193. 1618, 6 iun. Concessio Patronatus domus in qua S. P. N. Franciscus natus fuit Assisii, pro Rege Catholico. f. 247.

W XXV 292; Arch. Ib. Amer. 1. c.

194 1623, 10 febr. Breve in favorem Prov. Cathaloniae, quo abrogatur aliud concessum fratribus Recollectis ad erectionem Prov. et de novo confirmatur breve Greg. XIII.

f. 247.

BR XII 185; Gub. II, 474; Alva 314 habet 1622.

195. 1623, 3 febr. Id., quo revocatur titulus eorum Patrum privilegiatorum, qui eodem non gaudeant vi Constitutionum Ordinis auctoritate apostolica confirmatarum. f. 249.

Gub. I 469; Alva 313 scr. 1622.

196. 1622, 7 iul.

Oraculum Sanctissimi, quo declaratur Motu Proprium circa abrogationem Patrum perpetuorum in Provinciis Observantiae valorem habere etiam pro fratribus Tertii Ordinis. f. 249.

197. Relatio historica Reformationis in Italia. f. 250.

198. Id. circa praetensiones Discalceatorum occasione Brevis ipsis concedentis Vicarium Glem. f. 250.

199. 1621, 24 nov.

W XXV 641; Gub.

200. 1621, 10 sept. torum in Rom. Curia.

W XXV 637; Gub.

201. 1621, 24 sept. diarum. f. 254.

W XXV 631.

-

Id. pro hospitio et Procuratore Gli Discalceaf. 253.

II 295; BD II 4.

Id. circa negotium Discalc. Hispaniae et In

Litterae Regis Hispaniae et aliorum in hoc negotio f. 258 et 275.

203. 1621, 11 ian.

Motu Proprio Greg. XV pro erectione Custodiae S. Thomae Indiarum in Prov. Discalceatorum. f. 267.

204. 1622. Relatio divisionis quam praetendebat Recollectio Cathalauniae. Epistolae Regis Hispaniae et Greg. XV in hoc negotio. f. 268.

W XXV 669; Gub. II 474. Cf. BD II 18.

---

206. 1621-2. Litterae Matris Ludovicae (Carrión) et Regis Hisp. in negocio Discalceatorum.

Cf. Gub. II 301.

f. 275.

207. Rationes quibus moventur Principes Bavariae ad petendam a Summo Pontifice unionem Reformatorum illarum partium cum Reformatis Italiae. f. 278.

Circa hanc Reform. cf. W XXV 391, 501; Gub. II 424; BD II 65;
Greiderer, Germania Franciscana, II, Oeniponte 1781, 256.

208. Responsiones ad ipsas. - f. 279.

209. 1624, 25 mar. Breve Urbani VIII cassationis et annullationis Vicariorum Glium et aliorum offitiorum pro Discalceatis institutorum a Greg. XV. - f. 283.

Gub. II 302; BD II 46.

210. 1622, 3 ian.

formatorum Britanniae.

W XXV 657.

1623, 2 maii

f. 284.

211. 1623, 2 maii. Id. in confirmationem constitutionum et reformationis Prov. Aquitaniae antiquioris.

f. 285.

212. 1622, 18 apr. Beatificatio S. Petri de Alcantara. f. 289.

Super reformatione conventus Parisien. f. 290.

214. 1621, 22 mar. Extensio festi B. Paschalis. f. 295.

BD II 2.

(Continuabitur).

P. IOSEPH M. Pou, O. F. M.

BIBLIOGRAPHIA

[Spader], Octavius Fr.

Archivium Portiunculae id est Patriarchae pauperum seraph. Franc. Portiuncula monumentis novis et veteribus adornata, nunc primum edidit Fr. Aegidius M.a Giusto, O. F. M. S. Mariae Angelorum [Assisii], Tip. Industriale, 1916. In-4o, 389 pp. (L. 15).

Inter eos, qui Seraphico Patri caram Portiunculam quam maxime illustrarunt, certe numerandus est P. Octavius Spader, Dalmata, Lector Aracoelitanus, Episcopus primum Arbensis, 1696-1698, deinde Assisiensis, 1698-1715. Scripsit is non pauca opera et opuscula, ut plurimum ad Ordinem Minorum, praesertim ad Sanctuaria Assisiensia, spectantia atque partim edita, partim in archivis reposita; cf. elenchum in: L'Oriente Serafico, XXIV, 1912, 218-220; Miscellanea Francescana, XI, 1909, 13-14; XIII, 1911-1912, 189-190, qui elenchus compleri potest indicationibus, quas affert P. Don. Fabianich, Convento il più antico dei Frati Minori in Dalmazia (Zara), Prato 1882, 78-79. Quod si haec non omnia pari valore et maturitate gaudent, nullum tamen eorum non inspiratum est Dei zelo indefesso tenerrimove erga S. Franciscum eiusque Portiunculam amore.

