Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Veneziana repubblica portavasi in questa città (Venedig) a mercanteggiare. Er gibt zwar für diefes Alter des teutschen Handels nach Venedig keinen Beleg, aber da er das Archiv benußte, so mag er wohl darüber Notizen gefunden haben.

4 Als teutsche Pilgerherberge wird das fonticum Alemannorum noch 1480 von Felix Fabri in seiner Reise nach Palästina genannt. Bibl. des lit. Ver.2,31. Den Namen Rialto leitet Romanin storia documentata di Venezia (Venez. 1853) 1, 44 von dem Bache Rialtum, Præaltum ab, der auf den Euganeischen Bergen zwischen Padua und Vicenza entspringt und in die Brenta gemündet habe. Aber zwischen diesem Bache und der Brenta fließt der Bacchilione und es ist nicht wahrscheinlich, daß der Namen des kleinen Baches nach seiner Vereinigung mit der großen Brenta sich bis Venedig erhalten habe, da überdies der urkundliche Namen rivus altus jener Herleitung offenbar entgegen ift. Der Canal grande mag eine Mündung der Brenta gewesen seyn, der von seinem tiefen Fahrwaffer den Namen rivus altus erhielt. S. unten Statut II, §. 20, 35. In der Hs. zu Venedig Codd. Lat. class. V. cod. 59 steht ein Bericht de ædificatione Rivi-alti.

5 Pet. Bembi hist. Veneta in den Istorici delle cose Veneziane (Vened. 1728) 2, 232, fagt zum Jahr 1505. Erat in celeberrima urbis regione ad Rivum-altum domus reipublicæ perampla, quæ antiquitus a Germanis mercatoribus incoli consueverat. in eam illi cujusque modi res, quas quidem vendere cuperent, advectas suis ab oppidis inferebant et civitati emendas proponebant: quasque in urbe ipsi coemebant, ut in Germaniam conveherent, eodem congerebant, quoad essent deportandæ. Ea domus, ut erat mercium omnis generis plenissima, insequentis anni initio magno cum plurimorum honestorum hominum jactura conflagravit, quam tamen domum illo ipso anno civitas a fundamentis, fornicibus in ædificatam, ne ignis nocere posset, mágnificentiore multo forma commodioreque restituit.

Ich füge die Beschreibung des Fontego bei, wie sie bei Tentori 1. 1. zu lesen ift: In questo si costrussero 56 camere dapprincipio; ma in progresso di tempo avvenne, che con l'incendio di Rialto arse anche questa Fabrica; onde nel principato di Leonardo Loredano fu dalla repubblica rifatta, ed a più ampia forma ridotta; in fatti gira presentemente quest' edifizio intorno 512 piedi. Di fuori lo circondano XXII botteghe pur del corpo di questo palazzo, dalle quali si ricava grossa entrata annua. Le faccie da tutte le parti sono dipinte da' primi pittori d'italia; in quella sopra la mercería lavorò il Tiziano, e vi dipinse eziandio Giorgione da Castel Franco. Dentro nel fondaco gira cortile quadrato con sottoportici attorno in volto, posti l'uno sopra all' altro, ai quali si sale per due scale grandi, ed all' intorno sul piano vi sono camere comede al numero di 200; fra le quali era anticamente degna di osservazione quella detta del Foccari, dove con maraviglioso ordine si vedevano collocate tante suppellettili, che bastar potevano ad addobar ogni gran Casa. Vicino alla riva sul Canal Grande è situato l'offizio, nel quale fanno residenza i Visdomini del Fondaco.

6 Die Schreiben der Dogen an die oberschwäbischen Städte im Bd. 4, 26. 27 flg. beweisen Schonung und Wohlwollen gegen die teutschen Kaufleute. Tentori 1. 1. fagt am Schlufse seiner Nachricht über das Fontego: in cotal

guisa fu accolta negli antichi tempi e tuttavià sussiste la nazioue Alemanna commerciante in Venezia. Marin 1. 1. 8, 152 stimmt damit überein: i Tedeschi, più accarezzati, perchè considerati fra gli altri più utili e necessarj ai commodi della mercatura, ebbero sin dal secolo XIII il loro fondico particolare, secolo nel quale il commerico con la Germania s'era notabilmente aumentato. An einer andern Stelle fagt er: Che se parzialmente questa nazione era riguardata come utile e necessaria nei momenti nei quali il commercio sommamente era in fiore: quando più farlo non si doveva in quelli nei quali di giorno in giorno se n'andava in decadenza. Am ausgedehntesten und lebhafteften wurde zu Venedig der Handel im Jahr 1388 getrieben, worüber in den libris mixtis consilii rogatorum tom. 40 f. 123. tom. 43, f. 92, 93 Angaben vorkommen, und mit welcher Zeit auch die meisten Urkunden der Städte am Bodensee im vorigen Bande zusammen treffen. Die Abnahme des Handels war im Jahr 1407 schon sehr empfindlich. Mixti tom. 47 fol. 101.

