nas, nec die, nec nocte pepercit eis; & cibus & victus defecit ei, sed cor regium confortavit eum: neglexit delitias seducentes, & zelatus est nomen gloriæ longanimitas sua glorificavit eum, & regalis constantia direxit eum, donec concluderet obsessos in arcto, & hostis clementiam implorarent. Miserunt legatos ad Almohades, verba doloris ad gentem Arabia. Induratus auditor conclusit aures, & suum auxilium denegavit; timor belli confudit eum, & odor belli terruit eum: fama Regis conclusit mare, & nomen, ejus compescuit transeuntes, donec reddita est ei munitio Concha, & turres ejus subditæ ei rupes ejus factæ sunt perviæ, & aspera ejus in planicies. Possedit etiam post labores multos, & exstruxit eam in urbem regiam. Posuit in ea cathedram fidei, & nomen Præsulis exaltavit in ea: congre

gavit ibi diversos populos, & univit in populum magnitudinis: statuit in ea præsidium fortitudinis, & regiam decoris honestavit in ea. Dedit ei aldeas subjectionis, & pascuis ubertatis delitiavit eam : ampliavit in alto muros ejus, & vallavit eam munimine tuto: crevit in urbem multitudinis, & dilatata est in terminos populorum. Miratur eam antiquus incola, & in aspetu ejus formidat Arabs. Munitio ejus in rupibus ejus, & abundantia ejus in decursibus fluviorum gloria ejus in principe suo, & sanctimonia ejus in cathedra dignitatis: delitiæ ejus in pascuis gregum, & copia ejus in pane & vino. Recole, Concha, dies principis, & in memoria ejus exhilara faciem: nomen ejus in laudibus tuis, & gloria ejus memoriale tuum. Addidit protectionem terminis tuis, & dilatavit jurisdictionem cathedræ tuæ.

sionis aldeis multis dotavit illum, ut abundaret in eo incola fidei constituit fortes in munimine, ut esset Arabibus via necis; deserta apte replevit gentibus, & in via tutatus est habitatores alcarias rupium domuit populis, & duritiam ilicis convertit in vias. In Uclesio statuit caput ordinis, & opus eorum ensis defensionis. Persequutor Arabum moratur ibi, & incola ejus defensor fidei: vox laudantium auditur ibi, & jubilus desiderii hilarescit ibi. Rubet ensis sanguine Arabum, & ardet fides caritate: mentium exsecratio est cultori dæmonum, & vita honoris credentium in Deum. Ripam Tagi replevit habitatoribus, & incolis defensionis saltus Ocania.

T Hostes. 2 Eam.

pes Aurelia univit ei, & præsidium more subjecit illi, ut dedicaret terram sanctimonia, & particeps fieret religionis. Desiderabilis Sancius pater ejus dedit Fiterio Calatravam, Aldefonsus nobilis consummator eorum: sus

cepit militiam 3 contemplatio, & egressus fratrum a Fiterio. Rex Aldefonsus educavit eos, & possessionibus pluribus. ditavit eos. Zuritam & Almochariam, 4 Machedam, Acecham, & Cuculutum obtulit eis, & sustulit sarcinam paupertatis, & superaddidit divitias competentes. Multiplicatio eorum corona principis. Qui laudabant in psalmis, accinati sunt ense, & qui gemebant orantes ad defensionem patriæ, victus tenuit pastus eorum, & asperitas lane

3 Contemplando. 4 Maquedam.

te

tegumentum eorum: disciplina assidua probat eos, & cultus silentii comitatur eos: frequens genu flexio humiliat eos, & nocturna vigilia mace

CAPUT

rat eos: devota oratio erudit illos, & continuus labor exercet eos. Alter alterius observat semitas, & frater fratrem ad disciplinam.

XXVIII.

