Imágenes de páginas
PDF
EPUB

IV.

Vertrag zwischen den Klöstern Hirsau, St. Blasien und Muri in Betreff der Todtenfeiern für die verstorbenen Klosterbrüder.

[ocr errors]

Ohne Orts- und Zeitangabe (zwischen 1086 und 1091)*).

Hoc est pactum, quod inter tria monasteria, scilicet Hirsaugiense et sancti Blasii atque Murense constituerunt abbates eorundem monasteriorum Uvillehelmus, Uto et Luitfridus cunctis fratribus voluntarię assensum prebentibus. Quandocumque ex aliquo predictorum monasteriorum ad quodcumque ipsorum brevis pro defuncto fratre interiori vel exteriori mittatur pronuntiatio eius, usque ad proximum capitulum differatur et post capitulum verba mea" non sine pulsatione campanarum ei cantetur et prebenda tantummodo eadem die sibi detur, prebenda interior si sit, de interioribus, exterior si sit, de exterioribus. Postea pro eo agantur septem missę et septem officia et totidem „verba mea" ita tamen, ut, si septenarius alicuius defuncti ad presens agitur, huic adiungatur et si interim anniversarius maiori cultui agendus supervenerit, septenario secunda collecta dicatur. Unusquisque eciam sacerdotum missam unam pro eo celebret, ceterorum quisque sciens psalmos quinquaginta ei cantet. Qui autem hos nescit, quinquagies pro eo dominicam orationem dicat. Quod si plures quotquot fuerint, eadem omnibus conmuniter fiat oratio, singulę vero singulis dentur prebendę.

Aus der Bd. 4 S. 460 genannten Handschrift der fürstl. öttingen-wallersteinischen Bibliothek zu Maihingen fol. 37a.

*) Da Abt Wilhelm von Hirsau 1069-1091, Abt Uto von St. Blasien nach Gerbert Historia Nigr. Silv. 3, S. 27 1086-1108, Abt Luitfried von Muri nach Quellen zur Schweizer Geschichte 3, 2, S. 106 1085–1096 regierten, so ist dieser Vertrag in die Jahre 1086-1091 zu setzen.

V.

Graf Liutold (von Achalm) schenkt allen seinen Besitz in Maienfeld dem Kloster Zwiefalten.

1092. Mai.

In Christi nomine. Regnante Heinrico quarto imperatore anno regni eius XXX°VIo. ego Livtoldvs comes cum manu advocati mei Victoris dono donatumque esse volo omne tale predium, quod habeo in vico Lupine1) in solis, in edificiis, in vineis, in agris, in pratis, in alpibus, in navi, in silvis, in herba et in folio ac vinitoribus ad cellam sancte Marię Zwivilde, scilicet omnes tres partes et quicquid habeo in comitatu Rodolfi comitis, *) antepono cui legibus pertinet, et recepit abbas Ŏdalricus cum manu advocati sui Tyberii.

.....

Tracta et facta est hęc carta in vico ad Campos 2), in mense Maio. Cuius testes Gigio, II Ŏdalrici, Otto, II Tyberii, Adelbertus, Bruningus, Vrsaldvs, ego quoque Landulfus testis et VI alii. Si quis hanc cartam rumpere voluerit, incurrat iram sanctę trinitatis et sanctę Marię et solvat duplum quod carta ista continet et ad iudices XX libras auri reddat. Et ego Meroaldvs cartam scripsi.

Nach Ortliebs Zwiefalter Chronik im Besitz der k. öffentlichen Bibliothek zu Stuttgart (Hist. Q. nro 156), woselbst der Verfasser bemerkt, dass er einige Worte der Urkunde wegen ihres Barbarismus ausgelassen habe. Abdruck: Hess, Monum. Guelf. p. 174. Monum. German. SS. X, p. 74. Fürstenbergisches Ur

kundenbuch 1, 11.

