Imágenes de páginas
PDF
EPUB

taria el goce de pastos, aguas, dehesas y montes. El mismo Don Alonso la concedió en Setiembre de 1209 el fuero de San Sebastian; cuyo privilegio fué confirmado en 1426 por D. Juan II, ampliándole á las franquezas otorgadas á San Sebastian por rey de Navarra D. Sancho. Guetaria tiene otros muchos privilegios muy notables de reyes posteriores.

el

MOTRICO. D. Alonso la concedió el fuero de San Sebastian, que mas tarde fué confirmado por San Fernando y D. Alonso el Sabio. Rentería tuvo tambien el mismo fuero, de D. Alonso VIII.

suprascriptum est; sed si duelum poterit vincere, ille qui probat dabit quingenta solidos de calupnia et erit homicida de illo quem probare voluit et de parentibus suis. Sed si in secundo anno illum non appelaverit, numquam amplius respondebit, nec ille amplius audebit illi appellare, quod si faceret calupnia, daret ducentos et quinquaginta solidos.

DE MARITO.

Si maritus ille moritur, habet inde filios, et postea vult ducere vidua alium maritum, tunc venient filii et quæsierint illi partem de exaplamento quod fecit cum patribus suis, de alia causa non est. Et si filii sunt parvæ ætatis aut magnæ et nolunt partire, mater non potest illud, et si filii volunt partire bene possunt distringere matrem cum justitia regis: et si filii sunt parvi et pater eorum ad obitum suum fecit cabezaleros, possunt partire et dare firmes si volunt, et etiam vendere et impignare hereditatem ad opus filiorum, et habebit stabilitatem, et cabezaleros possunt distringere mater pro filiis, et mater nos potest distringere cabezaleros et si evenit causa quod mater dividat aut non dividat, si voluerit facere de hoc quod illi pertinet aliquod donativum suo marito, aut quodlibet bonum in illum donativum, si dat inde firmes, habeb t stabilitatem, et si venit ad obitum mariti, et facit inde donativum de hoc quod illi pertinet, non sunt ibi firmes necesse, si solummodo cabezales, et cabezaleros non debent jurare sed debent dicere Deo et suis animabus: «Nos audivimus et vidimus hoc donativum facere.» Et si non sunt ibi cabezaleros, cappellanum parroquiæ valebit, et est causa ut mulier aut homo sit districtus fortiter ad obitum, et non erint illi homines nec capellanus; si sunt ibi duæ mulieres legales, valebit illa um testimonium quem et de cabezaleros. Et si aliquis moritur TOMO VIII. 14

=

OYARZUN. (Valle de) Por una confirmacion de San Fernando de 20 de Marzo de 1237 se deduce que D. Alonso VIII concedió á todo el valle el fuero de San Sebastian. D. Juan I le confirmó en 21 de Julio de 1389.

ZARAUZ. En 28 de Setiembre de 1237 concedió San Fernando á Zarauz el fuero de San Sebastian. Por las donaciones que en la misma carta hacia á los vecinos, deberia pagarle el concejo dos sueldos anuales por San Martin, como censo de cada casa; y además por cada ballena que pescasen una tira

in hermo loco, et erit ibi unus homo aut una femina, valebit testimonium quemadmodum de cabezaleribus. Et si maritus facit donativum absque autorizamento mulieris, de hoc quod pertinet mulieris, non valebit; sed si facit donativum de hoc quod sibi pertinet, valebit. Et si mulier audit facere donativum et est in illo loco et tacet se, si non autorizat, non valebit Et si mulier vivit et maritus moritur, quamvis ibi sint filii, quantum mulier voluerit stare in viduitate, erit domina et potentissima de toto illo habere et de honore. Et si mulier habet filiastros, et filiastrei non diviserunt cum illorum patre partem illorum, matres habebunt filiastros illos in honore et habere de illorum mater, maritum examplavit cum illorum patre, antequam duxisset istam aliam uxorem. Sed in parte patris quantum mulier voluerit stare viduitate, non habebunt partem in illo honore, sed illum habere mobile dividetur; et ipsa manente in viduitate non potest vendere nec mittere in pignus illum honore de filiastris; sed hoc quod pertinet filiis vel filiabus suis potest vendere et impignare, si necesse est sibi et necessitas illa sit nota à parentibus vel vicinis, et etiam per famem filiorum suorum potest vendere. Et si filia remanserit parva et postea pervenerit ad perfectam ætatem, et quisierit matris partem de illo honore et de habere suæ matris, de hoc quod erit præsens, habebit partem in parte patris: et si filius dixerit plus habetis de meo patre, et mater dixerit, non, filius potest inde habere una jura de sua matre. Et si cabezaleros volunt partire et abolus petit pro suis nepotibus et dat fidanzas et accepit filios authorizando, valebit et habebit stabilitatem. Et quando venerint filii ad partitionem debent filii partire, et pater et mater debent eligere in omnibus hereditatibus; et si aliquis volebat in illa hereditate filiorum bonorum dare, et mater volebat illa retinere, eundem pretium quod alius retineat.