Cura et studio P. Aegidii M. Giusto, O. F. M., opus auctoris facile praecipuum, Archivium Portiunculae inscriptum, atque anno 1704 compositum (cf. p. 177), in lucem prodiit, primum in Periodico: L'Oriente Serafico, XXIV, 1912-XXVIII, 1916, (exceptis ultimis paginis 346-368, indicibus et praefatione) et deinde separatim, forma sane opere et auctore digna. Est enim volumen non minus elegantia quadam quam diligentia manifesta editoris praestans, qui nullum refugit laborem, ut notis undique collatis textum copiose illustraret.

Antequam de operis argumento loqui aggrediar, oportet de auctoris methodo pauca addere. Brevi dici potest totum librum esse textuum ad ecclesiam et conventum Portiunculae quoquo modo pertinentium collectionem amplissimam, ad quam faciendam suppeditarunt silvam rerum scriptores veteres et recentiores, uti Thomas Celanus (Legenda antiqua), S. Bonaventura, Franciscus Bartholi, Barth. Pisanus, Speculum vitae b. Francisci, ed. Venetiis 1504, quod promiscue etiam ut Legenda trium Sociorum adducitur (cf. ex. gr. 47; 102), Salvator Vitalis et Waddingus saec. XVII. His accedunt Pontificum, Principum, Ministrorum Generalium aliorumque diplomata et litterae. Non vero nude reproducit Spader textus istos, sed eis saepe interruptis proprias Adnotationes», dissertationum quandoque indolem prae se ferentes, addit.

Cl. auctor sibi proposuit historiam tradere ecclesiae Portiunculae primum usque ad tempora S. Francisci, quare a religione christiana in

Umbria, praesertim Assisii, diffusa exorditur, qua occasione, cum testimonia antiqua deficerent, historiam illam apocrypham, in ore B. Iohannis de Firmo positam atque a Salvatore Vitali primum propalatam de exstructa ecclesia Portiunculae a quattuor eremitis saec. IV et a S. Benedicto postea ampliata, repetit, 1-12. Narrantur deinde fata Portiunculae a nativitate S. Francisci usque ad Indulgentiae concessionem, 13-51, insertis quaestionibus variis, uti de tugurio apud Rivum tortum, de habitus franciscani forma. Indulgentiae Portiunculae testimonia, nunc e fontibus nota, ab auctore late discussa, habes pp. 51-101; 188-260, quibus addas § 59: Antiquus ritus festi Portiunculae, 180-185, qui textus cum paucis lectionibus variantibus iam a Papini, Storia del Perdono d'Assisi, Firenze 1824, 53-55, editus fuerat, et § 110: Sermo fratris Bernardini Fulginatis de Indulgentia Portiunculae, 296-307 (de vero tamen auctore, Francisco Suriano, cf. Misc. Franc., VIII, 161–162) aliaque posterioris temporis documenta, 306-327. Narratio S. Francisci mortis, canonizationis et translationis in basilicam eius nomini dedicatam, 101-115, occasionem praebet auctori, ut de huius basilicae structura, de S. Patriarchae tumulo ac de fictis illis sepulchri visitationibus longius disserat, 115-185, non omissa quaestione de Sancti praecordiis apud Portiunculam asservatis, 103-107. Quae pp. 260-296 continentur, circumscribi possunt titulo § 101: Portiunculae germina plura minoritica, ubi de reformationibus in Ordine Minorum et connexis quaestionibus eo tempore sat agitatis tractat auctor. § 119, 327-364 Spader librum, cui Collis Paradisi titulus, Montefalisco 1704, dure carpit, atque volumen carmine antiquo Sanctus Sanctorum in honorem Portiunculae composito saepiusque edito (cf. Spec. perf. c. 85, ed. Sabatier, p. 165; 166, not. 1, et novissime a Sabatier in: L'Oriente Serafico nel VII Centenario della Indulgenza della Porziuncola, S. Maria degli Angeli 1917, 97-106) digne absolvit, 364-368. Editor paragraphorum indiculum atque Indicem alphabeticum addidit.

Quantus olim Fratrum Minorum ad Indulgentiam apud Portiunculam lucrandam concursus fuerit, diiudicari potest ex eo, quod tum Ministri Generales tum alii, uti Sancia Regina Neapolis (ap. Papini, 1. c., 51-52), hac occasione utebantur ad litteras circulares ad ipsos Fratres dirigendas. Geraldi Odonis epistola a. 1333, reportata 253-260 (ap. Papini, 1. c., 55-60) necnon illa Marci Viterbiensis a. 1366 (Papini, 1. c., 68-70, ex Chron XXIV Gen., Anal. Franc., III, 561-562) non parum ad nostrarum Missionum historiam conferunt.

