Imágenes de páginas
PDF
EPUB

nisi in actis coram judice vel pretore prius fuerit insinuata. Il paraît que l'insinuation se faisait devant le juge, mais j'ignore quelle en était la forme, n'ayant pas été assez heureux pour en rencontrer une seule.

359. La donatrice renonce à se prévaloir de toute disposition du droit civil et du droit canonique, général et spécial, et coutumier, au moyen duquel elle pourrait revenir sur sa donation renuncians omni alii juri canonico et civile, generali et speciali, et consuetudinario. Il y avait donc un droit coutumier, non pas celui qu'on oppose au droit écrit, mais quelque chose d'analogue. Je présume que le notaire entendait par là certains usages qui avaient dérogé au droit romain qui, jusque à une époque récente, a régi notre pays.

360. Notre acte atteste la puissance des métaux précieux au XIVe siècle. Il fallait qu'elle fut bien grande, puisque deux florins suffisaient pour l'alimentation d'une personne. J'avoue que j'ai quelque peine à le croire, et je serais enclin à penser que la donatrice s'était réservé quelques ressources. Quoi qu'il en soit, par une clause expresse et très-explicite, le donataire s'engage à fournir à la femme Guillaume une rente annuelle et viagère de deux florins pour ses aliments: pro alimentis suis. Pouvait-elle avec cela s'alimenter, ou n'était-ce qu'une sorte de réserve qu'elle s'était ménagée ? L'acte n'en dit rien, et il est impossible d'en savoir davantage. Mais, je le répète, il me paraît fort douteux qu'elle pùt vivre avec une si faible somme, car tout est relatif; et si l'or était rare, les objets nécessaires à la vie étaient chers à proportion.

361. Voici une donation conçue en termes plus explicites. Je crois que rien n'y manque :

« Anno Mo CCC XLIIII°, die XI mensis Madii, xa indictione, ex hujus puplici instrumenti liqueat evidenter omnibus tam presentibus quam futuris, quod Petrus et Anthonius Bartholomei, fratres, de Massilia, ambo simul et quilibet eorum in solidum, non decepti, non coacti seducti vel circumventi, non vi vel dolo vel aliqua machinatione circumventi, prout dicunt, considerantes et attendentes, grandia, varia, et innumerabilia et diversa servicia eis, ut asserunt, impensa per Raymundam, sororem ipsorum, uxorem que Aymerici de Tilio, de Aquis, et ea que sperant recipere in futurum, domino concedente; pro se et eorum heredibus et successoribus, dederunt, cesserunt, concesserunt, finiverunt, remisserunt, desamparaverunt et habere voluerunt jure proprio, et in perpetuum, prefate Raymunde, presenti et per se et suos heredes recipienti, donatione mera simplici et irrevocabili, que dicitur inter vivos, nulla causa ingratitudinis revocanda, videlicet, quadam medietatem cujusdam hospicii pro indiviso dictorum fratrum, siti in civitate Massilie in carreria blancarie, quod confrontatur cum hospicio Jacobis Vincencii, ab una parte, et cum hospicio Guillemi Bonnini, ab alia. Exuentes se dicti donatarii de dicta donatione seu medietate dicti hospicii et ejus juribus et pertinenciis suis et suos perpetuo; dictam vero Raymundam donatariam presentem in signum realis traditionis, dicte donationis, et omnium premissorum per policem investiendo; constituentes eciam. dicti donatarii, dicte donationis titulo in predicta donatione et ejus juribus et pertinenciis, dictam Raymundam donatariam presentem et recipientem pro se et suis, dominam et procuratricem ut in rem suam propriam

justo titulo aquisitam, ita quod deinceps dicte Raymunde et suis pro predicta donatione et ejus juribus contra quascunque personas liceat et expediat inde agere utiliter et directe, experiri, replicare, protestari et objicere, componere, compromitere, transigere et pacisci, innovare, delegare, vendere, donare et alienare, de calumpnia1, jurare, et omnia demum 'alia universa et singula in judicio et extra facere, dicere, et exercere, omni hora loco et tempore que..... de re sua propria facere potest et quod dicti donatores, ante hanc donationem, facere potuissent et que merita causarum desiderant et requirent. Nihil inde retinendo dicti donatores in predicta medietate dicti hospicii et ejus juribus, tacite vel expresse, nisi duntaxat detentione. ususfructus unius hore tantum, qua lapsa dictus ususfructus sue proprietati consolidetur et ad dictam donatariam ipsa donatio in usufructu, et proprietate pleno jure devolvatur; constituentes, etc. Dicti donatores, se medietatem dicti hospicii, cum omnibus juribus et pertinenciis suis supra dati cessi et concessi, tenere et possidere nomine precario dicte donatarie et suorum, donec et quousque idem donataria premissorum per se vel persona interposita realiter et corporaliter adepta fuerit possessione, quam adipissendi et aprehendendi sibi que et suis retinendo, dicti donatores dicte Raymunde, donatarie, presenti et recipienti, auctoritatem et licentiam contulerunt, nulla judicis vel pretoris licentia spectata, obtenta vel requisita, ymo totaliter pretermissa. Et insuper promiserunt dicti Petrus et Anthonius, fratres, et premissis omnibus dolum malum