-

[ocr errors]

a) Hier steht in der Vorlage fal (?fall); die Herausgeber setzen für diese nicht deutliche Stelle einige Punkte. 1) Maienfeld, schweizer. Kantons Graubünden. 2) Nicht sicher zu ermittelnder Name; die verschiedenen Orte Namens,,Feld",,,am Feld", ,,Feldern" passen nicht recht, und ob an Feldkirch in Vorarlberg oder an Kembs, elsäss. Kantons Habsheim, früher Campiduna, Chambeti, Chambetz geschrieben (die Grafen von Achalm hatten allerdings Beziehungen zum Elsass, s. P. Stälin, Geschichte Württembergs 1, 402), gedacht werden darf, ist sehr zweifelhaft.

VI.

Pabst Paschalis II. bittet den Bischof Wido von Chur, dem Kloster Alpirsbach gegen seine ·Bedränger beizustehen.

Lateran 1100-1116. Januar 10*).

Pascalis episcopus), servus servorum dei, venerabili") fratri W. Curiensi episcopo salutem et apostolicam benedictionem. Non solum postulantium, verum etiam non postulantium fratrum oppressionibus subvenire semper mater consuevit ecclesia. Abbas siquidem Alsperpachensis monasterii multas ut accepimus a quibusdam molestias patitur et nostro postulat auxilio sustentari. Nos ergo fraternitatem tuam rogamus, ut ei fraternę dilectionis intuitu solacium administres et locum illum pro data tibi a domino facultate ab infestantium iniuriis et turbationibus tuearis, quatenus et fratres ibi quiete possint omnipotenti domino deservire, et tu ab ipso domino eorundem fratrum orationibus eternę vitę premia recipere merearis. Etenim monasterium illud sub beati Petri tutela consistit, idcirco per te, qui vicinior ei esse diceris et in) cuius persona nos amplius confidimus, persecutores eius et malefactores volumus per dei gratiam cohiberi.

Data Laterani, IIII. idus Ianuarii.

Nach: Neues Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde 3, 1878, S. 174 (aus Cod. Vatikan. Ottobon. 3008 sec. XII). Regest: Jaffé, Regesta Pontificum Romanor. Editio II, Tom. I, 1885,

p. 760, Nr. 6484.

*) Als das Jahr der Urkunde will Ewald im Neuen Archiv a. a. O. und ebenda 7, 209, indem er für die dort von ihm herausgegebenen Briefe eine chronologische Anordnung annehmen zu können glaubt, 1114 feststellen, während Löwenfeld

ebenda Bd. 6, S. 599 jene Annahme nicht sicher begründet findet, so dass sich jedenfalls als allgemeiner Zeitrahmen für die Urkunde, da Pabst Paschalis von August 1099-1118 regierte, nach 1116 aber nicht mehr vom Lateran aus datirte (Bischof Wido regierte von 1096-1122), nur derjenige von 1100-1116 ergibt (so auch in Jaffé a. a. O.). Bekannt ist aus der in Betracht kommenden Zeit, dass Eberhard von Mühringen temporibus Heinrici quarti Romanorum imperatoris" († 1106) in das Gebiet des Klosters einfiel und ein Haus desselben niederbrannte, wofür er praesente „Friderico seniore advocato", d. h. Graf Friedrich von Zollern (c. 1098-c. 1114, † vor 1125) 1 Talent Busse zu leisten hatte. a c) Diese drei Worte fehlen in der Vorlage.

VII.

Aufzeichnung, dass die von den Brüdern von Mähringen auf Grund Erbrechts erhobenenen Ansprüche an das Gut des Klosters Zwiefalten zu Derendingen und Undingen ungegründete seien. Um 1100*).

