Imágenes de páginas
PDF
EPUB

V

Donación de la condesa Momadona y sus hijos al monasterio de Santa María de Lara (28 Enero 923).

Sub divinis imperii Patris videlicet eterni, Proles, Spiritus Sancti, unus essencialiter et trinus personaliter regnans amen.-Domnis sanctis, videlicet, atque gloriosis, et post Deum nobis fortissimis patronis, venerandis martiribus, quorum reliquie condite requiescunt sancte Marie Virginis, in corum honore baselica fundata est in suburbio que ferunt Lara, ubi et ipso monasterio tundatum fore dinoscitur. Ob id enim hec fit series testamenti quem tessere maluimus ego Moma Donna cometessa una pariter cum filiis meis, corum nomina subtus exarata fiunt, tibi domna Acisclo abbatissa vel omni collegio devotarum lateri aderencium tuo, dum divinitatis ordo in nos trutinando ruminaremus que quantave prestiterit Dominus servis suis et eis qui pro eius nomine agonizando ostes suos prostraverunt, et quomodo infolas mundi et eius gloria spreverunt, et per hoc bravium eternum percipere meruerunt.

Ergo pro luminaria ecclesie vestre atque stipendia earum aut pauperum, vel qui in altario beatitudinis vestre deservire cotidianis diebus videntibus devotarum omnium ibidem degencium cunctorumque adveniencium, offerimus sacrosancto altario vestro ad integrum, sicuti a nobis dinoscitur nunc usque fuisse possessum, in primis ipsum locum in quo eadem ecclesia sita est cum omnibus adiacenciis vel prestacionibus suis, domo, atrium; termino: de ipso arbore marnioso et descendet ad fonte de Mazumianum et de parte oriente de ipso almendelare usque ad Lomba; et in Mammulas 1 villa de Mazarefos 2 et in Barbatello 3 molino... quod factum sit, ita omnia

1 Las Mamblas, son dos montes de forma cónica, que separan a Covarrubias del Campo de Lara.

2 Mazariegos, aldea situada a los pies de Las Mamblas, por el Septentrión, en la carretera de Burgos a Soria, trayecto de Cuevas de San Clemente a Mambrillas.

3 Barbadillo del Mercado,

ut diximus sit concessum ecclesie vestre ut de hodie tempore et die in vestro arbitrio maneat et ob hoc adclines ubertim flagitavimus vobis ut pro subsidio animabus nostris orare non pigeatis.

Si quis tamen, quod fieri prorsus credimus, an nos an filiis an neptis seu aliquis ex successoribus nostris hunc nostrum pretextum seu donacione vel confirmacionem violare nisus fuerit aut disrumpere, fiat a Domino nequiter punitus et a corpus eius maneat seclusus et cum Leviatan detineatur fundo baratri assurus eternasque penas legituras; insuper secularia damna sit afflictus et post regiam partem C. aurea talenta inferat vestris obtutibus; et post hec firmis et stabilis maneat hunc nostrum testamentum.

Facta carta confirmacionis V. Kalendas Frebruarias, Era DCCCCLXVII, regnante principe Adefonso in Legione, et comite Fredinando Gundisalviz in Lara.

Ego Mama (sic)Dona cometissa, qui hanc testamentum fieri volui, manum mea, testibus tradidi ad roborandum.

-

4

Fredinando Gundesalviz cf.-Ramiro Gundisalviz cf.-Silvanus abba cf. Julianus abba cf.-Aper abba cf.-Sesualdus abba cf.— Gaudencius abba cf.—Sesegutus cf.-Munio Belasco cf.-Sancio Ferrario cf.-Aper Gaubiano cf. 5-Johannes de Arreba cf.-Agetus cf. Quenderedo cf.-Garsea Fredinandiz cf.-Gomeci Didaci cf. 6- Nunnio Ovecez cf.-Nepocianus Didaci cf.-Lope Sarracinez

4 Cisneros, obra cit. pág. 101, añade confessor.

5

La copia de la colección Velázquez suprime esta suscripción.

6 Este Gómez Díaz se titula alférez del conde de Castilla Fernán-González en la escritura de sentencia pronunciada por dicho conde el año 932 a favor del monasterio de San Torcuato, cercano a Burgos. (Fuentes... t. III, pág. 213); también corrobora una donación del mismo conde al monasterio de San Julián de Bezares en 964 (obra cit. pág. 368); y la carta de dotación de la catedral de Oviedo, expedida por el rey Ramiro de Asturias en 926 y suscrita por los nobles castellanos Vela García, Fernando Díaz y Gómez Fernández (Esp. Sagrada, 1. XXXVII, pág. 351); finalmente, omitiendo las escrituras que de este personaje hacen mención en el Becerro de San Millán, se halló presente en 934 al acto de agregación a la diócesis de Astorga de varios territorios que habían pertenecido a la sede de Simancas, confirmando el acta juntamente con Napotianus Didaz y Gundisalvus Veremundi, que también suscriben ésta. Rodríguez López, Episcopologio Asturicense t. II, pág. 446 da por auténtica la fecha de 934 a dicho acto; pero no cabe dudar que en su actual redacción hubo algunas interpolaciones. Véase copia de la misma en Arch. Silos Ms. 7, fol. 7.

