Imágenes de páginas
PDF
EPUB

S. VAIL ecclesia aliquem, licet incerti auctoris, canonum codicem habuisse videtur.

XVI.

Ecclesiae Hispanae antiquae ac germanae canonum collectioni, saec. VIII exeunte, vel IX ineunte, adiectus fuit quidam Judex omnium canonum, sive sanctionum, in conciliis, vel romanorum pontificum epistolis, ex quibus illa conficiebatur, contentorum, per materiarum ordinem digestus, atque divisus in decem libros, hique in titulos. De hujus indicis auctore admodum dubitatur, alii enim Isidoro Episcopo Setubensi, alii Joanni Archiepiscopo Hispalensi. Sed adhuc sab judice lis est. Atque hic est index, qui vulgo instituta, sive excerpta canonum vocari solet et ab aliquibus pro ipsa, Isidori collectione erronee fuit habitus. Exstat in Conciliorum hispanorum Collectione à Regia biblioteca edita.

XVII.

Latinae collectiones, de quibus hucusque actum est, antiqui ecclesiastici juris, volut aetatem constituunt; sed

que tuvo desde el siglo VIII al- Si. VIII. gun código de cánones, aunque de autor incierto.

XVI.

A fines del siglo VIII ó á principios del IX se añadió á la coleccion de cánones antigua y genuina de la iglesia española, un índice de todos los cánones ó sanciones contenidas en los concilios y decretales pontificias, de que se componia aquella, distribuido por orden de materias, y divido en diez libros, y estos en títulos. Es muy incierto el autor de este indice, pues unos le atribuyen á Isidoro, obispo de Játiva, otros á Juan, arzobispo de Sevilla, y aun está por decidirse la cuestion. Este es el índice que se llama comunmente instituta ó es

tracto de los cánones; y algunos escritores como Cenni, creyeron erroneamente que era nuestra misma coleccion de cánones. Encuéntrase este índice en nuestra coleccion de cánones españoles publicada por la real biblioteca..

XVII.

Las coleciones latinas de que hemos hablado hasta aqui, podemos decir que contienen el antiguo derecho eclesiástico; pero á

Saec. IX. circa finem saeculi VIII, vel initium IX, ab eodem, licet incerto auctore, duae canonum collectiones confectae videntur, quas sub praetestu omnes ab episcoporum et presbiterorum accusationibus deterrendi (1) fictiis replevit documentis celebriorum tunc temporis collectorum nòmina usurpans, Isidori nempe et Hadriani: jam enim percelebria erant nostra canonum collectio, ab Isidoro Hispalensi, saltem reformata, sicut et Dionisii Exigui codex, quem novis, sed geminis ecclesiasticis documentis, locupletatum Carolo Magno obtulerat (2) Hadrianus I atque ideo imposibile est ab hoc ipso Pontifice fuisse neque confectam neque probatam octoginta capitulorum collectionem , quam Ingilrhamnus Metensis episcopus

fines del siglo VIII, ó á princi- Sig. 1 pios del IX, se formaron al párecer por un mismo, aunque incierto autor, dos colecciones de cánones, las cuales con el pretesto de retraer á los malévolos de las acusaciones de los obispos y presbíteros, y llenó de documentos ficticios, y puso á su frente los nombres de los colectores mas célebres de aquella edad, á saber, Isidoro y Adriano (pues ya en

tonces se habia hecho famosa nuestra coleccion de cánones, cuando menos reformada por san Isidoro de Sevilla, y tambien el código de Dionisio el Exiquo, que enriquecido con nuevos, pero genuinos documentos eclesiásticos habia ofrecido á Carlo

Magno Adriano I; y asi es imposible que este mismo pontífice hubiese tenido la debilidad de formar ni de aprobar una coleccion de 80 capítulos, que se dice le dedicó en el año 787 Ingil

(1) Ipsa capitularum vulgaris inscriptio, de qua infra, et pseudoisidorianae collectionis praefatio hoc unum demonstrant. En ejus verba Quatenus ecclesiastici ordinis disciplina in unum à nobis coacta, atque digesta et S. Praesules paternis instituantur lis regu et obedientes ecclesiae ministri, vel populi, spiritualibus imbuantur exemplis, et non malorum hominum provitatibus decipiantur, multi enim pravitate et cupiditate depressi accusantes sacerdotes oppresserunt. Multi ergo idcirco alios accusant ut super illos excusunt, aut eorum donis ditentur, nullus enim, qui suis est rebus spoliatus, aut à sede propria vi aut terre pulsus &c.

