trabajos é fatiga é costas de sus personas é haciendas; é que ansí lo entienden de hacer de aquí adelante, é que si necesario fuere morir todos en su servicio y en defension destas dichas islas é tierras de la mar del Sur é señorío é posision dellas y en conservacion de todo ello, é obedesciendo é cumpliendo los mandamientos de sus altezas é del dicho señor teniente general que agora es, é de otro cualquiera que fuere ó estuviere en lugar de sus altezas en ellos; é que estaban prestos y aparejados cada é quando que necesario fuere, de ayudar á su Señoría á defender é residir la dicha posesion é posesiones que su señoría ha tomado é ha pretendido, é estaba é ha sido hasta agora por otra cualesquier persona en nombre de sus altezas, é de morir todos sobre ello: é que ansi lo pidian é pidieron á nos los dichos escribanos que se lo diésemos por testimonio; é á los que presentes estaban rogaron que fuesen dello testigos: é luego incontinente vino el cacique de la dicha isla de Flores, que se șolia llamar Tera-rique, que agora se llama Pedrarias, é con él muchos indios cabras é principales, que entre los dichos indios llaman por capitanes, é otros indios de la dicha isla al dicho puerto, donde el dicho señor teniente general estaba, al cual dicho cacique, cabras é principales é indios, su señoría los recibió con mucho amor é buena voluntad, é los convidó á comer á su mesa, é despues de haber comido é hablado con ellos, reformándolos en el servicio de sus altezas, el dicho señor teniente general dió una ropa de grana é un bonete de grana é ciertas camisas é peines é espejos, é cuchillos é anzuelos é hachas al dicho cacique é á sus principales é indios, los quales lo rescibieron con mucha alegria é buena voluntad; é salió el dicho caciqne é los dichos principales de

donde habian comido, á la plaza del lugar, y el dicho señor teniente general dió al dicho cacique la bandera real con mucho acatamiento, é el dicho cacique la tomó en su mano derecha é todos los cristianos que estaban presentes quitaron los bonetes é hicieron la reverencia hasta el suelo, y el dicho cacique alzó la dicha bandera tres veces arreo con sus manos por sí é por todos sus principales é indios, en señal de cómo quedaba por vasallo é súbdito de sus altezas, é de servir en todo lo que de parte de sus altezas le fuese mandado; é preguntó el dicho caciqué al dicho señor teniente general, si tenia hijos, é su señoría le respondió que sí, y el dicho cacique le preguntó le dijese como se llamaba el mayor, y el dicho señor teniente general le dijo que Diego Arias se llamaba; é luego el dicho cacique dijo que tornasen cristiano á un hijo suyo é le llamasen Diego Arias, y el dicho señor teniente general mandó al dicho canónigo Francisco de Arroyo, que lo dotrinase en las cosas de nuestra santa fé católica, é desque entendiese algo, le tornase cristiano con solemnidad é fuese honrado de los capitanes é gente que allí estuviesen en la dicha isla: é el dicho señor teniente general dió al dicho cacique ciertas preseas para el dicho su hijo. Testigos que fueron presentes, los susodichos.

E luego el dicho general dijo que pedia é pidió á nos los dichos escribanos, le diésemos por testimonio todo lo susodicho é cada una cosa é parte dello segund é como lo tiene dicho é pedido, signado é autorizado en pública forma, de manera que haga fé para su guarda é conservacion del derecho de sus altezas é de sus subcesores é Corona real de Castilla. Testigos que fueron presentes á todo lo que dicho es, Blas de Atienza, escribano, é Hernando Ponce de Leon, é Francisco Gonzalez de Guadal

TOMO X.

2

canar, é Miguel de Solís, é Anton de Ortega, é Juan Martin Cabrita, é Pedro Osorio, é Martin Bote, é Andrés Ballester, é Juan de Castañeda, piloto, é todos los susodichos.

E nos los dichos Luis Ponce é Cristóbal de Mocolay, escribanos susodichos que nos hallamos presentes en uno con los dichos testigos al tenor de la dicha posision é autos susodichos con el dicho Señor Pedrarias Dávila, teniente general por sus altezas, é vimos é damos fé é testimonio que pasó ansí segund é como de suso se contiene y está escripto en esta quatro hojas de pliego entero con esta en que nos, los dichos escribanos, hacemos nuestros signos á tales, en testimonio de verdad.-Hay dos signos. Cristóbal de Mocolay, escribano.-Entre dos rúbricas. Luis Ponce, escribano.-Entre dos rúbricas.

