Imágenes de páginas
PDF
EPUB

stellung der Lesarten des Originals von 1028 die Fälschung von 1032 heranzuziehen auf Grund der Vermutung, dass der Fälschung eine echte Urkunde von 1032 zugrunde liege, die ihrerseits wieder das Original von 1028 benutzt habe.

Ueber die Verlegung des Bischofssitzes von Zeitz nach Naumburg: Bresslau, Jahrbb. Konrads II. I, S. 260 ff., vgl. Lepsius, S. 11 ff., auch Hauck Kirchengeschichte Deutschlands III. (1896) S. 554 f. · Die erste Erwähnung Naumburgs anlässlich der Ueberführung der Gebeine des Markgrafen Eckehard I. von Gene (Grossjena nahe der Unstrutmündung, wo er nach seiner Ermordung beigesetzt war, cf. Thietmar, ed. Kurze, V, c. 8 [5] zu 1002) nach Naumburg: annal. Saxo, MG. SS. VI, 648: Sed post plures annos inde translatus est cum multis aliis de eadem progenie in civitatem Nuenburch non procul a priori loco in descensu fluminis Sale. Quam urbem devotio succedentium heredum cum omni hereditate sua ad servicium dei eiusque genitricis et sancti Petri aliorumque sanctorum tradiderunt carnali posteritate deficiente. Ex quo tempore episcopalis sedes, que fuit in urbe Cicensi, translata est in eandem urbem.

1021 ist bei Verhandlungen zwischen den Markgrafen Eckehard II. und Hermann und dem Bischof Bruno von Merseburg in der Merseburger Bistumschronik von einer in Naumburg neu gegründeten Propstei die Rede: promittebat enim Ekkardus ecclesie sue abbatiam in Jena tunc confirmatam, Hermannus praeposituram in Numburg noviter fundatam. (MG. SS. X, 178.) Dass diese Propstei darauf die Grundlage des Naumburger Bischofssitzes wurde, deutet die Chronik an: donationes ad maiorem cumulant honorem.

Johannes episcopus servus servorum dei Ildewardo" [fratri] episcopo Cziticensis ecclesie perpetuam in domino salutem. Si extraneis privatisque personis apostolica suffragia irrogamus, quanto elegantius agitur, si sancte ecclesie eis egenti impertiri prompto animo studeamus. [Ex hoc enim] lucri potissimum premium apud conditorem omnium deum in ethereis arcibus promereri credimus, quando loca ad meliorem procul dubio per nos fuerint statum perducta. Igitur quia filius noster christianissimus imperator Cunradus fervens hoc desiderio petiit [a nobis] suis litteris ac nuntiis rogans, qualiter nostra] licentia, qua inconsulta aggredi tantum opus nolebat, liceret vobis ac sibi cuius intuitu providentia ac moderatione erat inventum episcopatum Siticensem ad honorem sanctorum apostolorum Petri et Pauli consecratum in Nuemburgum locum munitum et ab hoste solito depredari eum remotum transmutare, quem locum sanctum heres cuiusdam Wichardie ducis, cotidianam desolationem illius et deprecationem dicti imperatoris non ferens, sancte ecclesie Siticensi perpetuo iure contulit, inclinati precibus [dicti imperatoris et] confratris nostri H. Magdeburgensis archiepiscopi et heredum dicti Wichardie videlicet Hermanni marchionis et germani sui Eikardie consilio omnium episcoporum et clericorum nostrorum licentiam damus ac inde transmutari et in Numburgo extrui [denuo] et in perpetuo manere apostolica auctoritate iudicamus et eundem locum cum omnibus pertinentiis sancte Cziticensi ecclesie ad

honorem sanctorum apostolorum Petri et Pauli consecratum omnibusque rebus et possessionibus, quas modo habere videtur et que in antea acquisierit, vobis vestrisque successoribus in perpetuum confirmamus; quod enim sancti canones cogente necessitate non contradicunt et quod sepe factum fuisse legimus, nostris temporibus fieri non prohibemus. Siquis autem, quod non credimas, temerario ausu contra hoc nostrum apostolicum privilegium venire aut in quoquam infringere presumpserit seu violator extiterit, sciat se auctoritate dei omnipotentis et beati Petri apostolorum principis ac nostra anathematis vinculo esse innodatum et a regno dei alienum atque cum Juda traditore domini nostri Jesu Christi socius sit in inferno excommunicationique subiaceat, donec resipiscens ad satisfactionem et congruam emendationem redeat; qui vero pio intuitu curator et observator huius nostri apostolici privilegii extiterit, benedictionis gratiam vitamque eternam et etherei regni gaudia a domino percipere mereatur in secula seculorum. Amen.