(2) Quo anno haec oblatio facta fuerit, admodum incertum est, Van-Espenius enim et Berardus anno DCCLXXV factum fuisse asserunt Donjatius verò atque Constantius anno DCCLXXXV.

5. VIII. anno DCCLXXXVII et obtulisse dicitur, cujusque eundem (1)ac de falsarum decreta

(1) Nulla de re magis, inter eruditos disceptatur quàm de hujus collectionis auctore; etenim, si coaevis scriptoribus standum sit, Hincmarus Rhemensis adversus Hincmarum Laudunensem cap. XXIV, tit. II, pag. 475, haec capitula Hadriani nomine fuisse edita et Ingilramno Metensium episcopo data ait. Si operis vulgari inscriptioni, et prout á Gratiano in medium adducitur, atendamus, sic se habet. Hadriani Papae capitula, quae ex graecis et latinis sinodis romanis atque decretis praesulum ac Pontificum romanorum sparsim collecta sunt, et Ingilrhamno Mediomatricae urbis episcopo Romae à beato Hadriano Papa tradita sub die XIII, Kal. Oct. indict IX quando pro sui causa agebatur si MSC. codicum, quos Baluzius et Natalis Alexander perlegerunt, inscriptioni, sic incipiunt capitula collecta ex diversis conciliis, sive decretis Pontificum romanorum ab Ingilrhamno metensi episcopo et Hadriano Papae oblata. Tandem si rei canonicae scriptoribus. Doujatius par. III, cap. XXI, lib. 3, praenot canonic. Hadrianum hoc opus ex Pseudo-Isidori mercibus mutuatum asserit; Van-Espenius par. I, dissertat. II, sect. I, part. III comentarii in ius canonicum novum col. I, pag. 402, editionis lovaniensis, 1759; Berardus in Gratianum col. I, pag. XXXIII,

rhamno (1) obispo de Met, y de Sig. VIII. la cual es indudablemente autor el mismo que forjó las falsas de

(1) Sobre ninguna cosa discuerdan los eruditos tanto como sobre el autor de esta coleccion, pues si hemos de estar á los escritores coetá

neos, Hincmaro Remense en su opús

culo contra Hincmaro Laudunense sostiene haberse publicado estos capí tulos en nombre de Adriano, y ofrecido á Ingilramno, obispo de Met; lo mismo indica la inscripcion ó título de esta obra en la edicion vulgar, y segun se cita por Graciano, pues dice asi: Coleccion de los capítulos del papa Hadriano, deducidos de los concilios griegos y de los latinos, especialmente los romanos dados en Roma por el papa Adriano á Ingilramno, obispo de Met, para su defensa cuando se sustanciaba su causa á 19 de setiembre del año 785, índice c. IX. Si atendemos á los códices MSC. vistos por Balucio y Natal Alexandro, dicen asi: principian los capítulos deducidos de diversos concilios y decretales pontificias por Ingilramno, y ofrecidos al papa Adriano. Ultitimamente, si hemos de atenernos á lo que dicen los AA. canonistas, Doujat en el par. III del cap. XXI de sus prenociones canónicas, pag. 308, edicion de Venecia de 1762, no duda afirmar que Adriano formó esta obra de la falsa coleccion de Isidore. Van-Espen en el par. I de la disertacion II, seccion I, parte III de su comentario al derecho canónico nuevo, col. I, pag. 402, edicion de Lovaina de 1759, Berardi in Gratianum, col. I, pag. XXXIII, observac. V, part. I, tom. part. I, tom. I; y Lachis en el lugar ci

VIII.

Saeculi lium opificem fuisse dubitari nequit; Pontificum namque decreta, ex quibus praesertim haec capitula collecta videntur, saepe non solum sententiis, sed et ipsis verbis cum falsis decretalibus conveniunt.

XVIII.