Non omnia et singula quae hoc ponderoso volumine continentur, hic persequi possum. Sed cuique inspicienti, quanta silva franciscana, ab editore opportunis notis bibliographicis et explicativis aucta, eo recludatur, patebit.

Quod si cl. editor in praefatione de auctoris vita magis nobis revelare et operum eius definitivum catalogum texere voluisset, editio ipsa maioris etiam evasisset utilitatis. Sed haec forsan melius separato volumine tractabuntur, cum actio Spaderi multiplex et ubique insignis fuerit. Cf. ex. gr. (Di Costanzo), Disamina degli scrittori e dei monumenti risguardanti S. Rufino, Asisi 1797, 44-45; 346-349 et passim; Archivium

Port. 13; 324; D. Fabianich, 1. c., 76-79. Optandum etiam fuisset, ut textus illi antiqui concessionem Indulgentiae Portiunculae concernentes in praefatione magis illustrarentur et praesertim ad suas revocarentur familias: viro enim studioso facilior commodiorque fuisset eorum usus.

Qua occasione liceat mihi de S. Bonaventurae pro Indulgentia Portiunculae testimonio ab editore, 193, n. 1, allato pauca dicere. Testimonium illud ex antiquo quodam Bibliothecae pontificiae Avenionensis Catalogo a. 1375 exarato, a P. Ehrle, Hist. Bibl. Rom. Pontificum, I, Romae 1890, 463 edito, construere voluerunt quidam viri docti, uti Faloci Pulignani, Misc. Franc., X, 68-69; Sabatier, Bartholi, 203; cf. etiam Holzapfel AFH I, 1908, 44, n. 2. Sed nullo fundamento solido, imo interpretatione et interpunctione falsis illud inniti, ostendi potest. A P. Ehrle ita legitur: Plures epistole fratris Bonaventure de ewangelica paupertate, de indulgencia beate Marie Portuensi (al. Portiuncule) Assisii, de verbis sancti Francii (al. Francisci). Textum sic legenti patet epistolas illas de evangelica paupertate esse S. Bonaventurae tractatus in lite mendicantium in forma litterarum editos, Op. om., VIII, 331-374; 386-390, et forsan unam alteramve ex litteris officialibus, 1. c., 468ss., nullo vero modo ad S. Bonaventuram necessario referri reliquos titulos, qui econtra aliorum auctorum opuscula indicare potius videntur. Quare, ut sensus clare percipiatur, sufficit interpunctionis signa recte apponere. Quodsi textus legitur, ut placuit Faloci, Misc. Franc., X, 69: Plures epistolae fratris Bonaventurae, de evangelica paupertate, de Indulgentia Beatae Mariae de Portiuncula Assisii, de verbis S. Francisci, luce clarius est solas epistolas hic certo S. Bonaventurae attribui; de evangelica paupertate potest esse Olivi Tractatus de usu paupere, qui incipit: Quoniam contra paupertatem evangelicam (cf. AFH I, 1908, 620), quique ut reliqua Olivi scripta, ut plurimum anonyme traditur. Sequitur collectio textuum de Indulgentia Portiunculae, saec. XIV iam crebre exsistentium, et demum sive opusculum S. Francisci, Verba admonitionis, Opuscula S. P. Franc., Quaracchi 1904, 3 ss., sive scriptum fratris Leonis: Verba S. Francisci, Lemmens, Documenta antiqua franciscana, I, Quaracchi 1901, 100-106. Quare recte legendum esse illum locum sic puto: Plures epistolae fratris Bonaventurae. De evangelica paupertate. De indulgentia beatae Mariae Portiunculae, Assisii. De verbis sancti Francisci.

Quibus dictis sat ostendisse mihi videor, testimonium illud S. Bonaventurae in favorem Indulgentiae Portiunculae penitius inspectum ruere, vel saltem ita dubium incertumque fieri, ut tute invocari nequeat; quin propterea eo ipso etiam negem Seraphicum Doctorem Indulgentiam illam cognovisse; cf. hac de re Francisci Suriani testimonium, p. 304. Sed haec sint per transennam dicta.

Editio operis capitalis dignissimi Episcopi Spader a cl. P. Aegidio M. Giusto non minore cura et amore quam argumenti intima cognitione parata est, quae, cum 80 tantum exemplaribus prodierit, cuiusque bibliothecae franciscanae ornamentum erit rarum et carum.

P. Livarius Oliger, O. F. M.