol. 22). Der Fälscher sei es daß es S. Maria selbst war oder seine Vorlage hat sich darauf beschränkt, die zwei Urkunden Celestins III. und Celestins V. zu einer zusammenzuziehen.

CELESTINVS episcopus seruus seruorum Dei. Dilectis filiis Iohanni priori et conuentui sancte Crucis Colimbriensis | salutem et apostolicam benedictionem. Non solum dilectio, quam a tempore

illo, quo in Hispania legationis officium exercuimus, ad ecclesiam nestram fauore religionis habemus, uerum etiam illa, qua dileximus Adefonsum inclite | recordationis Portugalen(sium) regem, cuius corpus ibi quiescit, et karissimum in Christo filium nostrum Sanctium illustrem regem Portugalen(sium), filium eiusdem Aldefonsi regis, diligimus, affectio nos uehementer inducit, ut ad ipsius ecclesie uestre honoris augmentum nostre considerationis aciem extendamus. Presenti ergo pagina indulgemus, ut tibi, fili prior, et successoribus tuis licitum sit amodo intra ambitum ipsius ecclesie] sancte Crucis in festiuis et sollemnibus diebus mitra et anulo insigniri. Nolumus tamen, ut hac occasione contra antiquam eiusdem ecclesie consuetudinem et hactenus approbatam quasi ad ostentationem istorum insignium extra eandem ecclesiam sancte Crucis cuique priorum liceat euagari. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis et prohibitionis infringere uel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem | omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Dat. Lateran. XIII kal. aug. pontificatus nostri anno quinto. |

(B.)

148.

Celestin III. verleiht dem Prior Johann von S. Cruz de Coimbra das Recht, seine Parochianen zu exkommunizieren und zu absolvieren und Pilgern und Heidenbekämpfern das Kreuz anzuheften.

Lateran 1195 Juli 22.

Orig. Lisboa, Torre do Tombo, Collecção Especial Pte II Cx. 41. Kopialbuch saec. XVII fol. 18′ ebenda, S. Cruz, M. 4 de livr. n. 2. Kopialbuch saec. XVIII fol. 25 ebenda, S. Cruz, Livro n. 1. Kopie von 1865 ebenda, Papeis da Commissão de Historia Ecclesiastica n. 68.

CELESTINVS episcopus seruus seruorum Dei. Dilecto filio Iohanni priori sancte Crucis Colimbriensis salutem et apostolicam benedictionem. Incumbit nobis ex debito pontificalis officii, ut iusta petentibus audientiam cum efficacia pre beamus, maxime ubi eorum uota et pietas adiuuat et explorati iuris ueritas non relinquit. Eapropter, | dilecte in Domino fili, deuotioni tue presenti pagina indulgemus, ut tibi liceat parrochianos ecclesie tue | pro suis excommunicare delictis et post satisfactionem exhibitam sententiam relaxare, nisi talis fuerit | excessus, pro quo in canonem

late sententie inciderint et pro absolutione debeant ad sedem apostolicam laborare. Romipetis siquidem et peregrinantibus siue illis, qui uolunt impugnare paganos, cruces") imponere et penitentias, sollemnes iniungere tibi uolumus pagina presenti licere. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere uel ei au su temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit inDat. Lateran. XI kal. aug. pontificatus nostri anno

cursurum.

quinto. I

a) crues Or.

(B.)

149.

Celestin III. nimmt die Kirche S. Salvador de Grijo unter dem Prior Stephan nach dem Vorgang Lucius' II. gegen einen jährlichen Zins von zwei Marabutinen in den päpstlichen Schutz und bestätigt ihr die genannten Besitzungen, Grenzen und Vorrechte.

Lateran 1195 Juli 27.

Kopialbuch von 1744 Lisboa, Torre do Tombo, Livro „Jurisdicção Ecclesiastica de Grijo" (Livros recolhidos por José Basto n. 10) fol. 27.

Der Text folgt im allgemeinen der Vorurkunde Lucius' II. (Nr. 42), bei der Grenzbeschreibung aber der merkwürdigerweise nicht genannten Vorurkunde Innocenz' 11. (Nr. 31).

Celestinus episcopus seruus seruorum Dei. Dilectis filiis Stephano priori ecclesie sancti Saluatoris de Ecclesiola eiusque fratribus tam presentibus quam futuris regularem uitam professis in perpetuum. Quotiens a nobis petitur quod rationi et honestati conuenire dignoscitur, animo nos decet libenti concedere et petentium desideriis congruum suffragium impertiri. Eapropter, dilecti in Domino filii, uestris iustis postulationibus clementer annuimus et prefatam ecclesiam sancti Saluatoris de Eeclesiola, que beati Petri iuris esse dignoscitur, ad exemplar felicis recordationis Lucii pape secundi predecessoris nostri, sub beati Petri ac nostra protectione suscipimus et presentis scripti priuilegio communimus. In primis siquidem statuentes, ut ordo canonicus, qui secundum Deum et beati Augustini regulam in eadem ecclesia institutus esse dignoscitur, perpetuis ibidem temporibus inuiolabiliter obseruetur. Preterea quascumque possessiones quecumque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet Abhandlungen d. Ges. d. Wiss. zu Göttingen. Phil.-Hist. Kl. N, F. Bd. XX, a.

