Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Nr. 24.

+ Zosimus dekretirt über die Verächter des Interdikts 1).

417-418.

Zosimus papa, cap. I. Quicumque interdicta despexerit gradum amittat, donec

acqiuescat.

Abschrift vom 12 od. 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 24, in der Bibl. Nazionale su Turin.

Nr. 25.

+ Bonifatius I dekretirt über Flüchtlinge 2).

418-422.

Ex epistola Bonifacii pape ad episcopos Galliae. Nullus dubitat, quod ita iudicium nocens subterfugit, quem admodum, ut absolvatur, qui est innocens, querit, sed astuta cavillatio eorum, qui versutis agendum credunt esse consiliis, nunquam innocentiae nomen accipiet. Confitetur enim de omnibus, quisquis se subterfugere iudicium dilationibus putat. Veniet tamen aliquando ille, qui taliter perhibetur in medium, nec prodest illi, totiens latuisse, totiens subterfugisse, quem sui actus suaque commissa, quocumque fugerit ea, quae obiciuntur illi, si vera sunt, crimina persecuntur.

Abschrift vom 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 103b, in der Bibl. Nazionale zu Turin.
Im Regest steht: De fugientibus se ex infamia purificare.

Nr. 26.

Bonifatius I schreibt den Bischöfen Thessaliens über die Auctorität Roms 3).

418-422.

Bonifacius episcopis per Thes(s)aliam constitutis. Inter alia. Nicenę sinodi instituta, si diligenter inspiciantur, invenietur profecto, quia Romanae aecclesie nullum eadem synodus contulit incrementum, sed potius ex eius forma, quod Alexandrinę aecclesiae tribueret, particulariter sumsit exemplum.

Item eiusdem in eadem epistola. Per principalem beatorum Petri et Pauli, de qua supra exposuimus, potestatem ius habemus, non solum monachos, verum etiam quoslibet clericos, de quacumque diocesi, cum necesse fuerit, ad nos convocare atque, aecclesiasticis exigentibus oportunitatibus, invitare.

Abschriften vom 12 od. 13 Fahrh. des Cod. E. V. 44 p. 20 und 20ħ, in der Bibl. Nazionale zu Turin.
Darüber ist vermerkt: Quod nulla synodus Romane aecclesie contulit privilegium vel ius.

Nr. 27.

+ Bonifatius I (?) schreibt über Kinder von unfreien und freien Kirchenangehörigen.

418-422.

Bonifacius. De filiis laicorum, ad publicum pertinentium, publici rectores fecerunt edictum, non de filiis servorum aecclesiae, quam imperpetuum decreverunt, esse immunem ab omni publica exactione. De filiis ergo clericorum, qui nulli esse debuerunt, legem nullam fecerunt, neque enim legum moderatores, illos quos non futuros crediderunt, legem dare potuerunt. Iure igitur filii clericorum nulli erunt, qui ita a patre et matre sunt alieni, ut nec cum eis sortem habeant, nec cum viventibus sortem accipiant aut legem. Erunt igitur nulli, qui per legem nec patrem secuntur nec matrem, nec ab his quippiam succedent. Si enim servi efficiuntur patres secundum legem Iustinianam, quomodo liberi erunt filii; Sed si ita de clericis liberis et eorum filiis, quid erit de clericis servis aecclesie et de filiis eorum. Equitas enim ipsa est, que paribus in

1) Vergl. Mansi Coll. IV p. 349, 359 Nr I, 365, 36.
3) Vergl. Jaffi Reg. 364 (147).

CLXXXVI).

