Imágenes de páginas
PDF
EPUB

num Palayssani, Julianum Margariti, Petrum Gauteri et Johannem Ruffi, jurisconsultos, Aquis residentes, et dominum Jacobum Lombardi, nobilem Philibertum de Neve, Nicolay Milanum, archerii, et magistrum Johannem de Vans, in Curia Romana residentes, dominum Bartholomeum Palatani, ordinis sanctis Victoris, priorem de Grauleriis, nec non dominum Bernardum de Roquaforti, in decretis licentiatos, et eorum quemlibet in solidum, omnes absentes tanquam presentes, ita tamen quod non sit melior conditio primitus occupantis nec deterior subsequentis, sed quod per unum ipsorum inceptum fuit per alium seu alios eorumdem prosequi, mediari valeat et finiri, scilicet ad comparendum, agendum et defendendum, pro ipso reverendo domino constituente et ejus nomine specialiter et expresse, coram reverendissimo domino domino P. 2, miseratione divina, Albanensi episcopo, cardinali de Fuxo vulgariter nuncupato in civitate Avenionis, etc. Per domino nostro Papa legato a Latere, ac coram egregio viro domino. Andrea Sancii, Valanciense, Lombatiense et Carpentoracte canonico, decretorum doctore eximio, et ejusdem cause, coram dicto reverendo domino domini nostri Pape legato per dominum Bertrandum Guirani, presbiterum de Sistarico, contra dictum reverendissimum dominum Sistaricensem episcopum et nonnullos suos officiarios introducte, commissario specialiter ut fertur deputato in et pro dicta causa, et nihilominus in aliis omnibus et singulis suis causis motis et movendis, tam per ipsum seu pro ejus parte quam contra, ac in quibuscunque Curiis et coram quibuscumque aliis

1 Archer.

2 Sic.

judicibus ecclesiasticis vel secularibus, ordinariis et extraordinariis, delegatis vel subdelegatis, arbitris, arbitratoribus aut amicabilibus compositoribus, commissariis deputatis vel deputandis, et alis quibuscunque, quacunque fungentur potestate seu auctoritate; libellum quoque et libellos, et alias quascunque petitiones simplices et solemnes, supplicationes que et requestas dandi, faciendi et offerendi, et ex a diverso dari et offerri petendo et obtinendo, eis que respondendi et suis responderi petendo et obtinendo, litem que et lites contestandi, de calumnia evitanda et veritate dicenda in animam ipsius reverendi domini constituentis jurandi, ac prestandi et subendi cujuslibet alterius generis licitum juramentum quod in causis exigitur et postulat ordo juris; ponendi, proponendi et articulandi positionibus et articulis extra redditis in quantum positiones esse censentur, et respondendi petendo in quantum vero articuli forent, se illos ad probandum admitti petendo et obtinendo, testes, instrumenta ac alia quecunque jura et munimenta producendi contra testes, et jura ex adverso productos et producendos dicendi et objiciendi, curiam et defectus opponendi, judices que et notarios recusandi et suspectos habendi, et non suspectos eligendi, expensas petendi et taxatas retinendi et super eis intrandi ; declarationes quascunque tam verbo quam scriptis dandi et producendi, de jure et interesse suis ostendendi, atestationes quascunque aperiri et publicari, petendi et obtinendi beneficium absolutionis simpliciter et ad cautelam ac restitutionis in integrum semel et pluries petendi et obtinendi; litteras quascunque tam gratiam quam justitiam continentes et quecunque rescripta impetrandi et obtinendi et eis utendi; replicandi, dupli

[merged small][ocr errors][ocr errors]

