Dese iij bagijnen Landen syn vercocht op IX Janvario 1649 aen naervolgende persoonen":

1o. Heer Jacobs Zecamp groot stijff derdalf deijmt hebbende daer bij xxvj voeten hooger seedyck in de banne van Zuyderwoud".

Het 2de stuk, groot ontrent vijff deijmt hebbende daer bij L voeten zeedyck Leggende als volgt tussen de twee gouwen op de binnenbreeck".

Het 3de stuk, Lodewyck Lambertsz. Lourens aent verdolff gelegen aen de marctgou groot ontrent vierdalff deymt hebbende daer bij XXXVI voeten zeedyck, aen dees zyd van vuijdam ') bijt henske slootje".

Van het zegel van dit klooster konden wij tot hiertoe geen spoor ontdekken.

Mariëngaarde met zijn lang verleden verdwijnt sinds voorgoed uit de geschiedenis. Nog eenmaal rijzen muren op zijne oude grondvesten omhoog, maar het is geen gebouw voor van de wereld gescheiden zusters. De Protestantsche zin van Monnikendam's bewoners geeft er eene meer practische bestemming aan. Het Tobias-huis verrees, een toevlucht voor ouden van dagen, hetzij mannen of vrouwen, waarvan H. Meyer in zijne boven aangehaalde "Beschrijvinge" ons te vermelden weet, dat men het begonnen is te bouwen in 1612 en voleindigd heeft in 1614. „Tobias huys, anders het Oude Mannen ofte Proveniershuis genaemt, in het welcke, neffens sommige Borgers, veele van wydt ende syd komende oude luyden, soo mannen als vrouwen, de kost voor haer leven lang kopen ende wonen. Dit is een fraey gebouw in 't vierkant begrepen, lang omtrent 220 en breet 160 voeten, alle de huysjens van 't selve aen een pant ofte galderye, die het gehele vierkant van binnen ommegaet, staende en uytkomende❞ 2).

Maar ook dit gebouw heeft gebrek aan kostgangers, hetzij

zijn tijd gehad. Hetzij bij

wat eer de reden der

slooping schijnt te zijn geweest door misbruiken van allerlei aard, het werd in de eerste helft der voorgaande eeuw omstreeks 1733 afgebroken, de grond daarop eerst als moestuin gebruikt, gelijk de platte grond van A. van der Gronden 1) aangeeft, en sinds het begin onzer eeuw, toen er niet meer in de kerk begraven werd, met zand opgehoogd door het gemeentebestuur ingericht voor eene laatste rustplaats. Thans fluisteren over deze zoo oude en eerbied waardige plek, voor ouden zoowel als voor jongen van dagen, de populieren een "Requiescant in pace".

Gent, Juni 1888.

1) Hedendaagsche Historie of Tegenwoordige Staat van alle Volken dl. XV (Amst. 1743), tegenover blz. 489.

COLLATIERECHT EN INCORPORATIE VAN KERKEN,

DOOR

Mr. S. MULLER Fz.

(Vervolg van dl. II, blz. 371.)

BIJLAGEN.

I. OORKONDEN AANGAANDE DE KERK VAN AMERONGEN.

1. Paus Innocentius III bevestigt het kapittel van St. Pieter te Utrecht in het bezit van eenige kerken, tienden en hoven. 5 Februari 1216.

Innocentius episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis.. decano et capitulo sancti Petri Trajectensis salutem et apostolicam benedictionem. Sacrosancta Romana ecclesia devotos et humiles filios ex assuete pietatis officio propensius diligere consuevit et, ne pravorum hominum molestiis agitentur, eos tamquam pia mater sue protectionis munimine confovere. Eapropter, dilecti in domino filii, vestris justis precibus inclinati, de Gerolsdike, de Emelnesse, de Wulfarsdesdike, de Sabbingen, de Witgenkerke, de Clotinge, de Gous, de Vinningen, de Elewoldesdike, de Munstre, de Gapinge, de Nortmunstre, de Sandic, de Herradeskerke, de Emekerke, de Almesfote, de Tiecelleskerke, de Dhelden, de Vlsen, de Warnesfelde, de Malsen et de Amerunge ecclesias cum capellis, decimis et aliis pertinentiis earundem, decimam quoque de Broclede ac curtem de Brocherhove cum pertinentiis suis, sicut ea omnia juste ac pacifice possidetis, vobis et per vos ecclesie vestre

auctoritate apostolica confirmamus et presentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat, hanc paginam nostre confirmationis infringere vel ei ausu temerario contraire; si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Laterani Nonis Februariis, pontificatus nostri anno XVIII.