Notum sit omnibus tam futuris quam presentibus qui auditu perceperint, iniustam et pro nihilo habendam esse querimoniam, quam habent fratres de Mieringin1) pro predio sito Taredingin) et Undingin), quod, quia a progenitoribus suis quondam in proprietate habitum sit, iure hereditario suum esse affirmant. Unde eo, quod iniuste ablatum sibi estiment, adversus eiusdem predii possessores sepe conqueruntur. Hoc autem modo, hoc ordine rei eventus hucusque ad presens tempus devenit. Tempore Conradi imperatoris et Heinrici successoris eius in regno avia eorundem fratrum consilio et effectu cognatorum suorum missa in Longobardiam legitimo ibidem tradita est marito. Interim frater eius domi relictus paralitica infirmitate per compagem membrorum resolutus predictum predium, quod tunc temporis sui iuris erat, absque omni contradictione tradidit in proprietatem Rodolfo comiti de Achalmin1), tum quia infirmitate debilitatus, tum quia consanguinitate ei erat coniunctus, ea tamen pactione, ut sibi quoadusque viveret in loco filii necessaria vitę suppeditaret. Postea vero longo temporis intervallo transacto predicta soror eius contempto cui legitime sociata est marito a Longobardia revertens predium supradictum quasi iniuste sibi ablatum a Rodolfo repetiit, set quia legalia iura propter turpem abiectionem mariti perdidit, contradicentibus legisperitis minime recepit, quippe que maritalem castitatem amisit, etiam iura hereditaria perdidit. Predictus autem Rodolfus, licet posset obtentu rationis recusare si vellet, misericordia tamen motus super eam tradidit ei predium quod habuit apud Himinhusen) et quinque höbas Undingin ob comprimendam eius licet iniustam pro hac re querimoniam et amicitię fędus redintegrandum et perpetuo consolidandum, ante omnia affirmans, ut de cetero prorsus se abdicaret. His ita sub testimonio plurimorum ascito rite peractis idem predium, quod a predicto fratre eiusdem mulieris percepit, postea nullo reposcente in quovis colloquio ducum aut comitum in proprietate retinuit filiisque suis nemine refragante in hereditatem reliquit. Similiter

etiam ipsi per totum vitę suę tempus nullo reposcente retinentes tandem huic monasterio perpetuo adhesurum tradiderunt.

Nach der S. 373 genannten Zwiefalter Chronik von Ortlieb. Abdruck: Hess an dem S. 373 genannten Orte p. 172. Monum. German. SS. X, p. 73. Fürstenbergisches Urkundenbuch 1, 10.

Obige Jahreszahl gründet sich darauf, dass das Schriftstück etwa zwei Generationen nach den Kaisern Konrad II. († 1039) und Heinrich III. († 1056), sowie nach dem Tode der Grafen Cuno († 1092) und Liutolf († 1098) von Achalm aufgesetzt worden sein muss; die Ortliebische Chronik selbst wurde im Jahr 1135 geschrieben.

1 und 2) Mähringen und Derendingen, O.A. Tübingen. O.A. Reutlingen.

3-5) Undingen, Achalm, Immenhausen,

VIII.

Abt Wolfram des St. Michaelsklosters zu Bamberg fügt dem Kaufpreis von 67 Talenten für Güter eines gewissen Ebo zu Röttingen und „Ilstrot" in Folge von Anfechtung des Verkaufes durch des Verkäufers Sohn Ulrich noch 15 Talente hinzu, wogegen Ebo seinen Besitz in Wermutshausen zu etwaiger Evictionsleistung eidlich verpflichtet.

1111-1125*).

In nomine sancte et individue trinitatis, patris et filii et spiritus sancti, regnante domno Heinrico quinto rege quarto imperatore.

(Chr.) Noverit omnium Christi fidelium tam presens etas quam successura posteritas, qualiter domnus Wolframmus Babenbergensis cenobii venerandus abbas predia, que apud Rotingen 1) et Ilstrot 2) sita sunt, a quodam Ebone sexaginta septem talentis in proprietatem cenobii sancti Michahelis emerit. Accidit autem, ut eodem tempore, quo hęc coemptio facta est, filius eiusdem Ebonis Uodalricus nomine captivus teneretur in vinculis. Unde cum eum pater suus data pecunia exsolvisset, cepit idem Uodalricus de domno abbate publice querimoniam facere, quod ipsum scilicet paterna hereditate privasset, qui a patre suo predia suo iuri competentia se ignorante comparavisset. Huiusmodi ergo prefatus domnus abbas pulsatus angoribus pecunie, quam prius dederat, quindecim adhuc talenta superaddidit, quo et se facilius ab universis querelarum molestiis expediret et ecclesia sine contradictione predia prenotata possideret. Quibus datis ita omnes istiusmodi querimonię consopitę sunt, ut et prenominatus Ebo et uterque filius eius Uodalricus videlicet et Erchembertus cum universa cognatione sua eadem predia cum omni utilitate, que inde ullomodo provenire poterit, ad altare sancti Michahelis delegaverint seseque concordi voluntate totius proprietatis ac repetitionis de eisdem prediis voce, manu et stipula penitus abdicaverint. Quin etiam predictus Ebo cum iureiurando promisit, ut si unquam per occasionem alicuius contentionis vel werre quic