candi, triplicandi et protestandi; testes jurare videndi ac interrogari dandi; in causa et causis renunciandi et concludendi ac renunciari et concludi petendi ; sententiam et sententias tam interlocutorias quam definitivas ferri et promulgari petendi et audiendi, et ab ea seu eis et alio quocunque gravamine sibi illato vel inferendo semel et pluries provocandi et appellandi; appellationem que et appellationes prosequendi, intimandi et notificandi; unum quoque procuratorem vel plures procuratores loco sui substituendi, et eum vel eos revocandi et destituendi semel et pluries; presenti procuratione et contentis in eo in suo robore nihilominus permanente; et demum et generaliter omnia universa et singula alia faciendi, dicendi, gerendi, procurandi et exercendi in promissis et circa ea que neccessaria fuerint, seu alias quomodolibet opportuna, et que ipse memoratus reverendus dominus constituens faceret et facere posset, si in premissis omnibus et singulis presens personaliter interesset, etiam si talia essent que mandatum exhigerent magis speciale; promittens dictus reverendus dominus constituens mihi notario publico infra scripto, tanquam commmuni et publice persone solemniter stipulanti et recipienti, vice et nomine omnium et singulorum quorum interest, intererit aut interesse poterit in futurum, se ratum, gratum et firmum perpetuo habiturum omne id et quidquid per dictos procuratores suos et eorum quemlibet in solidum actum, gestum, factum ve fuerit, seu alias. quomodolibet procuratum, ex nunc prout ex tunc, et e converso; eosdem procuratores suos et substitutos et substituendos ab eisdem, seu eorum altero et quolibet ipsorum in solidum, ab omni et quolibet onere satisdandi penitus

relevans et relevatos esse volens; promisit ut supra judicium sisti et judicatum solvi cum suis clausulis universis..... et principalem in solidum pagatorem et actensorem se constituentem penes me dictum notarium, stipulantem et recipientem ut supra, sub expressis hypotheca et obligatione omnium bonorum suorum presentium et futurorum, legi que de..... et omnis alterius juris et facti renunciatio ad hec necessaria cautela. De quibus dictus reverendus dominus constituens petiit sibi et dictis procuratoribus suis, substituenda que et substituendis ab eis seu eorum altero ex ipsorum cuilibet, fieri unum et plura instrumenta, per me notarium publicum infra scriptum. Acta fuerunt hec Manuasce, in domo habitationis prudentis viri magistri Elzini Hospitalerii, mercatoris, in comesterio', juxta penus2, presentibus venerabili domino Jacobo Elziari, priore de Piro, regensis diocesis, ac domino Laurentio Textoris, presbitero de Audeganense diocesi, nunc incola Manuasce, testibus ad premissa vocatis, et me Nicolao Fabri notario publico, etc. 3. >>

386. Il n'y a pas moins de vingt procureurs fondés constitués par cet acte. Un pareil luxe paraît exhorbitant. Mais on agissait ainsi dans la prévision du refus de quelques-uns des mandataires d'accepter le mandat, ou de l'impossibilité où ils pourraient être de le remplir. En général, on ne se bornait pas à désigner une seule personne, et les exemples de cas où l'on ne constitue qu'un procureur fondé sont rares.

387. Il paraît que le procès, à l'occasion duquel cette

Salle à manger.

2 Cuisine, dépense.

3 Notaire Fortuné Pourcin, à Manosque, fo 203.

procuration fut donnée, était de nature à être porté à Avignon, à Aix et à Rome, puisque l'évêque de Sisteron nomme des mandataires dans chacune de ces villes. Je ne suis pas surpris, qu'en dernière analyse, la partie succombante appelat à l'autorité du Pape, mais il m'est plus difficile de comprendre comment il aurait pu se faire qu'elle appelât à la juridiction ecclésiastique d'Aix, alors que le légat à Latere était juge du premier ressort. Or, le légat à Latere était le représentant le plus direct de l'autorité papale, et il me semble que l'appel de ses sentences devait ressortir des tribunaux Romains. Cependant, il y avait dans ce temps de telles circonvolutions de procédure, que cette dévolution pouvait se présenter.

388. La procédure, dans les XIVe et XVe siècles, comportait des serments multipliés ; c'était, en quelque sorte, une mesure introductive d'instance. On s'en aperçoit en lisant la procuration de l'évêque de Sisteron. Il donne à ses mandataires la faculté de jurer, en son nom et sur son âme, que son adversaire le calomnie, de calumnia evitanda; que lui évêque dit la vérité, de veritate dicenda; et enfin de prêter, toujours de la même manière, tous autres serments que la nature de l'affaire et le droit exigeraient et subendi cujuslibet alterius generis licitum juramentum quod in causis exigitur et postulat ordo juris. Il y avait donc, non pas des serments de plusieurs sortes, car c'est toujours Dieu que l'on prend à témoin, bien que les termes employés soient différents, mais il y avait plusieurs serments que l'on prêtait, suivant l'exigence des cas et de la coutume.

389. Il est, dans cette procuration, une restriction

« AnteriorContinuar »