Onvertit manum ad novitatem operum, & ædificavit de novo civitatem gloria: statuit in ea præsidium patriæ, & nomen ejus vocavit Placentiam. Convocavit populos in urbem novam, & exaltavit ibi tiaram Pontificis. Sacerdotio legis ordinavit eam, & dilatavit terminos en sis sui. Toletanam urbem vallavit castris, & territorium cjus replevit populis. In dioecesi ejus exstruxit oppida, & religionem fidei locavit in eis: magnificentiæ suæ addidit opus, & ædificavit Alarcuris vallem sanguinis. Judicia Dei abyssus multa, & ignota filiis hominum judicium Dei super opera ejus, & sententia cæli in agmen illius. Commovit arma in Regem Africa, & provocavit cito gentem Arabia populus ejus instauravit acies,

Subar

& arma potentiæ direxit in Mauros: exercitus ejus transivit Bætim, & dux ejus Præsul Toleti. Magnates regni in consiliis Præsulis, & exercitus omnis sub præsule dignitatis nomen ejus Martinus Magnus, & genus ejus a Pisorica: honor gentis vita ejus, & stola ejus diadema ecclesiæ: sapientia jus pax multorum, & lingua ejus informatio discipline: manus ejus ad subsidium pauperum: & cor ejus ad compassionem humilium: cingulum ejus zelus fidei: & arma ejus ad persequutionem blasphemiæ. Agmen omne ad nutum illius, sanguis Arabum in conspectu illius. Regio Bætica flammis succenditur, & factum Præsulis prosperatur; processit enim per castra Bæ tica, terras & oppida succendendo, feliciter autem ad propria est reversus.

DE BELLO

Ubsannavit eum blasphemia Africæ, & incanduit ira Arabum. Joseph Mascmutus regnabat in Africa, & genus Almohadum caput gentis. Surrexit Princeps in multitudine magna, & variis vocibus replevit campestria. Parthus, Arabs, Afer, Aethiops, Almohat, & de claris montibus 2 in exercitu ejus, & 3 Valdus Bæticæ ad nutum illius transivit Tyrrhenum in stricto Hispalis, & undas maris calcavit trieribus. Exercitus ejus innumerabilis, multitudo illius ut arena maris.

■ Ornavit tiaram vet. cod. Exercitus ejus.

viam altissimi, & filii Adæ consilia celsi. Cumque congressi fuissent exercitus, succubuit exercitus christianus, & nobilis Rex a. suis violenter edu&tus a bello, suorum industria est salvatus, licet ipse mori potius eligeret,

CAPUT

quam salvari. Obtinuit etiam Agarenus post prælium quædam castra. Hoc est bellum Alarcuris ; quod fuit æra millesima ducentesima trigesima tertia, quindecimo Kalendas Augusti, sedente Celestino Papa tertio.

XXX.

Um autem Aldefonsus Rex Legionis, & Sancius Rex Navarræ venire in auxilium ad bellum Alarcuris simulassent, & etiam ad regni Castella confinia pervenissent, audito, quod in prædicto bello non bene successerat, a proposito destiterunt; & Rex Navarra, qui jam ad regnum Castellæ pervenerat, retrocessit. Rex Legionis pervenit Toletum, ubi paucis diebus cum Rege nobili commoratus ad terram rediit Legionis, & post modicum temporis intervallum ambo regnum Castella hostiliter invaserunt. Sed Rex Legionis Arabibus foedere sociatus, multis ex eis secum ascitis, regnum Castellæ per campos Gothicos est ingressus diruens, diripiens, & devastans: & Rex Navarræ ex alia parte devastans Soriam & Almazanum, cædes & incendia exercebat. Ex illa parte contra Toletum Rex Almohadum, dictus Juceph, anno secundo obsedit Toletum, deinde Majeritum, & Alcalam, Optam, & Concham, & Uclesium: & deinde per Alcaratium est reversus, vastatis omnibus & destructis, quæ extra murorum ambitum sunt inventa. Rex autem nobilis Aldefonsus, foederato sibi fideli amico Petro Rege, qui in Aragonia tunc regnabat, terram ingressus est Legionis, & obtinuit plura castra, scilicet 4 Bollanos, Vallem Arearum, Castrum viride, Cojancam, (quæ mutato no

Victoriam. 2 Et. Alia. 4 Bolanies, aut Ballanies.

