Illos

genda sunt corrigantur, et statuenda ad honorem
Dei rationabiliter statuantur. Quocirca per præsentia
vobis scripta mandamus quatenus eosdem abbates
vel præpositos in vestris episcopatibus commorantes
ad eumdem conventum venire nullatenus prohi-
beatis. Imo nolentes ire districte cogatis.
autem qui ab eodem apostataverint, et de locis ubi
professionem fecisse noscuntur, absque prælati
totiusque congregationis permissione discesserint,
si commoniti redire contempserint, excommunica-
tionis vinculo innodetis, et per parochias vestras
excommunicatos denuntietis.

stolicæ sedis habuerit; alioquin Catholicum quem- A stratum senel in anno conveniant, ut communi eunque malueritis adeatis antistitem, qui nostra fratrum consilio, quæ in eodem ordine corrifultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Si quis vero nobilium se ibidem sepeliri deliberaverit, ipsius devotioni et extremæ voluntati, nisi forte excommunicatus sit, nullus obsistat, salva justitia matricis ecclesiæ. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat præfatam ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet molestiis fatigare, sed omnia integra conserventur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura. Si quis autem ausu temerario huic nostræ constitutioni scienter contraire præsumpserit, secundo tertiove commonitus, si non præsunptionem suam congrua emendatione eorre- B xerit, excommunicationi subjaceat. Conservantes autem hæc omnipotentis Dei et BB. Petri et Panli apostolorum ejus gratiam consequantur. Amen,

Desiderium nostrum est, ut beneplacens Deo religio propagatur, et quæ pro ipsius observantia, rationabili providentia statuta sunt, in sua stabilitate firmentur. Tunc enim noster Deo gratus erit famulatus, si sanctorum locorum salubris institutio, rigor et ordo in religionis fuerint puritate servata. Fraternitatem ignorare non credimus, quod D fratrum Præmonstratensium ordo per Dei gratiam jam per diversas mundi partes crevit, et corum bona conversatio et religio ad bene vivendum plurimos incitavit. Unde nos qui in sedis apostolicæ regimine et quamvis indigni, disponente Domino, præsidemus, eosdem fratres, et eorum loca diligere volumus et fovere, et eorum opportunitatibus providere. Pro ipsius ordinis observantia statutum est, ut abbates vel præpositi ipsius ordinis Præmon

(2) Aymonii ob id Guillelmo infesti dicebantur, quod aliis non sibi sanguinis communione devinctis vicariam sui absentis potestatem demandasset; hocque pertinacius insistebant, quo majore procerum.

Datum Laterani per manum Gerardi sanctæ Romanæ Ecclesiæ cardinalis et bibliothecarii, vi Idus Decembris, indictione x, Incarnationis Dominicæ anno 1143, pontificatus nostri anno primo.

XV.

Ad Arnaldum Narbonensem archiepiscopum et suffraganeos. Moneant parochianos suos ne Aimoniis, Guillelmo Montipessulani domino rebellibus, receptaculum præbeant, alioquin excommunicandos.

(Anno 1143, Dec. 8.)

Dom BOUQUET, Recueil, t. XV, p. 409.] COELESTINUS, episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus [ARNALDO] Narbonensi archiepiscopo, ejusque suffraganeis, salutem et apo

stolicam benedictionem.

Dilectus filius noster, Guillelmus de Montepessulano, sicut vos ignorare non credimus, villam suam per Dei gratiam recuperavit, et maxima pars hominum ejusdem villæ ad ipsius fidelitatem rediit. Nunc autem sicut accepimus, quidam proditores. ipsius, Aimonii (2) scilicet eum quibusdam complicibus suis, in vestris episcopatibus commorantes, pacemperturbare et guerram facere inachinantur. Quia ecclesiastica ergo proditores et pacis violatores

sunt coercendi justitia per præsentia vobis scripta mandamus ut parochianos vestros, ne ipsos contra eumdem dominum suum retinere præsumant, districtius moneatis ; et si monitis vestris non obtemperare, eosque post commonitionem vestram retinere præsumpserint, in locis ubi recepti fuerint, divina prohibeatis officia celebrari, præter baptismum puerorum et pænitentiam morientium, parochianos quoque vestros ab eorum auxilio desistere commoneatis, et si contemptores exstiterint, eos aliminibus ecclesiæ arceatis.