TRASLADO DE UN PODER QUE OTORGÓ EN LA ISLA FERNANDINA, Á 10 DE JULIO, EL ADELANTADO DIEGO Velazquez, Á FAVOR DE SU PRIMO MANUEL DE ROJAS, PARA PEDIR MERCEDES, ETC. (1).

Este es traslado bien é fielmente sacado de una carta de poder, oreginal, escrita en papel, firmada de un nombre que dice Diego Velazquez, é signada de escribano público, segund que por ella parece; su tenor de la cual de verbo ad verbum, es este que se sigue:

Sepan quantos esta carta de poder vieren, como yo

(1) Archivo de Indias. Patronato. Est. 1.o Caj. 1.o Leg. 18.

Diego Velazquez;, adelantado, capitan é gobernador de las islas é tierras de Santa Cruz, é San Juan de Cuba, é Santa María de los Remedios é de todas las otras tierras que nuevamente he descubierto é descubriere por la cesárea magestad del Emperador é Reina, nuestros señores, é otro sí, capitan é repartidor de los caciques é indios de esta isla Fernandina, en su real nombre otorgo é conozco que doy é otorgo todo mi poder complido, libre é llenero é bastante especial è generalmente en tal manera, que la especialidad é la generalidad no derogue, ni por el contrario, é segund que mejor é más complidamente lo puedo é debo dar é otorgar, é de derecho puede é debe valer, á vos Manuel de Rojas, mi primo, que estais presente, para que por mí y en mi nombre podades parescer é parescades ante su cesárea é católica magestad, é ante los señores é gobernadores de sus reinos, é presidente é oidores del su Consejo de las Indias, é ante cada uno é cualquier dellos podades pedir é suplicar me sean fechas é concedidas cualesquier mercedes, é franquezas, é libertades que fueren servidos de me hacer, en remuneracion é satisfacion de los servicios excesivos que yo he fecho en el acrecentamiento de su Corona real y espero hacer de aquí adelante, descubriendo é pacificando é poblando á mi costa é industria, por sus magestades, las dichas islas é tierras é otras que entiendc descubrir, si á Dios pluguiere; é pedir é suplicar me sean confirmadas todas é qualesquier mercedes é oficios que me vayan siendo fechas é concedidas por sus cesáreas magestades é por elcatólico Rey su padre é abuelo, de gloriosa memoria, é para que por mí y en mi nombre podades suplicar é apelar, retener, embargar é contradecir, de todas otras cualesquier provision é provisiones, cédulas ó despachos ó

mercedes que por su magestad ó por los dichos señores sus gobernadores é del su Consejo, hayan seido concedidos en qualquier manera, ó á pedimento ó suplicacion de qualquier persona ó personas que se hayan pedido é ganado en mi perjuicio, ó de la capitulacion é asiento ó asientos que sus magestades fueron servidos de mandar tomar é tomaron é asentaron conmigo, en razon del descubrimiento é pacificacion é poblacion de las dichas islas é tierras que yo por su magestad he descubierto é descubriere, é para que sobre ello podades hacer todos é qualesquier pedimentos, autos, demandas é requirimientos, embargos é protestaciones é deligencias que fueren menester, é á vos pareciere ser complidero al servicio de Dios Nuestro Señor é de sus magestades, é al bien é sosiego é paz de las dichas tierras nuevas que por su magestad me están encomendadas, lo qual podais hacer, como dicho es, ante todas é qualesquier justicias de los sus reinos y señoríos, y en otra qualquier parte ó lugar do vos hallardes ó supierdes que están en qualesquier de las tales cédulas é despachos, mercedes é provisiones; é para que por mí é en mi nombre podades transigir é comprometer é hacer qualquier compromiso ó compromisos en manos de qualquier persona ó personas que vos pluguiere, é de qualquier juez, árbitros, arbitradores, amigables componedores, é á todo albedrío de buen varon en la forma é manera que vos pluguiere, é bien visto vos fuere, sobre razon de qualesquier pleitos, causas ó negocios mios que yo tengo ó haya tenido ó espero haber é tener en qualquier manera, con todos é qualesquier persona ó personas, homes é mugeres, de qualquier estado ó condicion ó dignidad que sean, con todas é qualesquier posturas é escrituras de compromiso, fuerzas,

6