1 Celui qui était entrepris en justice jurait que son adversaire l'attaquait à tort. C'est ce qu'on appellait de calumpia jurare.

abesse, ab futurum que esse, et quod non dixerunt nec fecerunt, dicent nec facient in futurum, cum aliquibus personis aliquem contractum seu aliqua alia propter que presens donatio minus valeat, vel aliqua sui parte infringuatur; que si forte per ipsos fierent illa, ex nunc prout ex tunc, et ex tunc prout ex nunc, revocant penitus et anullant; renunciantes dicti donatores, exceptioni doli mali, vis, metus, in factum, et juri dicenti donationem factam, propter ingratitudinem vel superventionem liberorum, vel si penituerit donantem eam fecisse resindi et revocari posse, et juri dicenti quod si donator vergat ad inopiam quod rem datam repetere possit vel alatur a donatorio, et demum omni alii juri canonico et civili quibus contra predicta vel aliqua premissorum de jure vel de facto venire possent. Quamquidem donationem, sepedicti Petrus et Anthonius donatores et quilibet ipsorum, in solidum per se et eorum heredes et successores, eidem Raymunde donatarie, presenti per se suis que heredibus stipulanti et recipienti solemniter, salvare, custodire et deffendere totis eorum viribus promiserunt. Et omnia dampna expensas et interesse quas et quos causa pati vel suos heredes contingeret pro deffensa dicte donationis, in judicio vel extra, si questio aliqualis sibi vel suis moveretur, restituere et resarcire eidem Raymunde vel suis promiserunt, et de ipsis dampnis eidem Raymunde vel suis, suo vel suorum simplici verbo credere, sine testibus, juramento et alia probatione quacunque. Renunciantes inde dicti fratres donatores, omnibus juribus canonicis et civilibus per que contra predicta vel aliquod premissorum de jure vel de facto vel consuetudine venire possent; que omnia universa et

singula supradicta dicti donatores, pro se et heredibus eorum, et sub ypotheca et obligatione expressa omnium bonorum suorum presencium et futurorum, sponte bona fide promiserunt et convenerunt dicte Raymunde, donatarie, presenti et pro se et suis stipulanti, atendere et complere, rata, grata et firma habere et tenere perpetuo et inviolabiliter observare, et non contra facere, dicere vel venire verbo, vel opere, in judicio vel extra, per se vel per interpositam personam, nec contra facienti dicenti vel venienti tacite vel expresse; quinymo voluerunt, jusserunt, concesserunt, mandaverunt quod hoc instrumentum possit dictari, reffici, corrigi et emendari quociens fuit necesse ad utilitatem dicte Raymunde, donatarie, donec obtineat ubilibet roboris firmitatem, cum consilio peritorum, facti substantia remanente illesa. De quibus omnibus et singulis supradictis, dicta Raymunde donataria instrumentum puplicum sibi fieri postulavit. Actum Massilie in hospicio dictorum fratrum Petri et Anthonii. Presentibus Stephano Repelini, Jacobo Repelini, de Massilia, Guillelmo Mayrani, de Rocanaria, testibus ad premissa vocatis et rogatis ; et me Guillelino Autrici de Sistarico, notario puplico, in comitatibus provincie et Forcalquerii, etc. 1. »

362. Cet acte, peu différent du premier, a cela de bon, qu'il nous apprend ce que c'était que l'investiture par le pouce. C'était un mode symbolique de tradition, remplaçant la tradition romaine per æs et libram. On sait l'importance que les anciens attachaient à l'appréhension fictive de la chose dans tous les contrats translatifs de propriété. Il en reste plus d'une trace 1 Notaire G. Autric, fo 11. Notaire Mille, à Manosque.

« AnteriorContinuar »