Datum Laterani vi Idus Decembris.

A sum Romanæ Ecclesiæ quotannis persolvendum

[MARTÈNE, Thes. Anecd., III, 887.] Prædecessor noster bonæ memoriæ papa Innocentius, pro querimonia fratris nostri Dolensis archiepiscopi præterita beati Lncæ festivitate ad suam præsentiam te invitavit, ut et de subjectione, quam ab eo exigis, ecclesiæ tuæ justitiam ostenderes, et de Aletensi episcopatu, quem te detinere asserit, et se sine ratione et judicio spoliatum esse conqueritur, sibi responderes. Ipse quidem eodem termino nostro se conspectui præsentavit; tu autem B nec venisti, nec excusationem canonicam prætendisti. Quod quamvis gravi adversum te foret animadversione plectendum, ex mansuetudine tamen sedis apostolicæ et fratrum nostrorum qui pro te rogaverunt, precibus idipsum æquanimiter ad præsens tolerantes, per præsentia tibi scripta mandamus, quod proximis Kalendis Maii nostro te conspectui repræsentes, de prædicta ecclesiæ tuæ subjectione justitiam ostendere, et de prædicto sibi episcopatu respondere paratus.

Datum Lateranis Iv Idus Decembris.

C

(Anno 1143, Dec. 10.)

[D. BOUUQUET, Recueil, XV, 410.] COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio GUILLELMO Montispessulani, salutem et apostolicam benedictionem.

Quod villam Montispessulani ab hominibus tuis tibi injuriose ablatam per Dei gratiam recuperasti (3) paterno affecto gaudemus, et omnipotenti Domino gratias agimus, utpote quod personam tuam more prædecessorum nostvorum diligere volumus et fovere, et infestatores tuos pro debito nostri offieii animadversione debita coercere. Quia ergo, dilecte in Domino fili, non est potestas nisi a Deo, dilectionem tuam moneinus et et exbortamur in Domino, ut ad eum semper respicias, et populum tibi a Deo commissum ita in justitia et æquitate regere studeas, ut Deus exinde honoretur, et mater tua sancta Romana Ecclesia de tuis bonis actibus gratuletur. Datum Laterani vi Idus Decembris.

XVIII.

Ad Petrum abbatem S. Ægidii. - Mandat ut nomine suo primum lapidem ponat in fundamento capella quam Guillelmus Montispessulani dominus ædificare dispossuerat in castro suo novo de Montepessulano, acceptaque ipsius capella donatione, cen

(3) Auxilio Genuensium Montispessulani villam recuperaverat Guillelmus, prout legitur in Annalibus Caffari Genuensibus.

D

constituat.

(Anno 1143, Dec. 10.)

[D. BOUQUET, ibid.]

COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto filio PETRO] abbati S. Egidii, salutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Guillelmus de Montepessulano per nuntios suos significavit nobis quod in casiro suo quod apud Montempessulanum noviter ædificare cœpit ad honorem Dei unam capellam ædificare disponat. Quia ergo vota fidelium nostris studiis prosequenda sunt, per præsentia tibi scripta mandamus quatenus ad locum ipsum accedas, et ipsius loci in quo capella ædificanda est, donationem ad opus sanctæ Romanæ Ecclesiæ recipias, atque censum congruum, sicut expedire cognoveris, nobis nostrisque successoribus annualiter persolvendum ibidem constituas; postmodum vero in eodem loco, ex more designatione facta, primum lapidem auctoritate nostra in fundamento ponas, sollicite providens ut idem Guillelmus clericis qui eidem capellæ servierint, tartum de bonis suis constituat, ut inde honeste vivere et Deo servire valeant.

Datum Laterani iv Idus Decembris.
XIX.

Ecclesiæ S. Mariæ Halberstadensis protectionem
suscinit canonicorunque possessiones confirmat.
(Anno 1143, Dec. 23.)

[Exstat in tabulario regis Berolino, teste JAFFE.
Regesta Rom. pont., p. 607.]
XX.

Ad archiepiscopum, clerum, et populum Leodiensem.
Confirmat latam ab eis excommunicationis sen-
tentiam contra infestatores monasterii Stabulen-
sis, hortaturque ut distractiones bonorum a
Poppone II factas reslitui curent, etc.