7 Memorie Venete antiche da Giambattista Galliccioli. Venet. 1795. tom. 1 p. 366 flg., und diese Zeitschr. 3, 310.

8 Galliccioli 1. 1. p. 371. Zeitschr. 2, 403. 405. 3, 316. Die Zecchinen (i zecchini) hatten den Namen von der Zecca oder Münzftätte. Zeitschrift 4, 45.

9 Galliccioli 1. 1 1, 369, 373 flg. Die Verhältnißzahlen 18 zu 60 erscheinen auch noch später im rheinischen Münzwesen, wo 18 ß einen Gulden oder 60 Kreuzer machten, also der ß dem grosso oder Groschen gleich war, wie auch die leichten und schweren soldi unsern leichten und schweren Kreuzern entspre chen. Zeitschr. 2, 409.

10 Galliccioli 1. l. 1, 376. 2, 10-14.

A. Statute des teutschen Kaufhauses zu Venedig von 1242 bis 1303. Incipiunt consilia pertinentia superstantibus fontici Theo

tonicorum.

I. Quod pelles varie et alia, quae venerint ad fonticum Theotonicorum, vendantur ad incantum. (20. Mai 1242.)

1. Millesimo ducentesimo XLII, indictione XV, die XII exeunte Maio. Capta fuit pars in maiori consilio et ordinatum, quod beuri et opera vaira, arcoline, scilati, armeline, latice, ramum, stagnum, que veniunt in fontico, per incantum 1 vendi debeant et comparari.

II. Vicedominis fontici Theotonicorum. (30. April 1268.)

2. Millesimo ducentesimo LXVIII, indictione XI, die ultimo Aprilis. Pars fuit capta, quod debeant eligi tres vicedomini, qui stare debeant in fontico, et duo scribani.

3. et vicedomini et scribani 2 et fonticarius non audeant nec debeant emere aliquam rem vel vendere, nec emi facere vel vendi in fontico vel extra fonticum, nec aliquam aliam personam pro se aliquo modo vel ingenio ab aliquo mercatore ad ipsum fonticum veniente.

4. et vicedomini, scribani et fonticarius teneantur, non recipere vel facere recipi nec accipere aliquo modo ab aliqua persona, occasione sui offitii, aliquod servitium vel donum in pena librarum L, nisi salarium, quod recipiunt a comuni 4.

5. et si sciverint, quod aliquis pro eis vel aliquid acceperint, facient ipsum reddi, quam citius poterunt, bona fide.

6. et pena ista intelligatur tam de isto capitulo quam de omnibus aliis, si fecerint contra suum capitulare 5.

7. De eodem. Item quod in fontico esse debeat unus ponderator, qui debeat ponderare omnes merces, que in dicto fontico intraverint et exiverint, excepto totam setam, et quod aliquis mercator ad ipsum fonticum veniens non possit emere nec vendere aliquam mercadantiam, valentem a libris x superius, nisi fuerit ponderata cum pese 6 fontici.

8. De eodem. Item quod unus scribanus debeat esse omnimodis cum fonticario ad emendum vinum, et fonticarius non possit emere vinum sine scribano, et quod unus scribanus debeat dormire in fontico omnimodis et sic de singulis.

9. et quod scribani teneantur scribere totam intratam et totam exitam 7 dicti fontici cum fonticario et de hoc omnimodis facere rationem vicedominis cum fonticario.

10. et quod nullus in dicto fontico dormire audeat, nisi esset mercator vel puer 8 mercatorum.

11. De eodem. Item quod omnes misseti 9 fontici sint subiecti consulibus, sicut erant, verumptamen vicedomini teneantur, si de aliquo misseto accusatio eis vicedominis facta fuerit, debeant ipsum factum inquirere diligenter et ponere in scriptis ordinate et, quod invenerint, ostendere consulibus.

12. et consules ipsos transgressores punire debeant, ut tenentur, secundum quod culpae meruerint transgressorum.

13. De eodem. Item quod aliquis mercator ad ipsum fonticum veniens non possit emere çafaranum 10 a libris III superius, quod non faciat ipsum extimari nec ponderari.

14. et similiter pannos de lana ab uno capite 11 supra, quod non faciat ipsum mensurari cum passo 12 comunis.

15. et si aliquis contra fecerit, perdat sol. x pro qualibet libra çafarani et sol. xx pro qualibat pecia 13 panni.

16. De eodem. Item quod missete teneantur ponere in scriptis omnes merces, quas emerint et a quo et pro quanto, et illud scriptum dare vicedominis, antequam mercator habeat sigillum.

17. et hoc debeant facere scribi in presentia unius vicedominorum ad minus.

18. et si aliquis mercator portaverit aliquid in credentia 14, quod vicedomini teneantur inquirere veritatem, et non possit etiam aliquis mercator ponere aliquam rem in deposito in Venecias, nisi fecerit ante scribi ordinate in quaterno 15 vicedominorum.

