Nr. 1.

Brevis apostolici de fine X. sec. fragmentum; in quo fundatio archiepiscopatus de Magdeburg pro metropoli episcopatuum in partibus Slavorum constitutorum refertur et confirmatur.

Magdeburg. Königl. Staats Arch. Lib. privil. s. Mauritii fol. 3. (Kodeks pergaminowy pisany w połowie XII. w.) (Riedel, Cod. diplomatic. Brandenburgens. VIII. p.'96.)

Quoniam a Deo eiusque dilecto sectatore sancto Petro principe apostolorum cuius sede et vice indigni fungimur, ante alios fratres nostros, nostri scilicet nominis episcopos, potestatem accepimus roborandi et defendendi ecclesias per totum orbem longe lateque diffusas, maxime autem eas que Sedis Romane, scilicet Ecclesie mundiburdio specialiter subiacent, idcirco omnibus fidelibus Christi notum esse volumus, qualiter primus et maximus Ottonum, Otto videlicet bone memorie imperator augustus Magadeburg ecclesie civitatem super ripam Albie fluminis in parrochia Halverstadensis ecclesie sitam, propter totius ultramontane ecclesie utilitatem a fundamento construxit eamque eo usque promovit, ut inibi congregata maxima multitudine clericorum et laicorum, ecclesiam in honore beati principis apostolorum Petri et sanctorum martirum Mauricii et Innocencii, quorum corpora cum maxima parte legionis eiusdem illuc transtulit, consecrari preciperet. Crescente autem in his finibus Cristiana religione cum promocione supradicte civitatis, a piissimo Ottone decretum est, ut ultra fluvios Albiam et Salam et Odoram, in civitatibus in quibus olim barbarici ritus maxima ingruit superstitio, quarum nomina sunt hec: Citizi, Misni, Merseburg,. Brandeburg, Havelbergan, Poznani, in honore sancti Salvatoris domini nostri Ihesu Christi episcopia fundarentur, quod et divina favente clementia ita peractum est. Pastoribus ergo predictarum civitatum non habentibus metropolitanum ad quem secundum canonicam auctoritatem cum suis causis confluerent, serenissimo imperatori magno videlicet Ottoni cum omnium suorum optimatum consensu placuit, quatenus in civitate Magadaburg, quia in pacatioribus partibus sita divine et humane municionis copia cingebatur, si ullo modo parrochie pertinentia ab Hilliwardo Halberstadensis episcopo ecclesie eiusque metropolitano Hattone acquirere posset, archiepiscopatum construeret. Unde factum est, ut post aliquot temporum intervalla gloriosissimo imperatore in palatio Ravenatis ecclesie pro communi fidelium statu feliciter gubernando morante, Hatto Moguntine ecclesie archipresul et Hillivuardus

1

Halberstadensis ecclesie venerabilis episcopus illuc cum suis omnibus pervenirent. Quos sanctissimus cesar Otto, quia prius secundum ccclesiasticum morem pio predecessore nostro Iohanne qui summi pontificatus monarchiam in his temporibus obtinebat Magadaburgensis loci archiepiscopatum per consensum synodalis decreti statuente atque confirmante subscriptione episcoporum Italic, Gallie, Germanie, cum omni caritate suscepit, ea videlicet ratione, si parrochiam imminentem a Halberstadensis ecclesie episcopo accipere potuisset, cum Petro Ravennatis archiepiscopo omnibusque conprovincialibus episcopis pro hoc placito finiendo convenit. Itaque Hilliuvardus episcopus cum consensu sui metropolitani Hattonis iustis petitionibus annuens, bannum, decimationes totamque parrochiam suam que inter fluvios Aram, Albiam, Salam et Bodam, et occidentales partes Burguvardiorum ad has civitates pertinentium sita est, hoc est Undesburg, Wanzleva, Haldesleva, in manus imperatoris et episcoporum ad edificationem Magdaburgensi archiepiscopatus tradidit atque concessit. Quo finito imperator cum omni maturitate Romam veniens ac Athelbertum episcopum inprimis Rugorum provincie destinatum, non sua autem ignavia sed illorum nequia depulsum, quam quidem scientia, sanctitate vite morumque probitate nullum prorsus ei similem invenire potuit, a summo pontifice ad Magadaburgensem archiepiscopatum ordinari precepit; ea videlicet ratione, ut idem archiepiscopus cum suis successoribus et cum loco sibi commisso mundiburdio sancti Petri suique vicarii perpetuo subiectus, potestatem haberet supra dictarum civitatum episcopos ordinare, itidem suis successoribus, vicissitudine exigente, manibus suffraganeorum consecrandis. Ex hac igitur concessione Adalbertus primus sancte Magadaburgensis ecclesie archipresul Iordanem episcopum Poznanensis, Hugonem Ciciensis, Burchardum Misnensis, Bosonem Merseburgensis, Dodilonem Brandeburgensis, Tudonem Havelbergensis ecclesie consecravit. Ad hec predecessor noster, videlicet apostolicus, Adelberto archiepiscopo tribuit potestatem suisque successoribus, ut non nisi a Romane Sedis nuntio intronizandi, ipsi tam in sua ecclesia quam in aliis pro necessitate itineris statutis diebus palium portent, crucis signaculum ante se ferant, cardinales presbiteros in sua ecclesia ordinent quorum numerus duodenario compleatur, qui ad maximum altare ministrantes cotidie dalmaticis, et festis diebus sandaliis induantur; similiter et diaconos septem cardinales habere concessit, dalmaticis omnibus diebus excepto ieiunio, festis autem utentes sandaliis. Insuper archiepiscopum Magadaburgensem inter cardinales episcopos nostre Sedis consortium habere, et per omnia archiepiscopis Treverensi, Coloniensi, Moguntiensi equalem esse permisit. Quo facto imperator desiderio, potius Adelbertum archiepiscopum cum privilegio et nichilominus preceptis sue imaginis, in omnibus tam proprietatibus quam comitatibus eorum roboraturum archiepiscopatum direxit. Unde oportet, ut nos divina inspiratione et tanta gemine confirmationis auctoritate commoniti, loco nostro mundiburdio subiecto provideamus nunc et in posterum. Exinde et apostolica auctoritate eundem archiepiscopum cum omnibus pertinentiis suis que sunt in quesitis seu etiam in quirendis, sigillo nostre imaginis ac banni nostri preceptione firmamus atque roboramus. Et si aliquis temerarius archiepiscopum eius loci inquietaverit seu proprietates distraxerit nostra preceptione violata, in die iudicii sciat se divine ultioni subiacere.