quam ex his prediis ecclesia amitteret, statim, cum ipse huius iuramenti fuisset admonitus, totum hoc ex propriis prediis que apud Ermbrehteshusen) sita sunt restitueret. Cuius conventionis causa ut succedentium notioni pateat, idem Wolframmus deo devotus abbas hanc paginam fecit inde conscribi ac sigilli sui impressione iussit insigniri. Huius rei testes sunt: Fridericus gener Ebonis de Sgegeuelt'), Walchun de Chircheim), Arnolt de Wulsinheim), Heinrich filius Marcholfi, Luitolfus de Wisindorf') et Eberhardus filius eius, Pliggerus et alii quam plures.

Nach gef. Mittheilung aus dem Originale des Allgemeinen Reichsarchivs zu München. - Regest: Regesta Boica 4, 733. O.A.Beschr. Mergentheim S. 834.

[ocr errors]

*) Nach der Zeit des Kaiserthums Heinrichs V.: 1111, April 15 bis 1125, Mai 23; die Regesta Boica setzen die Urkunde ums Jahr 1114.

1 und 2) Röttingen und das angrenzende Strüth, baier. A.G. Aub, wenn letzteres nicht vielleicht Igelstrut, abgeg. Weiler auf der Markung Hachtel, O.A. Mergentheim. 3) Wermutshausen, O.A. Mergentheim. 4) ?Schönfeld, baier. A.G. Hollfeld. 5) ? Kirchheim, baier. A.G. Wirzburg. 6) Ulsenheim, baier. A.G. Uffenheim. 7) Weissdorf, baier. A.G. Münchberg.

[ocr errors]

IX.

Bischof Erlung von Wirzburg beurkundet, dass der Freie Gumbert von Equarhofen mit seiner Gattin Christina sich in den geistlichen Stand begeben und seine Güter an einer Anzahl von Orten sowie seine Hörigen ritterlichen und bäuerlichen Standes an das St. Stephanskloster zu Wirzburg vergabt habe, bezeugt auch die völlige Freiheit der geschenkten Güter.

1119.

(Chr.) In nomine sancte et individue trinitatis. Erlvngvs, dei gracia Uvirzeburgensis ecclesię minister humilis. Antecessorum nostrorum sanctissima diligentia iugiter nos ammonet, maxime ecclesiis ac pauperibus Christi pie providere et eorum negocia quasi propria deputando fideliter promovere. Inde est, quod notum esse || volumus universitati tam presentium quam subsequentium Christi fidelium, quod libere conditionis vir Gvmbertvs de Ekkeburgehoven1) cum coniuge sua Christina, quoniam. || liberos non habuerunt, Christum regem seculorum in celestibus dominum et heredem unanimiter elegerunt, propter cuius amorem mutato seculari habitu coram testibus idoneis liberis ac ministerialibus firmissima sub astipulatione predia sua in presenti karta subternotata, videlicet in his locis sita: Hartpach), Lare3), Vrenhouen'), Gullichesheim3), Hotyngen), Rotelse'), Kůbrunnen), Boltheshalden") super reliquias sanctorum apostolorum Petri et Pauli et beati Stephani prothomartyris in suburbio Uvirzeburgensi in usum fratrum ibidem deo servientium delegaverant. Preterea vero sciendum est, quod utriusque sexus

« AnteriorContinuar »