Scriptum per manus Georgii notarii regionarii atque scriniarii sancte apostolice sedis, in mense decembrio, indictione XII. Valete in Christo.

a

b

Krabbo schreibt ,,Hildiwardo", gestützt auf die Fälschung von 1032, was ich nicht billigen kann. Das C caudatum, das das Trst. hier bietet, gebe ich durch Cz wieder. Diese Ergänzung Krabbos (nach Jaffé-L. Nr. 4557 von 1064) scheint mir allerdings für die Lücke, die das Transsumt hier lässt, etwas umfangreich zu sein. a Das ursprüngliche Minuskel-o korrigiert zu Kapital-o. e So! Die Verunstaltung des Namens Ekkehardus wird bereits dem Orig. von 1028 zur Last gelegt werden können, ebenso wie der unrichtige Titel dux, den Ekkehard I. hier führt. Vgl. auch Posse, Einl. zu Cod. dipl. Sax. r. I, 1, S. 23, N.118. Trst. 1228; auch in der Kopie im Register.

f Cziticen:

1030 Mai 19. Merseburg.

25.

Kaiser Konrad übergibt dem Markgrafen Hermann das königliche Gut Grothomizi1 im Gau Chuntizi.

Or.: Naumburg DCA.; Perg. Sig. impr. (Conrad II, 4, s. N. A. VI, 561; Posse, Kaisersiegel I, Taf. 13, 2) gut erhalten. Rückaufschr. (saec. XII): Traditio Grothomizi. (saec. XIV): quod est predium quoddam in pago Gunthizi situm in comitatu eiusdem; (saec. XV): de dat. MXXX. Abschr. (saec. XV): ebda., lib. priv. F. (saec. XVIII XIX): Naumburg DCA. Weimar HStA. (Urk.-Copien Heft 1, Nr. 9, fol. 14).

Gedruckt: Lepsius S. 191, Nr.7.

cf. Cod. d. Sax. r. I, 1, Nr. 73.
Nr. 667.- Dobenecker I, Nr. 693.

MG. Dipl. Konrad II, Nr. 151. Stumpf Nr. 2005. Reg. arch. Magd. I,

Ueber den Schreiber vgl. Bresslau, Jahrbb. Konrads II. II, S. 459, und
KU. i. A. Text S. 19 zu Taf. II, 3.

[ocr errors][merged small][merged small]

C. In nomine sanctae et individuae trinitatis Chuonradus divina favente clementia Romanorum imperator augustus | omnibus Christi fidelibus presentibus scilicet atque futuris notum esse volumus, qualiter nos ob interventum ac peticionem Hunfridi Magadiburgensis archiepiscopi fideli nostro marchioni Herimanno quoddam | predium nostri juris Grothomizi nominatum in pago Chùntizi situm in comitatu a eiusdem de nostro iure in suam potestatem omnino tradidimus cum mancipiis utriusque sexus villis areis | aedificiis agris terris cultis et incultis viis et inviis exitibus et reditibus quesitis et inquirendis novalibus sartis pratis pascuis silvis venationibus aquis aquaru[m]ve decursibus piscationibus molendinis et cum omnibus appendiciis, que dici aut nominari possunt, ea videlicet racione, quatenus inde liberam habeat potestatem tradendi commutandi vel quicquid libitum fuerit faciendi. Et ut hęc nostrę tradicionis integritas stabilis et inconvulsa omni permaneat evo, hanc paginam inde conscriptam sigilli nostri inpressione insigniri iussimus propriaque manu corroboravimus.

Signum domini Cuonradi (M.) Romanorum imperatoris invictissimi. #

(S. i.)

Ödelricus cancellarius vice Arebonis archicapellani recognovi.

Datum XIIII. k. iun., anno dominice incarnationis M. XXX., indictione XIII., anno domni Chonradie regnantis VI., imp. vero IIII.; actum Mersiburg feliciter amen.

a über -tu Abbreviaturzeichen ausradiert. aus u.

d

e

o korr. aus n.

korr.

b Rasur vor app.