2) Vergl. Jaffé Reg. 354, 359 (CLXXXII,

causis paria iura desiderat. Neque enim lex divina et humana ait: Si quislibet servus in clero mulierem acceperit, deponatur, sed si quis tantum signanter dixit et generaliter scripsit, servum et liberum uno capistro et una lege astringens. Nulle enim leges recepte aecclesiis dei preiudicant, nulle leges, quodcumque proprium est aecclesiae mobile vel immobile, minuere vel auferre presumunt, nulle utique leges filiis clericorum aut successionem bonorum permittunt, aut corporum libertatem indulgent. Filii quidem laicorum, iuste geniti, et patrem secuntur et matrem, quia legem a patre et matre venientem acceperunt, filii autem clericorum, et maxime illorum, qui sunt de familia aecclesiae, licet matre libera procrehentur, matrem tamen non sequntur in libertate, nec patrem in hereditate, quia nec a patre nec a matre legem venientem acceperunt, quam etiam ipsi parentes contra leges mechando legibus perdiderunt. Adulterium enim non est solum, cum aliena peccare coniuge, sed ubicumque potestas non est coniugii, ibi adulterium committitur, teste Ambrosio in libro, qui de Abraham inscribitur. Et infra: Mater uxoria et concubinaria, utraque ante coniunctionem libera fuerat, et utraque ultronea ancilla facta est. Tam ergo filios clericorum servorum aecclesiae de adulterio natos, quam filios laicorum servorum de coniugio procreatos, lex servituti submittit aecclesiae. Quia si patrem sequuntur servi erunt, ut pater, si vero matrem, ut iudices sine litteris volunt, sectantur, servi pariter erunt, ut mater, quae ancilla, quia voluit, ex libera fieri potuit. Sequi a) dicimus secundum genus, succedere dicimus secundum substantiam. Sequimur enim nostros parentes vel in libertatem, vel in servitutem, succedimus vero in substantiis, nobis ab eis venientibus.

Abschrift vom 12 od. 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 21, in der Bibl. Nazionale zu Turin. Als Regest ist gegeben: De servis ecclesiarum. Es ist nicht ganz sicher, ob dieses Fragment Bonifas I zugeschrieben werden muss, auch Bonifaz II z. B. erwähnt Justinian, Mansi VIII p. 732.

Nr. 28.

+ Leo I berichtet den Bischöfen in den Provinzen, zumal denen der Sequaner und von Vienne über Hilarius von Arles und Bischof Celidonius und fragt sie um ihre Meinung 1).

445.

Dilectissimis b) universis episcopis, per provincias maxime Sequanorum et Viennensium constitutis c), Leo d). Divino cultu e) religionis, quem in omnes gentes omnesque nationes dei gratia voluit coruscare, ita dominus noster Iesus Christus salvator f) instituit, ut veritas, que antea legis et prophetarum preconio continebatur, per apostolicam tubam in salutem universis g) exiret, sicut scriptum est: In omnem terram exivit sonus eorum et in fines orbis terrae verba eorum 2). Sed huius muneris sacramenta h) ita dominus omnium ad apostolorum officium continere voluit, ut in beatissimo Petro, apostolorum omnium summo, principaliter collocaret i), atque ab ipso quasi cuiusdam k) capite, dona sua vellet 1) in corpus omne manere m), ut exortem se mysterii intelligeret esse divini, qui ausus fuisset, et a Petri soliditate recedere. Hunc enim in consortio n) individuę unitatis assumptum, id, quod ipse erat, voluit nominare o) dicendo: Tu es Petrus et super hanc petram edificabo aecclesiam meam 3). Ut enim p) templi edificatio mirabili munere gratię dei in Petri soliditate consisteret, hanc aecclesiam suam firmitate corroborans, ut illam nec humana temeritas posset appetere, nec portę contra illam inferi prevalerent. Verum hanc petrę istius sacratissimam firmitatem, deo, ut diximus, edificante, constructam, nimis impia vult presumptione violare quisquis eius potestatem temptaverit infringere; favendo cupiditatibus suis et id, quod accepit a veteribus, non sequendo, cum nulli se subditum legi, nullis institutionis dominicę credit regulis contineri, a vestris nostroque per nove usurpationis ambitum, more disciscens, presumendo illicita et, que custodire debuit, neglegendo. Verum q) hoc q) nos, deo, ut credimus, aspirante, servata circa vos nostrę caritatis gratia, quam sanctitati vestrę apostolica semper sedes, ut meministis, impendit, nititur r) consilio maturiore corrigere

a) Das folgende steht am Rande, gehört aber ziemlich sicher hieher. b) dilectissimis fratribus in A. c) per Viennensem provinciam

salvator

n) consortium

d) Leo Rome episcopus

g) universitatis

o) nominari

h) sacramentum
p) aeterni

3) Matth. 16, 18.