Omnes populatores de Sancto Sebastiano de qualicumque ministerio fuerint, faciant suum lucrum sine latrocinio et traditione. Nullus homo qui hospitatus fuerit in aliqua domo Sancti Sebastiani, pro nullo debito

desde la cola á la cabeza. D. Enrique III dispuso, que de las sentencias de los alcaldes de Zarauz se apelase á los de Guetaria, y de estos á los de San Sebastian. Zarauz es una de las villas en que se celebran las juntas ordinarias de provincia.

TOLOSA. Supone Nuñez de Castro que en esta villa se hizo la entrega voluntaria de Guipúzcoa á D. Alonso VIII, pero otros escritores lo contradicen, no dando á la poblacion de Tolosa importancia alguna hasta el reinado de D. Alonso el Sabio.

nec per fidantiam non debent illum abstrahere de domo, nec suum habere. Et si merinus vel aliquis homo mostravit sigillum regis seniori domus, non respondebit illi de hoc. Quicumque fidantiam tenet pro suo habere, querat pignus ad suam fidantiam; et si fidantia mostraverit pignus mortuum, quod valeat minus tertiam partem, accipiat illud pignus, et hoc de tertio in tertium diem: sed si bestiam vivam dederit, accipiat illam vel antea vel postea. Sed si debita plus valuerint centum solidos, mostret illi caballum vel mulum vel mulam vel equam vivam. Et si suum habere valet centum solidos, mostret illi bestiam qui valeat viginti solidos. Et si non potuerit dare pignus sicut est suprascriptum, mostret illi sigillum regis, et si volet intentiare sigillum regis in castrina, vadat cum seniore villæ et querat sexaginta solidos, et mitat in carcere regis quousque habere habeat. Et engetes de illas bestias sint decem et octo denarios inter diem et noctem; et si est asinus, novem denarios; et si ipsa fidantia steterit in captivitate unaquaque nocte, pectet sexaginta solidos ille pro quo est captus; et si fecerit pectare illud haber, reddat illi ad duplum. Et si fidantia se appellaverit ad auctoritatem, donet indutias quinque dies, si est in terra regis, et si extra, decem dies: et si est ad Sanctum Jacobum unum mensem et unum diem: et ad Sanctum Egidium, unum mensem et unum diem: in Jherusalem unum annum et unum diem: et si ad prædictos terminos non venerit, donet illi suum haber sine interdicto. Et ubi invenerit pignus de sua fidutia que accipiat illum de debitore ad debitorem, mostret signum regis, et si negaverit, accipiat fidiatorem de directo, et si manifestum fuerit paguet illum, vel habeat suum amorem: et si sigillum regis fregerit, pectet sexaginta solidos. Et si nullus homo fecerit testimonium pro nulla re, non debet illi sailire; et si dixerit quod non memini, debet illi jurare quod non meminit. Et si nullus debitor vel auctor negaverit al demandador suum haber, si poterit probare cum testimoniis, pectet censum cum quinque solidos de calupnia, et illa medietas calupniæ erit de domino villæ, et alia medietas seniori

Es lo cierto, que este monarca concedio á la poblacion el fuero de Vitoria, ó sea el de Logroño en 23 de Setiembre de 1256; y por otro privilegio de 28 de Mayo de 1259 eximió á sus vecinos de portazgo en todos los reinos pertenecientes á la corona de Castilla, excepto Toledo, Sevilla y Múrcia. D. Sancho IV la eximió de algunos pechos, «para que la puebla que el rey D. Alonso mio padre e yo mandamos facer en Tolosa de Guipúzcoa, se pueble mejor e de mejores homes para nuestro ser

