Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Saec.IV. gererent. Absolutus fuit codex iste sequenti anno, illisque tribus suppressis publicatus fuit sub nomine codicis Justinianei.

XII.

Videns autem Justinianus non parvum jurisprudentiae thesaurum in veterum jurisconsultorum scriptis adhuc reconditum esse, eorum sententias colligere, ut fori usui inservirent decem et septem viris, inter quos et Tribonianus, demandavit, qui intra brevissimum triennii tempus opus perfecerunt; appellataque fuit haec collectio Digesta, seu Pandectae, quae in septem partes divisa maxime ad edicti perpetui ordinem, licet non per omnia, dispositae sunt. Continent digestum L libros divisos in titulos subdivisos in leges, commenti tiaque est et à glossatoribus tantùm traducta vulgaris digesti divisio in vetus, infortiatum et novum.

XIII.

aquellas que hasta entonces hu- Sig. IV. biese promulgado el mismo Justiniano. En el siguiente año se concluyó este código, y se promulgó: con el sobrenombre de Justinidineo.

XII.

Observando Justiniano que en los escritos de los antiguos jurisconsultos se contenian escelentes principios y máximas de justicia, mandó reunirlos en un cuerpo para uso de los tribunales á Triboniano y á otros diez y seis varones, los cuales formaron esta coleccion en el brevísimo tiempo de tres años, y se llamó Digesto 6 Pandectas. Sirvió de modelo para su formacion el edicto perpetuo, aunque no en todo convienen con él, y se dividieron en siete partes, que comprenden 50 libros divididos en títulos, subdivididos en leyes. Carece de fundamento la division vulgar del Digesto en antiguo inforciado y nuevo, forjada por los glosadores.

XIII.

Praeterea ante digestorum Pero antes que se concluyese confectionem videns Justinia- el Digesto, advirtiendo Justiniano aus diversitatem scholarum, que la diversidad de escuelas á quibus jurisconsulti erant ad- que eran adictos los jurisconsuldicti, diversas, quin et non-tos habia de producir necesaria→

Saec. VI. numquam contrarias opiniones parere, anno DXXX Lampadio et Orestes coss. et duobus in sequentibus annis harum dissensionum tollendarum causâ quinquaginta decisiones proposuit ipsius Triboniani operâ usus, quas postea in varias particulas discerptas codici repetitae praelectionis, de quo mox, ineptissime inseruit, quaeque à variis historiae juris scriptoribus separatim editae et luculentis commentariis illustratae sunt. Multùm quidem profecit ad conciliandas oppositas jurisconsultorum sententias quinquaginta decisionum promulgatio: sed aliunde multùm nocuit ampla illa potestas Triboniano, ejusque sociis, concessa in digesto rum confectione antiquorum prudentum sententias replendi, reformandi et emendandi, qua factum est ut multoties pro superfluis utilia resecaverint ita, ut in hoc codice adeo praepostere elaborato mutilatae tantùm jurisconsul torum sententiae ab ipsorum mente plane dissonae, atque in alienum sensum detortae ut plurimùm reperiantur: absint verò praedicte decisiones, quae nullibi mellius collocari potuissent.

mente en el extracto que se hicie- Sig. VI. se de sus escritos, opiniones diversas y aun contrarias; y deseando Justiniano cortar esta discordia en su origen, publicó sucesivamente en el año 530 y en los dos siguientes, siendo cónsules Lampadio y Oretes, 50 decisiones, valiéndose para esto del mismo Triboniano, las cuales, divididas en fragmentos bastante pequeños, hizo despues Justiniano por puro capricho que se insertasen en el nuevo código (de que pronto hablaremos) llamado vulgarmente repetitae praedilectionis. Varios jurisconsultos han dado á luz separadamente estas decisiones, ilustrándolas con escelentes comentarios. Es innegable que ellas contribuyeron en gran manera á conciliar las opiniones contrarias de los jurisconsultes; pero lo es tambien que no perjudicó menos á la jurisprudencia aquella facultad tan ilimitada que concedió Justiniano á Triboniano y á sus compañeros para formar el Digesto, y por la cual les permitió indistintamente alterar á su arbitrio las sentencias de los jurisconsultos, ya supliéndolas, ya reformándolas, ya enmendándolas : de donde provino que muchas veces por quitar lo superfluo hubiesen quitado lo útil, de modo que en esta compilacion, hecha con demasiada precipitación hablando en general, no se encuentra otra cosa que las sen

Sae. VI.

tencias de los jurisconsultos muti- Sig. VI. ladas, truncadas y muy distantes de aquel verdadero sentido que las habian dado sus autores; y al contrario, faltan en ella las referidas 50 decisiones, siendo este el lugar que propiamente les correspondia.

XIV..

Sicut ante digestorum confeetionem L decisiones Justimianus edidit, ita ante eorum promulgationem considerans imperator admodum utile futurum esse juventuti, antequam jurisprudentiae studio incumberet, quaedam ipsius. scientiae elementa addiscere, Triboniano, Theophilo et Dorotheo mandavit, ut ex omnibus antiquorum institutionibus, praecipue verò ex Caii aliisque hujus jurisconsulti operibus, institutiones componeret, qui eas in quatuor libros, hosque in titulos divisserunt. Hunc libellum, quamvis post pandectas conditum, ante eas Justinianus publicavit XI nempe kalendis decembris anno DXXXIII

quum pandectas XVII kalendas januarii fuerint editae, donec tandem III ejusdem mensis kalend. ambae juris partes robur et vim obligandi acceperunt..

XIV.