v. Pflugk-Harttung, Acta II.

2) Psalm 18, 5.

e) Divinae cultum f) humani generis

i) collocarit
q) hoc

k) quodam 1) velit
m) manare
r) nitimur 1) Vergl. das Nachwort.

2

et vestrarum aecclesiarum statum, communicato vobiscum labore, componere, non nova instituentes, sed vetera renovantes, ut in status consuetudine, que nobis a nostris patribus est tradita, perduremus et deo nostro per boni operis ministerium, remotis perturbationum scandalis, placeamus. Nobiscum itaque vestra fraternitas recognoscat, apostolicam sedem pro sui reverentia a vestrę ętiam provincie sacerdotibus innumeris relationibus esse consultam, et pro a) diversarum, quemadmodum vetus consuetudo poscebat, appellatione b) causarum, aut retractata, aut confirmata fuisse iudicia adeo, ut servata unitate spiritus in vinculo pacis, commeantibus hinc inde litteris, quod sanctę agebatur, perpetuę proficeret caritati, quoniam sollicitudo nostra non sua querens, sed, que sunt Christi, dignitatem divinitatis datam, nec aecclesiis, nec aecclesiarum sacerdotibus abrogabat; sed hunc tramitem inter c) maiores nostros et benetentum et salubriter custoditum, Hilarius aecclesiarum statum et concordiam sacerdotum novis presumptionibus turbaturus excessit. Ita suae vos cupiens subdere potestati, ut se beato apostolo Petro non patiatur esse subiectum, ordinationes sibi omnium per Gallias aecclesiarum vindicans, et debitam metropolitanis sacerdotibus in suum ius transferre dignitatem d); ipsius quoque beatissimi Petri reverentiam verbis arrogantioribus minuendo, cui cum pre ceteris solvendi et ligandi tradita sit potestas, pascendarum tamen ovium specialius cura e) mandata est. Cui quisquis principatum estimat denegandum, illius quidem nullo modo potest minuere dignitatem, sed inflatus spiritu superbię suę, semet ipsum in infernum f) demergavit g). Que igitur apud nos in causa Celidonii episcopi gesta confecta sunt h) et, que Hilarius dixerat, dum cum eodem, presente supradicto episcopo, audiretur, inditiis i) cartis rerum ordo demonstrat. Ubi, postquam Hilarius rationabile, quod in sancte k) sanctorum k) concilio sacerdotum posset respondere, non habuit, ad ea se occulta cordis ipsius transtulit 1), que nullus laicorum dicere, nullus sacerdotum possit m) audire. Doluimus, fateor fratri, sed n) hunc eius mentis tumorem medelis pacientię nostrę curare temptavimus. Nolebamus enim ea illi exacerbare vulnera, quę suę animę insolentibus subinde sermonibus infligebantur °), et quem susceperamus, ut fratrem, delinire magis, quam p) ipse suis p) responsionibus innodaret, quam contristare nostris interloquutionibus nitebamur. Absolutus est Celidonius episcopus, quoniam, se iniuste sacerdotio fuisse deiectum, manifesta testium responsione, ipso etiam presente, monstraverat, ita ut, quod Hilarius, nobiscum sedens, posset opponere, non haberet. Remotum est ergo iudicium, quod prolatum in hac sententia legebatur, quod tanquam viduę maritus sacerdotium tenere non posset, quod nos quidem, servantes legalia constituta, sollicitius volumus custodire q), non solum circa sacerdotes, sed circa clericos quosque r) minoris officii, ne ad sacram militiam hi permittantur accedere, quibus sit tale coniugium, vel contra apostolicam disciplinam non unius tantum uxoris viri fuisse monstrentur, sed sicut eos, quos factum suum non potest excusare, aut non admittendos, aut si admissi s) fuerint, decernimus amovendos, ita, quibus hoc falso obicitur, habita necesse est examinatione purgemus, et suum officium perdere non sinamus. Mansisset namque in illo t) prolata sententia, si subiectorum veritas extitisset. Redditus itaque est aecclesię suç et huic, quam amittere non debuit, dignitati coepiscopus noster Celidonius, sicut gestorum series, et post decursam cognitionem sententia, que a nobis est prolata, testatur. Huic negotio finito u), fratris et coepiscopi nostri Preiecti v) querela successit, citius w) ad nos litterę lacrimabiles et dolendę de superordinato sibi episcopo sunt delatę. Epistola quoque ingesta est civium ipsius et numerosa singulorum subscriptione firmata invidiosissimis contra Hilarium plena querimoniis, quod Proiecto episcopo x) egrotare liberum non fuisset, eiusque sacerdotium in alium preter suam noticiam esse translatum, et tanquam y) vacuam possessionem ab Hilario pervasore, herede vivente, eo inductum z). Quid hic fraternitas vestra sentiat, cuperemus audire, quamquam de vestris animis nostra non debeat sententia dubitare, cum fratrem, in lectulo constitutum, non tam aa) infirmitate corporis