24

aut in futurum concessione pontificum, largitione regum uel principum, oblatione fidelium seu aliis iustis modis prestante Domino poterit adipisci, firma uobis uestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hec propriis duximus) exprimenda uocabulis: locum ipsum, in quo prefata ecclesia sita est, cum omnibus suis pertinentiis, ecclesiam sancti Martini de Dragoncelli, ecclesiam sancti Saluatoris de Perrosino, ecclesiam sancti Mametis de Cerzedo, ecclesiam sancti Martini de Trauanca, ecclesiam sancti Michaelis de Trauazolo cum suis heredibus atque parrochianis, redditus omnes et heredes, quos idem locus habet uel ei obuenerint, et quidquid possidetis intra hos fines, uidelicet per montem Auturelo, inde per stratam Mauriscam ad fontem Athequi, et inde per illam stratam, sicut uadit ad Scillatam, et inde per fontaneum ad fornum tegularium cum medietate illius uille que uocatur Curueiros, et sicut diuiditur per agrum de Rebelles, et sicut uadit inter Sauaris et Cornadello, et quomodo uadit ad portum Burgarium, et inde per terminum de Cornadello et campum de Cerzedo, et uadit per illam stratam de sancto Petro de Campo, inde quomodo Strematguetim et Forozos cum Ecclesiola, et inde peruenit ad riuulum Rugitorium, inde usque ad montem Auturello, sicut Tarasia regina, Alfonsi gloriose memorie regis filia, eidem ecclesie sancti Saluatoris de Ecclesiola intuitu deuotionis noscitur obtulisse et filius eius Ildefonsus postea confirmauit. Libertatem quoque, quam Geluira Nunis cum) uniuersis coheredibus suis eidem loco fecit, ratam et firmam perpetuo manere sancimus. Adicimus etiam, ut prefata ecclesia sancti Saluatoris de Ecclesiola una cum supradictis ecclesiis, heredibus atque suis parrochianis ab omni episcopali debito et exactione siue ordinatione, ut uidelicet, nisi rogatus fuerit a priore, nichil liceat episcopo ibidem facere uel ordinare, et ab omnibus ecclesiasticis conditionibus seu secularibus libera permaneat, quemadmodum bone memorie Bernardus quondam Colimbriensis et Iohannes Portugalensis episcopi statuerunt et idem Iohannes postea Bracharensis factus archyepiscopus confirmauit. Sane laborum uestrorum, quos propriis manibus uel sumptibus colitis, siue de nutrimentis animalium uestrorum nullus a uobis decimas exigere uel extorquere presumat. Liceat quoque uobis clericos uel laicos liberos et absolutos e seculo fugientes ad conuersionem recipere et eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus, ut nulli fratrum uestrorum post factam in loco uestro professionem fas sit absque prioris sui licentia de eodem loco nisi arctioris religionis obtentu discedere; discedentem uero absque communium litterarum cautione nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat uobis clausis ianuis, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa uoce tam in eodem loco quam in supradictis ecclesiis diuina ofa) duximus fehlt. b) Stremaguetin VU. c) cum fehlt.

ficia celebrare. Inhibemus insuper, ne aliquis episcopus uos nouis
et indebitis exactionibus seu grauaminibus aggrauare presumat,
sed ecclesia uestra sit a iurisdictione pontificali exempta. Crisma
uero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum, ordinationes
clericorum, qui ad sacros ordines fuerint promouendi, et cetera ecclesi-
astica sacramenta a diocesano suscipietis episcopo, dummodo catholicus
fuerit et gratiam apostolice sedis habuerit et ea uobis gratis et absque
aliqua prauitate uoluerit exhibere; alioquin liceat uobis quemcumque ma-
lueritis catholicum adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate
uobis quod postulatur impendat. Sepulturam ipsius loci liberam esse de-
cernimus, ut eorum deuotioni et extreme uoluntati, qui se illic sepeliri
deliberauerint, nisi forte excommunicati uel interdicti sint, nullus obsistat,
salua tamen illarum ecclesiarum iustitia, a quibus mortuorum cor-
pora assumuntur. Decimam insuper partem omnium reddituum
uestrorum, de qua pauperes et orphani sustententur, hospitali
uestro tribuere liberam uobis concedimus facultatem. Obeunte uero
te e)
nunc eiusdem loci priore uel tuorum quolibet successorum, nullus ibi
qualibet surreptionis astutia seu uiolentia preponatur, nisi quem fratres
communi consensu uel fratrum pars consilii sanioris secundum Dei timorem
et beati Augustini regulam prouiderint eligendum. Libertates pre-
terea et immunitates necnon antiquas et rationabiles consuetu-
dines a regibus, principibus, episcopis et aliis personis tam eccle-
siasticis quam mundanis ecclesie uestre concessas et hactenus obser-
uatas ratas habemus et eas futuris temporibus illibatas permanere
sancimus. Decernimus ergo etc., salua in omnibus apostolice sedis auc-
toritate. Ad indicium autem percepte huius a Romana ecclesia libertatis
duos morabitinos annis singulis nobis nostrisque successoribus persoluetis.
Si qua etc. Cunctis etc. Amen. Amen. Amen.

R. Ego Celestinus catholice ecclesie episcopus ss. BV.
Ego Albinus Albanensis episcopus ss.

† Ego Iohannes Prenestinus episcopus ss.

† Ego Petrus Portuensis et sancte Rufine episcopus ss.
Ego Pandulfus basilice duodecim Apostolorum presb. card. ss.
Ego Petrus tit.) sancte Cecilie") presb. card. ss.

+ Ego Iohannes tit. sancti Clementis card. Viterbiensis et Tusca
nensis episcopus ss.

+ Ego Bernardus sancti Petri ad Vincula presb. card. tit. Eudoxie ss.
+ Ego Fidantius) tit. sancti Marcelli presb. card. ss.

Ego Gerardus sancti Adriani diac. card. ss.