19. De eodem. Item quod mercator, quando venerit Venecias, debeat ostendere argentum et monetas argenti, quas adduxerit, massariis monete 16, postquam erit scriptum per vicedominos.

20. et si cum massariis non poterit concordari, debeat illud argentum vcl monetas argenti inter duas scalas Rivoalt vel ad cambium sancti Marci vendere, et illud argentum debeat cum peso comunis facere ponderari.

21. De eodem. Item quod barcaroli 17 non audeant nec debeant discargare 18 aliquas res mercatorum venientium ad ipsum fonticum, nisi cum verbo vicedominorum, in pena perdendi baitham 19 et plus ad voluntatem vicedominorum, non obstante consilio, in quo super hoc est alia pena ordinata, que est minor.

22. De eodem. Item si mercator veniens ad ipsum fonticum vendiderit argentum vel monetas valentes ultra unam marcham, que non sint ostense vicedominis, debeat amittere sol. XX pro marcha, et de paglola 20 et de auro et monetis auri perdat libras v pro marcha, et de omnibus aliis mercibus perdat libras X pro centum; et qui accusabit, habeat medietatem pene, et alia medietas deveniat in comune.

23. et vicedomini teneantur excutere omnes dictas penas et similiter omnes illos, qui emerint, si emerint sine missetis, cadent in eadem

pena.

24. De eodem. Item quod omnes mercatores ad dictum fonticum venientes teneantur ostendere aurum, argentum et monetas et omnes alias merces vicedominis infra duos dies, postquam venerint Venecias, et vicedomini teneantur ponere in scriptis.

25. et si non ostenderent, secundum quod dictum est, cadant in eandem penam, que videbitur vicedominis.

26. De eodem. Item quod vicedomini habeant libertatem ponendi personam et personas ad sacramentum, sicut eis bonum videbitur, occasione sui officii, et possint imponere penam et penas, si aliquis vel aliqui recusarent facere sacramentum, et illi de nocte illam penam excutere teneantur.

27. De eodem. Item quod vicedomini debeant habere totam intratam et exutam vicedominatus fontici et denarios vi pro libra de ferro, telis et de omnibus pannis de lana, curamine 21 et tota pelliçaria 22.

28. et non debeant se intromittere de facto ternarie, videlicet de oleo, caseo et carnibus.

29. et quod ad tabulam maris accipitur vicedominus et tabula Lombardorum sit minus honorata. adiungantur tabulae maris gratie, que reddunt libras Vm et plus.

30. et detur ei intrata hominum Foroiuliensium et hominum Venetorum, qui venerint per stratam Foroiuliensem.

31. et debeant habere quadragesimum videlicet de ferro, pannis de lino, tellis, pellamine et curamine.

32. et debeant habere dicti vicedomini inter omnes tres denarios IIII pro libra pro suo salario.

Vor dieses Statut fällt ein Vertrag zwischen Venedig und Treviso im Jahr 1261, deffen Original ich nicht kenne und daher nur den Auszug mittheile, den Marin storia civile e politica del commercio de' Veneziani tom. 4, 208 davon gibt.

Erano nate delle discordie nel 1261 tra Veneti e Trivigiani, instigante humani generis inimico, dice il documento, le quali vennero a sedarsi con tali condizioni:

„Sieno pur esenti tutt' i mercanti Veneti e forastieri, i quali venissero a Venezia dalle parti di Germania e di Francia, e che ritornassero per la via di Feltre di Belluno, e per le loro strade e distritti con le merci, che son soliti a portare in que' paesi: nè possano le merci, che son dirette a Venezia da Oltramonte, nè quelle che sono a Venezia dirette per Oltramonte, si nell' andare che nel venire, esser lasciate nella più menoma quantità.“

III. De taberna fontici Theotonicorum. (29. April 1272.)

33. Millesimo ducentesimo LXXII, indictione xv, die penultimo Aprilis, capta fuit pars, quod taberna fontici debeat esse super vicedominos fontici.

34. et iustitiarii dent mensuras tabernario et vicedomini faciant alia, que spectabunt ad factum tabernae.

IV. Quod vicedomini fontici Theotonicorum debeant incantare aurum, cum pulsatur ad tertiam et vesperas. (30. Dec. 1272.)

35. Millesimo ducentesimo LXXII, indictione prima, die penultimo decembris. Capta fuit pars, quod vicedomini fontici Theotonicorum teneantur venire ad Rivoaltum ad incantandum aurum omni die, cum pulsatur ad tertiam, et ostendant ibi totum aurum, quod habebunt.

36. et similiter venire debeant omni die ad incantandum aurum, cum pulsatur ad vesperas, ad Rivoaltum et ostendant ibi totum aurum, quod habebunt.

37. et si quod consilium 23 esset contra, sit revocatum.

« AnteriorContinuar »