(Anno 1143, Dec. 28.)

MARTENE, Ampl. Collect., II, 117.] COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, venerabili fratri AD. (4) episcopo, et dilectis filiis clero et populo Leodiensi, salutem et apostolicam benedictionem.

Gratum nobis est quia, juxta Apostolum, alter alterius onera portantes, dilectum filium nostrum Wiboldum Stabulensem abbatem, sicut ipso referente didicimus, et commissum sibi monasterium contra infestatores suos adjuvatis, et in eos tauquam in sacrilegos debitæ animadversionis sententiam promulgastis. Nos itaque, quorum præcipue interest male acta corrigere et bene gesta firmare, excommunicationis sententiam canonice in eos promulgatam auctoritate apostolica confirmamus, et ratam manere censemus. De aliis vero qui joarias, majorias et villicationes, necnon et beneficia quæ a Poppone secundo abbate acceperunt, cujus alie

(4) Adalberoni hujus nominis II, filio comitis Gueldriæ, qui ex primicerio Metensi anno 1130 electus est episcopus Leodiensis, præfuitque ad 1146.

nationes et distractiones regum judicio cassatæ A cipere. Castellum quod Longia vocatur, prohiben

tes quod nullus advocatus ibi aliquid sibi usurpare præsumat, sed in dispositione abbatis omni tempore permaneat; ecclesiam in Sprimont, in Herram, in Turaines, in Hosammont, in Oiseis, in Praisdis, in Aldendhorph, in Amblavia, in Tumbis, in Clotena, villam Germiniacum et duo molendina super fluvium Suppiam, villam Turnines, villam Sprimont, Lukesenges, Villippes, Tavernou, Husenebarch, quam dedit vobis liber homo Godefridus villam Bacen. Ordinationes autem ecclesiarum et decimationes earum, sicut hactenus habuistis, vobis nihilominus confirmamus, statuentes ut in parochialibus ecclesiis quas tenetis nullus episcopus absque abbatis assensu presbyterum collocet, sed, juxta decre

sunt, contra voluntatem abbatis retinent et necdum eidem sententiæ subjacent, vobis mandamus quatenus eos easdem administrationes et bona in manu abbatis libere dimittere districtæ commoneatis. Quod si comtemptores exstiterint, anathematis eos vinculo innodetis. Tu vero frater episcope, Henricum de Rupe similiter commoneas, ut domum (5) Erheberti fratris jam dicti abbatis, quam infra treugam in diebus videlicet sacræ Passionis destruxit, et ea quæ de bonis abbatiæ abstulit cum integritate restituat. Quod si infra XL dies post tuam commonitionem adimplere neglexerit, canonicam in eum sententiam proferas, et nec iste, nec alii, de quibus supradictum est, absolvatur, donec eidem abbati digne satisfaciant. De presbyteris vero de Longia et B tum prædecessoris nostri bonæ memoriæ papæ UrWellin et aliis, qui præfatis excommunicatis, sicut accepimus, communicare præsumunt, justitiam faciatis.

(Anno 1143, Dec. 30.)

[MARTENE, ibid.]

COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis WIBALDO Stabulensi abbati ejusque fratribus, tam præsentibus quam futuris regularem vitam professis in perpetuum.

Apostolici moderaminis clementiæ convenit reli. C giosos diligere et eorum loca pia protectione munire. Dignum namque et honestati conveniens esse cognoscitur, ut qui ad Ecclesiarum regimen assumpti sumus, eas et a pravorum hominum nequitia tueamur, et apostolicæ sedis patrocinio foveamus. Eapropter, dilecte in Domino fili Wibolde abbas, tuis justis postulationibus debita benignitate gratum impartientes as sensum, Stabulense monasterium, cui, Deo auctore, præesse dignosceris, sub beati Petri et nostra pro ctione suscipimus, et præsentis scripti privilegio communimus, statuentes ut quascunque possessiones, quæcunque bona idem monasterium inpræsentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, Deo propitio, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hæc propriis duximus exprimenda vocabulis: Malmundarium videcet, quod sicut ab initio fundationis suæ fuisse dignoscitur, semper subditum sit Stabulensi loco quemadmodum cella monasterio, monachi vero ipsius loci Stabulaus professionem faciant, et ubi abbas providerit benedicantur et ordinentur, nec pro eodem loco Stabulensis abbas, qui pro tempore fuerit, cogatur Coloniensi archiepiscopo obedientiam promittere, vel animarum curam ab ipso sus(5) Is alias dicitur Erchembertus.