(Origineel met looden zegel. Arch. St. Pieter, No. 214.)

2. Bisschop Otto van Lippe bevestigt de ruiling, door het kapittel vroeger met bisschop Diederik aangegaan, waarbij deze aan het kapittel de vrije beschikking over de kerk van Amerongen c. a. heeft afgestaan, in ruil voor den afstand van den tol te Deventer. 22 Juni 1217.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Otto, Dei gracia Trajectensis episcopus, omnibus Christi fidelibus in perpetuum. Cum predecessor noster bone memorie Theodericus, episcopus Trajectensis, custodiam ecclesie beati Petri in Trajecto, ad quam pertinebat ecclesia de Amerhunge cum omnibus decimis et attinentiis suis, ad donationem episcopi Trajectensis libere pertinentem, capitulo ejusdem ecclesie beati Petri liberam dimisisset, eam resignans, ut idem capitulum omne ejus deinceps perciperet emolumentum, et dictum capitulum theloneum Daventriense, ad ipsorum ecclesiam spectans, dicto episcopo in commutationem contulisset; quia eadem commutatio quibusdam canonicis ejusdem ecclesie reclamantibus facta fuerat et ob hoc minus firma videbatur, nos ex communi consensu ejusdem capituli, de prudentum consilio talem fecimus commutationem, quam perpetuo statuimus observandam, videlicet: ut ecclesia de Amerhunge cum decimis bonis et omnibus ejus attinentiis perpetuo cedat in usus dicti capituli, ita quod custos ejusdem ecclesie de predictis bonis pro luminaribus decem libras percipiat annuatim, et campanarius unam libram, et omnes, qui majus vinum habent in eadem ecclesia, percipiant singulis annis duodecim libras in festo Omnium sanctorum, et insuper dictum capitulum percipiat inde ad supplementum mensurnorum denariorum Decembris et Maji 18 libras annuatim, preter denarios,

III.

19

quos capitulo tenetur dare prepositus in eisdem mensibus annuatim, et si quid superesse poterit cedet in usus ejusdem capituli. Preterea sepedictum capitulum instituet libere et absque omni contradictione custodem unum de canonicis suis cottidianis, et ordinabit de ecclesia de Amerhunge in perpetuum; et de bonis ejusdem ecclesie et decimis tam majoribus quam minoribus, que nunc sunt aut erunt, vel de novalibus, (que) in terminis ejusdem ecclesie provenire poterunt, prout eidem capitulo congruum videbitur, libere et sine contradictione per se ordinabit. Concedimus preterea eidem capitulo et statuimus, ut cum Peregrinus, nunc in ecclesia de Amerhunge vicarius existens, decesserit, institutio vicarii in eadem ecclesia deinceps pertineat ad dictum capitulum beati Petri, et idem capitulum ordinet in perpetuum de decimis et bonis, ad eandem vicariam pertinentibus, assignanda competenti vicario secundum estimationem ejusdem capituli portione. Hoc etiam predicto contractui est insertum, et tam id quam omnia predicta statuimus firmiter observanda, quod homines et mancipia dicte ecclesie beati Petri in Trajecto, quia hactenus ab omni theloneo apud Daventriam fuerunt liberi, in perpetuum consueta gaudeant libertate. Ut autem hec rata et inviolabilia permaneant, presentem paginam sigilli nostri munimine roboravimus. Acta sunt hec anno incarnationis Dominice M. CC. septimo decimo X Kal. Julii, anno pontificatus nostri I.

(Origineel met zegel in groene was. Arch. St. Pieter, No. 280.)

3. Bisschop Otto van Lippe machtigt het kapittel van St. Pieter te Utrecht, om in alle aan hetzelve toebehoorende parochiale kerken aan de nieuw aan te stellen pastoors een inkomen naar goedvinden aan te wijzen. 22 Juni 1217.

In nomine sancte et individue Trinitatis. Ego Otto, Dei gracia Trajectensis episcopus, omnibus Christi fidelibus in perpetuum. Cum sit omnibus vite presentis incertus exitus et humane condicionis status instabilis, precavendum est, ne ea, que ad utilitatem et promocionem ecclesiarum solempniter statuuntur, pari velocitate cum tempore transeant, sed nobis transeuntibus maneant inconcussa. Sciat igitur universitas vestra,