Abschrift vom 12 Jahrh. des Cod. Reg. Suec. 1896 p. 3, in der Bibl. Vaticana zu Rom.

Das Fragment dieses Briefes (= B) lautet wesentlich gleich mit Jaffé Reg. 407 (185) (= A), doch viele Varianten bringend, deren wichtigste die der Adresse ist, wo Jaffé 407 nur die Bischöfe der Frovin: Vienne nennt,

f) inferna i) inditus

ipse se suis w: cuius

a) per in A b) appellationem c) semper inter d) in suam transferens dignitatem

o) infligebat

g) es steht über dem a ein i also wie oben zu lesen, oder als Korrektur zu fassen.
ky fehlt. 1) transtulerunt m) posset n, fratres et
q) voluimus custodiri r) quoque s) fehlt. t) illum

[blocks in formation]

e) fehlt. h) sint

p) ipsum quamvis

u) sic finito v) Proiecti

aa) tam non.

bei uns sich eine viel weitergehende findet. Im Ganzen sind die Lesarten des bisher bekannten Textes die besseren, vielfach jedoch auch die unsrigen. Im Rubrum steht: Epistola beati Leonis quarti pape urbis Rome ad episcopos provincie Viennensis et maxime Sequanorum. Hier ist quarti ein Zusatz, der die Glaubwürdigkeit des Textes sehr erschüttern muss, dagegen erklärt sich aus dem Zusatz papae urbis Rome, wesshalb im Briefe selber nur Leo gesetzt worden, die Fassung der Adresse im Rubrum und Texte ist etwas verschieden und weniger glatt als in A. Möglich (und mir persönlich wahrscheinlich) ist demnach, dass wir nur eine willkürlich veränderte Copie von A vor uns haben, doch bleibt nicht ganz ausgeschlossen, dass einer jener Fälle vorliegt, wo ein gleicher oder nur wenig abweichender Text an verschiedene Adressaten gesandt wurde, andere Briefe Leos I (vergl. z. B. Jaffé Reg. 525, 526 (302, 303) und namentlich die Nikolaus I bringen hiefür die weitgehendsten Beweise; vergl. z. B. unten den Brief vom 30 October 863. Das bisher bekannte Material dürfte kaum zum sicheren Abschluss der Frage genügen. Eine Copie des 12 Jahrhunderts ist gemeinhin nicht ganz ohne Gewicht.