D

bani, episcopi parochia curam cum abbatis consensu sacerdoti committant, ut ejusmodi sacerdotes de plebis quidem cura episcopo rationem reddant, abbati vero pro rebus temporalibus ad monasterium pertinentibus debitam subjectionem exhibeant. Prohibemus quoque ut in possessiones ipsius monasterii nullus joariam, vel majoriam, aut villicationem hæreditario, seu feodi jure per successionem teneant, sed in potestate abbatis sit ordinare, et, cum opportunum cognoverit immutare, securitatem etiam et libertatem in circuitu ipsius monasterii infra leugam, sicut a regibus seu imperatoribus rationabili providentia concessum est, nullus præsumat infringere. Idem vero monasterium tertium advocatum non habeat, sed, juxta antiquam consuetudinem, duos tantum, quorum primus advocatiam cum banno de manu regum vel imperatorum accipiat, alter autem qui de manu primi advocati beneficium acceperit, bannum a regibus vel imperatoribus accipiat, nec liceat eis in possessionibus vel personis monasterio pertinentibus hospitia, placita, precarias, exactiones facere, non palefridos tollere, non freda, non redhibitiones, non consuetudines, quæ mortuæ manus vulgo appellantur, exigere, sed, sicut in scriptis regum vel imperatorum continetur, ad jus et ordinationem abbatis pertineant. Ministeriales autem, cum ad festa monasterii eonvenerint, nullum servitium aut pastum exigant, nisi quantum abbas rationabiliter eis providerit inpendendum. Addentes etiam auctoritate apostolica interdicimus ut abbatia ipsa nulli in beneficium vel concambium detur, nec a laico unquam regatur, nec liceat abbati, qui pro tempore fuerit, possessiones vel bona ipsius in feodum vel in pignus alicui dare, nec ullam prorsus commutationem vel quamlibet alienationem absque communi capituli consilio exinde facere. Obeunte vero te nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia vel violentia præponatur, sed liceat vobis communi consilio vel partis consilii sanioris, secundum Dei timorem et beati Benedicti Regulam, absque ullius contradictione, abbatem

tionis Dominicæ anno 1143, pontificatus vero domni Coelestini secundi papæ anno primo.

XXII.

Privilegium pro ecclesia Aquensi.
(Anno 1143-44.)

PITTON, Annales de l'Eglise d'Aix, p. 130.] COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis BERTRANDO præposito Aquensi ejusque fratribus, tam præsentibus quam futuris, canonice subintrantibus, etc.

Aquensem Ecclesiam sub B. apostolorum et nostra protectione suscipimus, et quascunque pos sessiones, et quæcunque bona quæ eadem ecclesia inpræsentiarum juste et canonice pessidet, in quibus hæc duximus propriis exprimenda vocabulis: territorium de Ratmont quod Guido archiepiscopus tunc existens præpositus donavit Ecclesiæ vestræ et canonicis Deo ibidem servientibus, et clauditur subjectis terminis, a septentrione strata publica, qua itur ad S. Honoratum (Saint-Honorat de Roquefavour), ab oriente rivulo, qui descendit per vallem Massiliensem (lou Plan d'Aguilles), et cadit in fluvium qui dicitur Arc; a meridie ab eodem fluvio scilicet Arc, ab occidenti sicut aqua vergit, et dividitur cum territorio Sancti Honorati, etc.