cf.-Ansuri Fredinandiz cf.-Gundesalvus Vermudiz cf.-Regela Garciaz cf.-Nunno Nunniz cf.-Nunno diacono cf.-Gasseza Telliz cf.-Vermudus abba cf.-Stephanus abba cf.-Rapinatus presbiter de Caradigna cf.—Alderentus presbiter cf.-Hurraca regina cf. -Mama Donna cf. -Fronildi cf. -Eldoncia cf. 10Felix presbiter 11 exarabit 12.

7 Tres reinas de este nombre vivían en esta época: una era la última mujer de Fruela II, rey de Asturias y después de León († 925); otra la mujer del infante D. Ramiro, a quien usurpó el reino de Asturias Alfonso IV, y la tercera, mujer de Ramiro II. Flórez (Reinas... I, pág. 92) opta por la primera en contra de Berganza que opinó se trataba aquí de la mujer del infante D. Ramiro (Antigüedades... 1, pág. 195); Risco sigue tamblén a Berganza, demostrando cómo la esposa del infante D. Ramiro, titulada reina, no murió hasta 956 (Esp. Sagrada, t. XXXVII, pág. 278). Titulábase también Christi ancilla, locución que significaba persona dada de un modo especial a la vida de religión (Ibid, 1. XXXVII, pág. 351) y por lo mismo cabe suponer sería amiga de la abadesa Acisclo, a quien se hace la presente donación y como tal figura en condición de confirmante. Sin embargo, como verá el lector en otra nota, no es del todo improbable se trate aquí de la mujer de Ramiro II.

8 Varias señoras de este nombre encontramos en las escrituras de la época; pero acaso se refiera la presente a la mujer de D. Fernando Assuriz y madre de Asur Fernández, confirmante el último de esta misma escritura, la cual señora era de la familia del conde Fernán-González. (Fuentes... t. III, pág. 24).

9 Fronilde se llamó una de las hijas de Fernán-González, pero cabe dudar se trate aquí de ella, por no mencionarse su nombre en documento alguno hasta unos años más tarde. En cambio vemos en 942 una señora noble de tierra de Burgos, casada y con hijos y de este mismo nombre, a la cual es fácil se refiera la presente escritura (Fuentes... t. III, pág. 26). Del año 959 conocemos un documento por el cual una Fronilde, dama noble, dona al convento de religiosas de Santa Dorotea, en territorio de Cigüenza (Villarcayo) y junto al río Nela, varias posesiones. Entre los confirmantes de esta escritura vemos a Ostrocca, Gundisalbus, proles Fredinando, Sarracino Munnioz, Nunnu Nunniz, Gundisalbo Gundisalbiz, Belasco Nebotiani, Fredinando Gaseza, Asuri Gaseza, Munnio Gomiz y Sonna Gomiz. (Silos, Ms. 10, fól. 30-31).

10 Este nombre, al lado del de la reina Urraca, nos hace sospechar si la tal Eldoncia es la Aldonza, hija de una reina Urraca, que según varios autores era la propia mujer de Ramiro II; si bien Flórez trató de demostrar que la tal reina era la mujer de Ramiro, no es convincente su demostración a causa de no parecer muy depurados los textos en que se funda (Reinas... I, pág. 62), al igual de otros muchos que emplea en la dilucidación de la enmarañada madeja de las reinas del siglo x.

11 Cisneros añade manu propria roborabi.

12 En la colección Velázquez, IV, n.o 1.514 y VIII, n.o 3.542, hallamos otra redacción de este documento en la parte dispositiva que está ásí redactada: oflerimus sacrosancto altario vestro ad integrum, sicuti a nobis dignoscitur nunc

-Becerro de Arlanza, n.o 15;-Cisneros, ob. cit. p. 101;Confirmado por Fernando III de Castilla en 1238.-Colección Velázquez vol. IV, n.o 1514 y vol. VIII n.o 3542.

VI

Exención y dotación otorgadas por la condesa Momadona y

sus hijos al Monasterio de San Millán de Belbimbre (1 Febrero 929).