C a korr.

1030 November 16 (oder 26). Wallhausen.

26.

Kaiser Konrad verleiht dem Bischof Kadelhoh den Wildbann in dem bei der Stadt Naumburg gelegenen Buchenwald innerhalb bestimmter Grenzen.

Sig. impr. verloren. - Rückaufschr.

--

Xm

Or.: Naumburg DCA.; Perg.
(saec. XII): de foresto Nuweburg.
(saec. XIV): de foresto
ecclesie Nuenburg, dato et concesso per dominum Conradum inperatorem,
ubi terminetur et ubi incipiat, videlicet ubi Weyta in Salam confluit
usque ad locum Steinbrog., et quod nullus audeat ibi venaciones facere
sine consensu episcopi predicti.

Abschr. (saec. XV): ebda., lib. priv. K; Cop. Hart. Andr. f. 12'; (saec. XVII):
Dresden HStA. XIV, Bd. 57, f. 232 (Eylenberg, aus Or.„,sub Nr. 6“) ·
(Schöttgen): Halle, Bibl. Pon. hist. 16, f. 123.

Gedruckt: Lepsius, S. 192, Nr.8. - Bresslau, Diplom. centum, S. 43, Nr. 29.
MG. D. Konrad II, Nr. 156 (zu 1030 Nov. 26). cf. Cod. d. Sux. r. I,
1, Nr.75 (vgl. auch Einl. S. 51, N. 316). Stumpf Nr. 1996 (zu 1029)
Böhmer-Will I, S. 161, Nr. 75. — Reg. arch. Magd. I, Nr.668. — Dobenecker I,
Nr. 694.

[ocr errors]

Ueber den Schreiber der Urkunde und die Datierung vgl. Bresslau, Jahrb.
Konrads II, II, S. 459.

Ueber den Inhalt der Urkunde, insbesondere über die Grenzen des genannten
Buchenwaldes vgl. Lepsius l. c., der indessen in der Identifizierung der Stein-
burg mit der alten Burg über Almrich und der Verlegung von Steindorf in
die Gegend von Flemmingen, also in der westlichen Begrenzung des Gebietes
irrt; Mitzschke, Zs. f. thür. Gesch, N. F. I, S. 479 ff. erkennt in dem heutigen
Stendorf das,,Steindorf" der Urkunde, verlegt aber die Steinburg nach
dem sog. Himmelreich auf dem linken Saaleufer, wodurch die Schwierigkeit
sich ergibt, dass die gerade Linie" nach Osten von Steindorf nach Punk-
witz die Saale mehrmals schneidet. Dagegen Lüttich, Beil, z. Gymn.-Progr.
Naumburg a. S. 1998,,Die Schenkung des Kaisers an den Bischof von
Naumburg laut Urkunde vom 16. November 1030“, der in der Auslegung
der Urkunde und ihrer Grenzangaben wohl das Richtige trifft; er identi-
fiziert die Steinburg mit der Rudelsburg und erweist die Lage des wüsten
Steindorf, dessen Name noch in dem Gut Stendorf erhalten ist, auf dem
rechten Saaleufer südlich von Saaleck.

C. In nominaea sanctae et individuae trinitatis Kuonradus divina favente clementia Romanorum imperator augustus | Si pro aecclesiarum dei commodo et utilitate fidelium nostrorum peticiones benigne suscipimus easdemque nostra imperiali liberalitate erigimus fovemus | sublimamus, ad regni nostri statum perennisque vitae spem profuturum nobis credimus speramus et scimus. Quapropter per interventum congugis nostrae dilectae Gislae imperatricis | per peticionem quoque venerabilium episcoporum Arbonis et Hunfredi necnon ob iuge servitium Herimanni marchionis Kadelhoho Nuonburgensis aecclesiae episcopo licentiam faciendi foresti in fageto, quod proximum adiacet eidem civitati, concedimus damus et condonamus a loco, ubi confluunt Sala et Wetaa, inde contra descensum Salae usque Steinburg, inde ad Steindorf, inde recta linea orientem versus usque ad villam Buonkouuize, inde deorsum per alveum Wetaa, usque dum ipse fluvius in Salam dirivatus vires ab ea recipit et suum vocabulum amittit, hoc sub banni nostri districtu fidelitatisque nostrae obtentu praecipientes, ne quis infra praedictam determinationem sine consensu praefati episcopi successorumque eius venari aut birsare aut alicuius silvatici generis bestias agitare praesumat. Et ut haec nostrae tradicionis auctoritas perpes et inconvulsa permaneat, hanc cartam inde conscriptam manu propria confirmantes sigilli nostri impressione iussimus insigniri.