eligere. Chrisma quidem, oleum sanctum, conse- A carii, ш Kalénd. Januarii, indictione vii, Incarnacrationes altarium seu basilicarum, abbatis benedictionem et monachorum ordinationem, qui ad sacros ordines fuerint promovendi, a diocesano suscipiatis episcopo, si quidem Catholicus fuerit et gratiam atque communionem sedis apostolicæ habuerit, et ea gratis et absque aliqua pravitate vobis voluerit exhibere; alioquin liceat vobis Catholicum quemcunque malueritis adire antistitem, qui nimirum nostra fultus auctoritate, quod postulatur indulgeat. Porro abbas qui pro tempore eidem loco præfuerit, ad nullius nisi diocesani episcopi synodum ire cogatur. Presbyteri autem sive clerici, qui in vestris ecclesiis deserviunt, debita et consueta vobis servitia absque ulla contradictione persolvant. Sepulturam quoque ipsius loci liberam esse concedimus, B ut quicunque se illic sepeliri deliberaverint, nisi forte excommnnicati sint, nullus obsistat, salva tamen justitia matricis ecclesiæ. Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat præfatum monasterium temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare, sed omnia integra conserventur, eorum pro quorum gubernatione et sustentatione sunt, usibus omnimodis profutura, salva vero sit antiquæ libertatis justitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica sæcularisve persona, hanc nostræ constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove commonita, si non satisfactione congrua emendaverit potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei et Domini Redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ ultioni subjaceat. Cunctis autem eidem lcco justa servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bonæ actionis percipiant, et apud districtum judicem præmia æternæ pacis inveniant. Amen,

amen, amen.

Ego Coelestinus Catholicæ Ecclesiæ episcopus.
Ego Conradus Sabinensis episcopus.
Ego Theodewinus Sanctæ Rufinæ episcopus.
Ego Albericus Hostiensis episcopus.
Ego Stephanus Prænestinus episcopus.

Ego Guido presbyter cardinalis titulo Sancti Chrisogoni.

Ego Goizo presbyter cardinalis titulo Sanctæ Cæciliæ.

Ego Thomas presbyter cardinalis titulo Vestinæ. Ego Gregorius diaconus cardinalis Sanctorum Sergii et Bacchi.

Ego Gerardus diaconus cardinalis Sanctæ Mariæ in Dominica.

Ego Octavianus diaconus cardinalis Sancti Nicolai in Carcere Tulliano.

Ego Gregorius diaconus cardinalis Sancti Angeli. Datum Laterani per manum Gerardi sanctæ Romanæ Ecclesiæ presbyteri cardinalis ac bibliothe

C

XXIII.

Privilegium pro monasterio Rotensi.
(Anno 1144, Jan. 2.)

[Monumenta Boica, I, p. 358.]

COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus C[ONRADO] Salzburgensi archiepiscopo HENRICO Ratisponensi et R. Pataviensi episcopis, salutem et apostolicam benedictionem.

Fraternitati vestræ notum esse credimus, quod Rotense monasterium. cum omnibus bonis suis, juris beati Petri existit, et ad ejus proprietatem et defensionem specialiter pertinere dignoscitur. Unde tanto propensius ipsum monasterium et fratres inibi Domino servientes juvare et manutenere debemus, quanto specialius eos ad jus sedis apostolicæ pertinere, et sub ejus protectione ac defensione permanere cognoscitis. Quocirca per præsentia vobis scripta mandamus, quatenus pro beati Petri et nostra reverentia dilectum filium

D B. ejusdem loci abbatem fratres quoque ejus, et eorum loca diligatis, et honoretis, juvetis et manuteneatis, atque a pravorum incursibus defensetis. De parochianis vero vestris, de quibus vobis questi fuerint, occasione remota, plenam eis justitiam faciatis.

Datum Laterani IV Nonas Januarii.

XXIV.

Waltero episcopo Augustano committit tutelam monasterii Rotensis contra viduam comitis Ottonis. (Anno 1144, Jan. 2.)

[Monumenta Boica, I, p. 359.]

COELESTINUS episcopus, servus servorum Dei, ve

nerabilli fratri WALTERO Augustensi episcopo, sa- A lutem et apostolicam benedictionem.

Dilectus filius noster Berticus Rotensis monasterii abbas, ad sedem apostolicam veniens in præsentia nostra questus est, quod G. relicta Ottonis comitis et Sigfridus ministerialis tuus quasdam possessiones ad jus monasterii sibi commissi pertinentes violenter auferant, et injuste detineant et quoniam ipsum monasterium cum omnibus bonis suis juris beati Petri existit, et ad ejus proprietatem et defensionem specialiter pertinere dignoscitur, per præsentia tibi scripta mandamus, quatenus præfatos invasores bona ejusdem monasterii jam dicto abbati et fratribus reddere, et in pace dimittere districte commoneas. Quod si facere contempserint