Sub divinis imperii Patris videlicet eterni, Proles, Spiritus Sancti, unus essencialiter et trinus personaliter regnans, amen. Domnis sanctis videlicet atque gloriosis et post Deum nobis fortissimis patronis, venerandis martiribus, quorum reliquie condite requiescunt Sancti Miliani presbiteri, in quorum honore baselica fundata est in suburbio quem fererunt (sic) Benbibre, ubi et ipso monasterio fundatum fore dinoscitur in ripa fluminis Aslanzon. Ob id enim hec fit series testamenti quem tessere maluimus ego Moma Donna cometissa una pariter cum filiis meis, quorum nomina subter exarata fiunt, tibi Stephanus abba vel omni collegium monachorum lateri aderencium tuo, dum divinitatis ordo in nos trutinando ruminaremus quem quantave prestiterit Dominus servis suis et eis qui pro eius nomine agonizando hostes suos prostraverunt, et quomodo infolas mundi et eius gloria spreverunt et per hoc bravium eternum percipere meruerunt.

Ergo pro luminaria vestre ecclesie atque stipendia earum aut pauperum vel qui in altario beatitudinis vestre deservire quotidianis diebus videntibus, monacorum omnium ibidem degencium, cunctorumque adveniencium, offerimus sacrosancto altario vestro ad integrum, sicuti a nobis dinoscitur nunc usque fuisse possessum, in primis ipsum locum in quo hec eadem ecclesia sita est cum omnibus adiacenciis vel prestacionibus suis, domo, atrium; terminum: ad oriente de illa ponte de torre de Xabe et de illa carrera que discurrit usque fuisse possesam ecclesiam Sancte Marie de Lara cum terminis qui tendunt ad Barbadellos ex parte orientis usque ad Lomba, cum omnibus suis adiacentiis, pasquis, etc.>> Suprime las siete últimas suscripciones, y en cambio añade esta: Urraca etiam hoc confirmat pro titulare privilegio.

ad Villa de Tello Longo 1; et ad occidente, de fonte de Lalla et de illa presa de Valbas usque ad illos palomares qui sunt in illo arroio qui venit de Valle Aquilera usque ad Val de Parada 2, et ad septemtrione, de illo otero de Sancti Christofori, et de alio otero de Sancti Quirici, et in illo otero de Robreto suas sernas et suo bustare; et in illo arroio de Balbas suo molino et suas sernas; et ad parte meridiano usque in rio de Aslanza; et illas defesas de illa lenia; in monte de carros sua tercia; et in monteciello sua tercia et in Val de Aguilera suas sernas; et in illo otero de Sancta Coluniba suas sernas et suo bustare. Et circa illo soto de Benbibre una serna; et in illa veica de Aslanzon duos molinos; et in illo arroio que venet (sic) de Palacios et alio de Cocollos duos molinos; inter illo arroio de illos molinos et de illo Falovas VI. veicas; et in Asləzon (sic) suas defesas de pescato, de illa presa de Balbas usque ad illo soto; et suas defesas

5

En una carta de venta, otorgada en 1205 por D. Esteban, alcalde de Muñó, y sus hermanos a favor del monasterio de Huelgas, vemos mencionada «la carrera qui va a Valle longo», de lo cual deducimos que esta aldea estaba entre Mazuela y Presencio, no lejos, como se ve, de Muñó. (Rodríguez, El Real Monasterio de las Huelgas... 1. I, pág. 378). En la misma obra, pág. 393 y en donación de 1227 se hace referencia a «la puente de Bembibre» qui quizás corresponda a la ponte de Torre de Xabe, mencionada en el texto.

2 Valdeparada, hoy desaparecido, fué aldea de Palenzuela, y como tal la menciona su fuero. Estuvo situada entre Valies y Belbimbre. (Fuentes... t. I, pág. 19).

3 Corresponde hoy al coto de Villimar, cuya parroquial lleva aún la advocación de San Cristóbal. Dependió en lo eclesiástico de la parroquia de Villaquirán de los Infantes, pueblo situado en el antiguo alfoz de Belbimbre. (Fuentes... 1, 84). Este monasterio o iglesia de Villimar fué de personas seculares; cerca de él existía otro, denominado de Santiago, sobre el cual hubo contienda entre dichos herederos seculares y el monasterio de Aguilar de Campóo, quedando su posesión para este último. (Cartulario de Aguilar, fol. 53, Febrero de 1208). Años antes y de orden de Alfonso VIII se había hecho una pesquisa por el merino real Martín Sebastianez acerca de derechos de aguas que el prior de San Juan de Burgos invocaba contra el abad de Aguilar, propietario del monasterio de Santiago. (Ibidem. fol. 46 v.o).

4 San Quirce se redujo a ermita, incluída en la parroquia de Villaquirán de los Infantes. (Fuentes... II, 16).

5 Palazuelos, junto a Pampliega. El Libro Becerro le llama Palacios cabe Pampliega.

6 Río Cogollos, que desagua en el Árlanzón al NE. de Belbimbre, y lleva ese nombre por nacer en los términos de Cogollos, pueblo del partido judicial de Lerma, en la carretera general de Burgos a Lerma.

« AnteriorContinuar »