Neque ita multo post, licet incerto anno (1) amplior

observat. V, part. I, tom. I, edit. matritensis, 1783, et Sigismundus Lachis scol. II, part. XXXII, cap. III, pag. 42, edit. Valent. 1787, Ingilrhamnum hujus collectionis auctorem fuisse credunt: rectius

verò Joannes Devoti Balleriniis fratribus ac Blasco innixus par. LXV, cap. V, prolegom. instit. can. tom. I, pag. 71 editionis matritensis, 1801, asserit haec capitula tribui non posse Hadriano aut Ingilrhamno, quum in eis multa sint ab utriusque moribus et instituto aliena.

(1) Ideo dicimus incerto anno, quia, quum in omnibus hujus collectionis editionibus tam parisiensibus annoruin MDXXIII et MDXXXV quàm Coloniensi MDXXX inclusum sit Parisiense concilium anno DCCCXXIX habitum (nam 'quoad Pontifices unius dumtaxat Zachariae, qui anno DCCLII vixit, posterioris nomen occurrit): atque aliunde constet Riculphum, qui primus collectionem Pseudo-Isidiorianam vulgavit fuisse Archiepiscopum Magun

[ocr errors]
[blocks in formation]

(1) No podemos determinar el año, porque habiéndose incluido en todas las ediciones de la coleccion pseudo-isidoriana, asi en las de Paris de los años de 1523 y 1535, como en la de Colonia de 1530, el concilio parisiense tenido el año 829 (porque en cuanto a los pontífices el último de quien se hace mencion en la coleccion pseudo-isidioriana es Zacarias, que murió en el año 752); y constando tambien que Riculfo (el cual fue arzobispo de Maguncia desde el año 787 hasta el de 813, en que murió), publicó el primero di

Sue. IX. falsorum monumentorum collectio ab ipso auctore sub nomine Isidoris Mercatoris (vel potius Peccatoris, non enim MSC. codices conveniunt) confecta est, falsoque, uti supra (1) diximus, Isidoro Hispalensi tributa, quam primus in Germania vulgavit Riculphus maguntinus episcopus. Hic codex, qui priorum conciliorum canones, et praesulum romanorum decretales genuinas exhibet, continet etiam multa utriusque generis monumenta vel

tinum ab anno DCCLXXXVII usque ad annum DCCCXIII, quo obiit; et tamen Hadriano I (qui ab anno DCCLXXII usque ad annum DCCXCV in Petri solio sedit), jam anno DCCLXXXV, sive duobus priusquam Riculphus Archiepiscopus Maguntinus consecraretur, annis oblatum fuisse dicatur ab Ingilrhamno metensi episcopo collectionem octoginta capitulis ex Isidori mercibus depromptis constantem, uti à peritissimis rei canonicae viris asseritur: incertum atdmodum redditur utriusque collectionis tempus, donec earum MSC. codices cor sectiores appareant, nisi dicamus ejusdem auctoris esse foetum, et hanc, de qua nunc loquimur, collectionem ab ipso Pseudo-Isidoro, vel ab alio antequam ederetur, additam fuisse. (1) Propositione XXII.

[ocr errors]

el mismo autor bajo el nombre Sig. IX. de Isidoro Mercador, ó mas bien pecador (pues no convienen en esto los códices MSC.), una coleccion mas difusa de monumentos eclesiásticos atribuida falsamente, segun arriba (1) dijimos á nuestro S. Isidoro, la cual publicó en Alemania Riculfo, arzobispo de Maguncia. Este código, que comprende los cánones de muchos concilios antiguos y las decretales genuinas de varios pontífices romanos, contiene tambien muchos monumentos de una y otra clase, ya ficticios, ya inciertos, ya alte

cha coleccion, siendo asi que Adriano I (el cual gobernó la iglesia desde el año 772 hasta el de 785), ó sea dos años antes que Riculfo fuese consagrado arzobispo de Maguncia, recibió de Ingilramno, obispo de Met, una coleccion comprensiva de 80 capítulos sacados, segun aseguran los mejores canonistas de las ficciones del Pseudo-Isidoro, resulta ser incertísima la época de estas dos colecciones, hasta que se descubran códices MSC. mas correctos, á no ser que digamos que son ambas obras de uu mismo autor, y que la coleccion de que hablamos fue añadida por el falso Isidoro, ó por algun otro, antes de que viese la luz pública.

(1) En la proposicion XII.

« AnteriorContinuar »