Nr. 29.

Leo I schreibt an Bischof Petrus von Ravenna über die Macht der römischen Kirche 1). 440-449.

Leo papa Petro episcopo Ravennae 2). Prius enim, quam beatus convolaret ad caelum, hanc potestatem beato Clementi tradidit, dicens: Sicut enim a domino meo Iesu Christo ligandi mihi solvendique est indulta potestas, ita tibi tuisque successoribus aeterno confero dono, ut queque ligaveris in terris, ligentur et in celis, et queque solveris in terris, soluta sint et in astris ). Hac potestate ditatus successorem aecclesiae perfectumque antistitem dignum reliquid heredem. His ita gestis, talem decorem sanctae aecclesię concessit, ut quicumque peccator ad eam recurrerit sic humiliatus, ut de cetero velit se cavere divina gratia, sub manu eiusdem pontificis redeat liberatus. Qui aliud senserit de iusto dei iudicio, sive aliquid dixerit adversus statutum apostolicum, sciat, se peccasse, ut Marinianus et Bassus in sanctum spiritum, testante Sixto, predicte sedis episcopo.

Abschrift vom 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 93, in der Bibl. Nazionale zu Turin.

Nr. 30.

*Leo I dekretirt über Doppelehe und Ehescheidung.

458-459.

In epistola pape Leonis ad Rusticum, cap. IIII. Si quis, in captivitatem ductus, ancillam ibidem accipiat uxorem, et postmodum ad propria reversus, ingenuam ducat uxorem et iterum in predicto loco, ubi ancillam habuit, ducatur et invenerit ipsam ancillam alium virum habentem, huic licebit, aliae se coniungi mulieri, defuncta tamen ingenua illa, quam postea acceperat.

Item eiusdem, cap. VI. Si ex coniugio quilibet unus infirmatur ita, ut debitum

persolvi non possit, ob hoc nunquam licebit eos dividi.

Abschrift vom 12 od. 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 17, in der Bibl. Nazionale zu Turin.

Diesen zwei Capiteln voraus geht cap. II desselben Briefes: Ancillam oportet a thoro, welches aus Nr. 5 des betreffenden Briefes, wie er uns erhalten ist (Hinschius, Pseudo-Isidor p. 617), entnommen ist. Für unser cap. IV ist Cap. 4, 6, 13 zu vergleichen, für unser cap. VI: Cap. 7. Mansi, Coll. VI p. 402-404. Da auch die Capitelangaben von II und V (allerdings leicht zu verlesen und die Nummern im Codex nicht immer zuverlässig) nicht stimmen, so wagt man ungern, unsere beiden obigen Nummern direkt für Fälschungen zu halten, doch würde die Annahme zweier ganz verschiedener Brieftexte nicht geringere Bedenken erregen.

Nr. 31.

+ Hilarius schreibt über Güterbesitz und Erneuerung der Ehe 1).

461-468.

Hylarius papa. Quod in mancipiis et agris et domibus ac reliquis possessionibus servatur, quanto magis in coniugiorum redintegratione observandum est, ut, quod bellica turbavit necessitas, pacis remedio reformetur.

Abschrift vom 12 od. 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 23, in der Bibl. Nazionale zu Turin.

1) Vergl. Leo an Neo von Ravenna J. 543 (319); Mansi Chrysologus, Erzbischof von Ravenna, 433–449. 3) Matth. 16, 19.

Coll. VI p. 191, 336 u. A. 2) Petrus 4) Vergl. z. B. Mansi, Coll. VII p. 936 V.

Nr. 32.

Felix III schreibt über Urtheil in zweifelhaften Fällen.

483-492.