=

cui est census qui probabit eum: et si non poterit probare, accipiat suam juram et donet illi fidantiam ut amplius non requirat aliquid de hoc: et si voluerit tornare et non crediderit per suam juram, de qualicumque habere quod sit, det decem solidos monetæ regis, amplius ut tornet per forum. Et ille homo qui portaverit forum, ut sit francus qui non habeat ferrum portatum, nec sit faber, et ille homo qui portaverit forum ut juret quod non est faber, nec unquam levabit ferrum. Sed si ille nec aliquis homo vel femina non habet illam fetillam factam in hoc foro per quam ille homo perdat suum directum, illi qui querit istum haber, juret quod non debet istud haber quod querit, et antequam levet iste ferrum, ut haber istum, sit missum in manu fidelis, sive in auro vel in argento, et si ille homo qui levabit ferrum se ardet, redat senioris quatenus haber qui querit et pectet sexaginta solidos domino villæ, et si se salvat ut pectet ille homo qui requirebat sexaginta solidos domino villæ; et si ferrum non portatur postquam fidantia est data, ille in quo remanet pectet decem solidos: et calupnia ferri est tertia pars regis, et alia tertia pars almirantis, et alia tertia pars alcaldi. Omnis troselus qui veniet ultra portus ad Sanctum Sebastianum postquam amplius unius noctis jacuerit, det sex denarios hospiti suo de hostalagi: et medium troselum det tres denarios: et carga de cori duos denarios: carga de stanno det duos denarios: et carga plumbi duos denarios: et tota carga de peis que veniat per mare de una nocte amplius, det suo hospiti duos denarios: carga piperis sex denarios: carga de coris bacarum duos denarios: carga cere det duos denarios: carga de mo toninas det duos denarios: carga de dagunias duos denarios: carga de bo quinas det duos denarios. Trosellum de fustanis si est venditum in domo hospitis, det ille qui emit quinque solidos, et si est venditum per pezas, det pezam unum denarium, et corda, et la sarpillera: et trosellum de drapos de lana duodecim denarios; et si est venditum per pezas det pezas, unum denarium, et corda, et la sarpillera si est de lino. Drapos de lino 10 C. 2: et de core det emptor per quintal quatuor denarios: et de stanni

vicio, tengo por bien que cuantos hijosdalgo son á ella venidos e vinieren á la poblar, que sean quitos de todo pecho, ellos e los sus solares, e que non den fonsaderas, nin otro pecho, nin derecho alguno, e que sean libres e quitos así como lo eran en los sus solares.» Las primeras ordenanzas municipales de Tolosa fueron aprobadas por D. Alonso XI en 1332 y 1335, y confirmadas por los reyes posteriores. En esta villa se congregó el año 13941 la famosa junta general de que nos habla

quatuor denarios: de plumbo duos denarios: et de motolinas, si se vendent, det emptor de la docena una mealla: et de coleguinas 10. C. 2: et la pena de conelli 2. d: et de gades salvajes la docena un dinero: et de gatis dumesticos una mealla, et de docena decem meallas: et de docena pipis dos dineros: et de docena de incensu dos dineros: de bestia si se vendet in suo hostal un dinero: et la sola si est de cinco sueldos en jus, et si valet magis de cinco solidos, det duodecim denarios: et si habet bast similiter et de docena de vulpinas unum denarium, et de X desquiroles unum denarium: et de X de librunas un denario: et de la docena de buquinas un denario: et traca de coris bobinis dos denarios, et de dimidia unum denarium, et de media en sus unoquoque corio unum denarium: et de coris cerbinis similiter. Et si hospes vult habere partem in qualicumque habere qui se vendiderit in sua domo, potest habere partem si donat dimidietatem habere, et si est particeps, non accipiat hostalage. Et ego dono pro fuero populatoribus Sancti Sebastiani, ut in unoquoque anno ad caput anni mutent prepositum et alcaldum. Et dono pro fuero populatoribus Sancti Sebastiani ut ubicumque sint in mea terra, aut in mea curia accipiant judicium secundum forum Sancti Sebastiani. Gonzalus Maurus, legum doctor.

=

CONFIRMACION DE DON ALONSO VIII EN 1202.

Confirmo vobis universo concilio de San Sebastiano præsenti et futuro, omnes foros, consuetudines et libertates, videlicet de terminis de foris et consuetudinibus et pedagiis et libertatibus et aliis rebus quas Sanctius filius regis Garsiæ, quondam rex Navarræ avunculus meus vobis dedit et concessit in regno suo cum eandem villam de novo construxit, sicut in instrumento ab eodem vobis concesso plenius et expressius continetur. = Confirmaron tambien la reina Doña Leonor y el infante primogénito Don Fernando.

« AnteriorContinuar »