Asi como antes que se concluyese el Digesto tuvo á bien Justiniano publicar las 50 decisiones, del mismo modo, reflexionando el emperador antes que le promulgase cuán útil seria á la juventud comenzar el estudio de la jurisprudencia instruyéndose á fondo en sus principios, mandó á Triboniano, Teófilo boniano, Teófilo y Doroteo que de las instituciones de los antiguos jurisconsultos, y especialmente de las de Cayo y de otros escritos de este, compusiesen unas. instituciones ó elementos del derecho, como lo ejecutaron, y las dividieron en cuatro libros, y estos en títulos. Esta obra, aunque posterior á las pandectas, mereció ser publicada antes que ellas por el mismo Justiniano, á saber, en 21 de noviembre del año 533, siendo asi que las Pandectas fueron publicadas en 25 de diciembre siguiente, hasta que por último, en 30 de este mes fueron ambas obras confirmadas por Justi

niano.

[blocks in formation]

Quum multae constitutiones post priorem codicem latae extra eum vagarentur, imo quaedam in eo comprehensae ex emersis postea factis aliquam emendationem desiderarent, Triboniano aliisque quatuor viris à Justiniano datum est negotium justinianeum codicem reficiendi, in quo praeter L decisiones reliquae novae constitutiones, quotquot adhuc prodierant, insererentur, quibusdam ad rem non facientibus omissis. Hic codex repetitae praelectionis dictus est suppressoque priore codice publicatus XVI kalend. dec. anno DXXXIV, atque ex die IV kalend. Januarii in foro frequenturi coepit, eodemque modo divisus apparet ac justinianeus.

XVI.

Postea ad novas quotidie emergentes quaestiones et antinomias tùm à prudentibus detectas, tum etiam in forensibus negotiis prodeuntes tollendas, coactus fuit Justinianus novas condere constitutiones, quae ideo novellae dicuntur: at non simul; sed singulae diversis temporibus editae, quamquam nulla an

XV.

El andar dispersas muchas constituciones imperiales publicadas despues de formado el primer código, y el ser algunas de las que en él se contenian dignas de reforma por haber variado ya las circunstancias, fueron las causas que tuvo Justiniano para mandar á Triboniano y á otros cuatro varones que reformasen su código, insertando en él, ademas de las 50 decisiones, todas las nuevas constituciones dadas hasta entonces, y omitiendo tambien todas aquellas que no hiciesen ya al caso. Este nuevo código, hecho con el mismo método que el anterior, se llamó repetitae praelectionis, y se publicó en 16 de noviembre del año 534, quedando suprimi do el primero desde 29 de diciembre siguiente.

XVI.

No por eso se remedió el mal, pues ya fuese con el fin de cortar las nuevas cuestiones que se originaban á cada instante, ó ya con el de quitar las contradicciones que habian hecho patentes los jurisconsultos y se descubrian todos los dias en la administracion de justicia, se vió precisado Justiniano á establecer de nuevo 160 constituciones, llamadas por eso no

Sig. VI.

Sae. V num DLIX excedat, nec etiam ab ipso imperatore conjunctim publicatae fuerint, licet sint, qui asserant Justinianum, qui has constitutiones in collectionem relaturum promisserat, illud revera adimplesse. Pleraeque novellae graece scriptae sunt, quia jam lingua latina in orientali imperio paulatim evanescere coeperat, tametsi aliquae la tine prodierint. Earum nu merus admodum incertus, nam Julianus ex-consul et antecessor constantinopolitanus, Justiniano coaevus, et qui circa annum DLXX novellarum epitomen latinum confecerat, CXXV recenset: ast in hodierno juris corpore exstant CLXVIII, quarum aliquae veluti CLXI, CLXIII, et ČLXIV à Tiberio, aliquae veluti CXVII, CXL, CXLIV, CXLVIII, CXLIX à Justino imperatore conditae sunt; et quamvis hae octo subtrahantur, non recte egisse videntur glossatores, qui nonaginta et octo tantùm Novellas agnoverunt. Nec minus incertum est quo tempore et à quibus novellae graecae in latinam linguam fuerint versae, et ex eis atque latinis quaedam confecta collectio. Tantummodo constat hanc vulgatam versionem ac colle

velas; no todas aun tiempo, sino Sig. VL sucesivamente, aunque ninguna pasa del año 559. No sabemos que hubiesen sido reunidas en un cuerpo por Justiniano, aunque no faltan quienes aseguren que puso en ejecucion la oferta que habia hecho de reunirlas. La mayor parte de ellas se' escribió en griego, á causa de haberse empezado ya á desusar en el imperio oriental la lengua latina, en la cual sin embargo se escribieron algunas. Su número es incierto, pues vemos que Juliano, excónsul y profesor de jurisprudencia en Constantinopla, coetáneo á Justiniano, y que hácia el año 570 publicó un epítome latino de las novelas, cuenta hasta 125; que en el derecho civil se han incluido 168, de las cuales la CLXI, la CLXIII y la CLXIV han sido establecidas por el emperador Tiberio, y las CXVIL, CXL, CXLIV, CXLVIII y CXLIX por Justiniano; y asi aun cuando se rebajen estas ocho no parece que tuvieron razon alguna los glosadores para no haber reconocido mas que 98. No es menos incierto en qué tiempo y por quiénes fueron traducidas al latin las novelas griegas, y reunidas con las latinas en un código. Consta solamente que esta version-coleccion es antiquísima; y aun de la variedad que se advierte en el estilo se infiere no haber sido uno solo, sino varios los traductores, y aca

« AnteriorContinuar »