Magadeburg, Magdeburg. Albia flum., Elbe rz. Halverstadensis, de Halberstadt. Sala fluv., Saale rz. Odora fluv., Odra rz. Citizi, Zeitz. Misni, Meissen. Merseburg, Brandenburg, dziś tak samo. Havelberga, Havelberg. Poznani, Poznań. Raven

pervenirent.

rem pio pre-
3 temporibus
dalis decreti

rmanie, cum
na Halber-

archiepiscopo

enit. Itaque petitionibus luvios Aram,

has civitates

inus impera

adidit atque Athelbertum 1 sed illorum

itate nullum ensem archi

us cum suis

| vicarii peros ordinare, consecrandis. clesie archin Misnensis, velbergensis Adelberto

mane Sedis

itate itineris

males presbi

qui ad mainduantur; ibus diebus Magadaburper omnia

Quo facto nichilominus eorum robo

one et tanta

biecto prodem archiequirendis, ramus. Et

ates distraacere.

Halberstadt.
Merse-

i. Raven

natis, de Ravenna. Ara fluv., Elster rz. Boda fluv., Bode rz. Undesburg, Hundisburg. Wanzleva, Wanzleben. Haldesleva, Huldensleben. Rugorum provincia, Rugia

wyspa.

Nr. 2.

Dagome iudex et Ote senatrix filiique eorum 994-996; beato Petro Poloniam conferunt.

Streszczenie zaginionego diplomatu, istniejącego jeszcze w XVIII. n.

Muratori, Antiquitates Italicae V. p. 831. (Bielowski, Monum. Poloniae historica I. p. 148.) Hasselbach und Kosegarten. Cod. Pomeraniae diplom. Nr, 503. (Aus der Canonen-Sammlung des Cardinals Deusdedit von 1086.)

Item in alio tomo, sub Iohanne XV Papa Dagome iudex et Ote senatrix et filii eorum Misica et Lambertus leguntur beato Petro contulisse unam civitatem in integrum, que est Schinesghe, cum omnibus suis pertinentiis infra hos affines: sicuti incipit a primo latere longum mare fine Pruzze usque in locum qui dicitur Russe, et fine Russe extendente usque in Craccoa, et ab ipsa Craccoa usque ad flumen Oddere recte in locum qui dicitur Alemure, et ab ipsa Alemura usque in terram Milze, et a fine Milze recte intra Oddere, et exinde ducente iuxta flumen Oddere usque in predictam civitatem Schinesghe.

Schinesghe, podług Bielowskiego i Perlbacha Gniezno; podług Hasselbacha Szczecin. Locus Alemure, nie odgadnione. Terra Milze, Ziemia Łużyczan, sięgająca na wschód do miasta Zgorzelice.

Nr. 3.

Boleslaus 1063 (sic) Apr. 11, in Ploczk; confert ecclesiae s. Iohannis in Mogilno plurimas possessiones et redditus, quorum numerus adhuc collationibus civium Poloniae augetur.

Transsumpt potwierdzony przez: Mesco dux Polonorum 1202 (?) Sept. 3, in Crusvicia. Dokument następujący Helcel uważa za powtórzenie i wzbogacenie pierwotnej starej fundacyj, przez Bolesława Kędzierzawego około roku 1155 podjęte, na co już tożsamość występujących osób w nr. 11 i 12 naprowadza. (Confr. Helcel, List otwarty do A. Bielowskiego).

Poznań. Königl. Staats Arch. Mogilno 1. (Bielowski, Monum. Poloniae histor. I. p. 359. Maciejowski, Histor. prawodawstw Słowiańsk. Dodatek do tomu VI.)

In nomine sancte et individue Trinitatis amen. Animadvertat hoc testimonium veritas omnis ecclesia religionis, quod ego Boleslaus exempla fidelium sequtus, quatenus cum defecero recipi mercar in thabernaculis iustorum, contuli de omuibus ad me pertinentibus ecclesie Mogilnensi sancti Iohannis Ewangeliste transitus omnes per Vyslam de Camen usque ad mare, transitus Navchre in Wyzna et in Macow, et per totam Mazowiam nonum forum, nonum denarium, nonum porcum, nonum poledrum, nouum piscem sum largitus; quod ne quis ulterius irritum faciat, auctori