Felix papa. Non est pro criminibus aliisque ambiguis causis imponenda sententia, nisi aut iudiciali ordine publicentur, aut manifestis indiciis deprehendantur. Abschrift vom 12 od. 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 57, in der Bibl. Nazionale zu Turin. Es ist nicht ganz sicher, ob wir es mit Felix III zu thun haben.

Nr. 33.

*Gelasius I schreibt dem Kaiser Anastasius über die päpstliche Auctorität und die Macht des Königs. 492-496.

Gelasius Anatasio imperatori. Duo sunt, imperator auguste, quibus principaliter hic regitur mundus: auctoritas videlicet sacra pontificum et regalis potestas. De auctoritate quidem pontificum nulli est dubitandum, sed et regali potestati suisque legibus ipsi etiam religionis parent antistites. Propterea, quicumque iudicium spernit aecclesie, etiam si de ordinibus sit ministrantium edibus sacris, merito punitur a principibus seculi. Quoniam necesse non est, puniri ordinate per legem, qui non potuit teneri sub ea. Cum his solum statute leges subveniant, qui eas proterve non conculcant, sed reverenter observant, nam cuiuscumque legis quisque non sequitur regulam, eius non meretur suffragia. Pro talibus quippe legum contemptoribus a domino dicitur, quem tertio corrigendo reducere non prevales, sit deinceps tibi, sicut ethnicus et publicanus, etiam huiusmodi, quippe non minime repugnant apostoli verba dicentis: Si vis non timere potestatem, bene fac; sin autem male feceris, time. Non enim sine causa gladium portat, sed ad vindictam malorum et laudem bonorum 1).

Abschrift vom 12 od. 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 49b, in der Bibl. Nazionale zu Turin.

Der erste Satz steht bei Hinschius, Pseudo-Isidor. p. 639. Jaffé Reg. 632 (787). Vergl. auch Deusdedit p. 364.

Nr. 34.

+ Gelasius I schreibt dem Bischofe Johannes über kanonischen Rechtsspruch 2).

492-496.

Gelasius Johanni episcopo iudicanti Soronam. Karissime fili, cum quondam utebaris seculi iure et nunc canonico doctus es more, qui seculari preponitur semper, sagaciter recolas, quia multis modis negate vel dubie debent cause cognosci. Tribus namque principaliter modis in publico vel canonico iuditio veritas pleniter cognoscitur rerum. Idem scripturis vel testibus aut, si forte manifestis quibuslibet indiciis possit. sagaciter contemplari, sicut fecit Salomon de meretricibus, quibus simulavit dividere filium. Et, sicut fecit Danihel de Belis sacerdotibus, quos regi detexit a pedum vestigiis. Et sicut idem fecit in Susanne iudicibus, quos deprehendit ex arborum differentiis, nullis exquisitis scripturis vel testibus. Et sub macha... tunicis, pro quibus obtulit mu[nus?], comperta est exin[de] culpa, pro qua ipsi [er?]rant a). Iste quippe tertius cognitionis modus minor non est primis duobus, quia sibi convenit, quod dicit dominus: Si mihi non creditis, operibus credite 3). Nam opera, que ego facio, ipsa testimonia perhibent de me 4). Sicut est imperare mari et ventis, et mortuos suscitare demoniaque compellere 5). Itemque de falsis prophetis ait: A fructibus eorum cognoscetis eos. 6) Preterea iuramentum, ad iudice(m) necaessarie providenterque tributum sive a partibus sibi vicissim delatum vel refertum aut sponte remissum, facultatem iudici prestat, dictandi sententiam. Omnia namque documenta, quibus veritas potest rerum comprehendi, loco testium possunt haberi.

442 ed. I.

Abschrift vom 12 od. 13 Jahrh. des Cod. E. V. 44 p. 56, in der Bibl. Nazionale zu Turin.

a) Von Et sub an am Rande nachgetragen. Mit episcopo Sorano. 3) Joan 10, 38. 8, 25; Joan 5, 21. 6) Matth. 7, 16.

[blocks in formation]
« AnteriorContinuar »