Signum domni Kuonradi Romanorum imperatoris (M.) invictissimi. (L. S.)

Ödalricus cancellarius vice Arbonis archicappellani recognovi. Data [X]VI kl. decemb., anno dominicae incarnationis millesimo XXX, indictione XIII., anno domni Konradi regnant[is] VI., imp[erantis] vero III°; actum Walahuson feliciter amen.

[ocr errors]

a So! Or. b die noch deutlich erkennbare X scheint wegradiert zu sein.

1032 März (Fälschung).

27.

Papst Johann (XIX.) bestätigt dem Bischof Hildiward die Uebertragung des Zeitzer Bischofsitzes nach Naumburg.

Angebl. Or.: Naumburg DCA.; Perg.

Bulle (3 Löcher zur Befestigung

privilegium

in dem unregelmässigen Bug) verloren; auf dem Bug: Bulla Johannis
pape (Hand saec. XII). Rückaufschr. (saec. XII):
Johannis pape. (saec. XV): bulla de translatione sedis.

-

Cop. (in Trst. saec. XIII. in.): ebda. s. unten Nr. 420.
1674): Dresden HStA. XIV, Bd. 57, f. 3.

A.

(von Eylenberg

Gedruckt: Sagittarius, hist. Eccardi II, sect. XI, bei Eccard, hist. geneal. princ. Sax. sup., Sp. 222. Lepsius, Mitth. hist.-ant. F. I, 43 f.; Kl.

Schr. I, 27; Gesch. d. Bisch. I, 194, Nr. 9 (in Uebersetzung).

Jaffé-L. Nr. 4099.

-

[ocr errors]

cf. Cod. Dobenecker I, Nr. 702.

d. Sax. r. I, 1, Nr. 80.
Ausführlich besprochen und als Fälschung erwiesen von Bresslau, Jahrbb.
Konrads II. II, S. 455 f.; auch Posse, 1. c. Einl. S. 62, Anm. 399. Die
Fälschung gehört dem 12. Jahrhundert an; vielleicht ist eine verlorene
echte Bulle Johanns XIX. für Bischof Kadaloh von 1032 als Vorlage
benutzt worden.

+Johannes episcopus servus servorum dei dilecto in Christo filio Hildiwardo 1 sanctae Nuenburgensis aecclesiae episcopo et omnibus successoribus tuis perpetuam in domino salutem. Convenit apostolico moderamini pia religione pollentibus | benivola conpassione succurrere ac poscentium animis alacri devotione inpertire assensum. Ex hoc enim lucri potissimum premium a conditore omnium deo procul dubio promeremur, si venerabilia loca oportune ordinata ad meliorem per nos fuerint statum perducta. Sicut igitur karissime fili tibi absenti rogatu filii nostri christianissimi imperatoris Conradi et confratris nostri Hunfredi Magaburgensis archiepiscopi necnon illorum, qui hereditatem suam aecclesiae contulerunt, videlicet Herimanni marchionis et germani sui Ekkihardi et maxime pro magna utilitate et securitate aecclesiae tuae consilio episcoporum et clericorum nostrorum sedem episcopalem de Ziza in Nuenburg transferre concessimus, ita nunc quoque tibi presenti cum clero tuo et dignioribus de populo et nuntiis predicti imperatoris et archiepiscopi consilio eorundem episcoporum et clericorum nostrorum factum probamus et tam tibi quam. omnibus successoribus tuis perpetua stabilitate confirmamus. Quod enim secundum canones pro necessitate sepe factum fuisse legimus, nostris quoque temporibus fieri non prohibemus. Quoniam ergo canonice et communi assensu omnium ad quos attinebat sedis tuae translacio facta est, absque omni contradictione universi successores tui a Nuenbursi clero et populo eligantur atque ad eundem titulum regulariter consecrentur et Magadeburgensibus archiepiscopis, quorum diocesim translatio non excedit, utpote metropolitanis suis omni pietatis

« AnteriorContinuar »