mine Valentia nuncupatur) Carpium & Paradinas. Et plurimis prædis actis, & cædibus perpetratis, effugatis etiam Agarenis, quos Rex Legionis secum duxerat, ambo ad propria redierunt. Tertio autem anno Rex Almohadum, de quo diximus, iterum veniens obsedit Toletum, 5 Maquelam, & Talaveram; sed nullam earum potuit obtinere. Evertit tamen Sanctam Eulaliam, & alia loca, quæ munitione carebant: & inde procedens cepit Placentiam, Sanctam Crucem, Montem Angii, & Turgellum: & inde cum fastu & superbia ad propria est reversus. Tunc temporis Rex Castella & Rex Aragonum juxta Abulam in monte Pa6 lumbaria morabantur. Reverso autem Agareno ad propria ex monte 7 Palumbraria, ambo Reges contra Regem Legionis pariter processerunt, & obtinuerunt Castrum Legionis, & Ardon, & Castrum Gundisalvi, & Castrum terræ, & Albam de Aliste, & usque ad Astoricam cuncta cædibus & incendio vastaverunt. Et inde per partes Alvæ & Salamanticæ venientes omnia exterminio consumserunt, & Montem regalem castrum nobile occuparunt; deinde ad propria remearunt. Sed Rex nobilis Aldefonsus dignum judicans furori cedere venienti, ad tempus cum Rege Arabum fecit treguam, ut posset tutius vicinis Regibus obviare.

CA

Maquedam. 6 Qui Paluvacio dicitur. 7 Palumbario

C

Umque proponeret Regem Legionis truciori dispendio infestare, quidam guerra periculum pavescentes familiari consilio procurarunt, ut Rex Legionensis peteret a Rege Castella filiam suam Berengariam in uxorem. Et licet Rex nobilis hoc respueret, eo quod ipse & Rex Legionensis consanguinitatis linea essent vincti, Alienor Regina, uxor nobilis Aldefonsi, cum esset prudentissima, sagaci providentia & solerter rerum pericula attendebat, quibus per conjunctionem

hujusmodi poterat obviare & Regi Legionis Vallem Oleti cum suis magnatibus venienti dedit prædictam filiam in uxorem, & propter nuptias datis donationibus, quæ tantæ domina competebant, & nuptiis solemniter celebratis, traduxit eam in regnum suum. Rex autem Castellæ nobilis Aldefonsus omnia Aldefonsus omnia, quæ abstulerat, nunc genero, olim hosti, dedit filia suæ nuptæ. Et sic, pace quasi cum filio reformata, a vastationibus quieverunt.

hoc Rex nobilis Aldefonsus volens Regis Navarræ injurias vindicare, cum Rege Aragonum fideli amico congregavit exercitum in Navarram, & obtinuerunt Ruchoniam & Ajuare, , que Regi Aragonum provenerunt. Obtinuerunt etiam Inzuram & Mirandam, quæ Regi nobili remanserunt. Et sic uterque Regum, patratis variis vastationibus, ad propria est reversus. Iterum autem Rex Castella nobilis Aldefonsus cœpit Ibidam & Alabam infestare, & obsidione diutina Victoriam impugnavit. In terim autem Sancius Rex Navarræ fortis viribus, armis strenuus, sed voluntate propria obstinatus, regno discrimini derelicto, cum paucis magnatibus migrationis comitibus ad Arabes transmigravit, & eis aliquamdiu commorans nuntios, quos ad Miramome ninum Transtyrrhenum transmiserat,

■ Guipuscuse. Abivare.

exspectavit. Quibus pecunias & donaria reducentibus, Rex nihilominus deductionis causa peragrans Arabum civitates, & in eorum patria morabatur. Interim autem obsessi Victoria pugnis & laboribus fatigati, & defetu victualium macerati, in deditionis periculum inciderunt. Sed venerabilis Garsias Pampilonensis Episcopus libertatis studio gratiosus, cum famis periculum comperisset, ad Regem Sancium in terram Arabum cum obsessorum aliquo festinavit, qui rei exposita veritate, a Rege obtinuit, ut Regi Castellæ Victoria traderetur. Qui rediens tempore constituto cum eo milite, 3 quoniam obsessi Victoria destinarant, Regis Sancii mandatum exposuit, ut Regi Castellæ Victoria 4 traderetur. Obtinuit itaque Rex nobilis Aldefonsus Victoriam, Ibidam, Alabam, & Guipuscuam, & earum ter

3 Forte quem. 4 Redderetur.

ra-.

Trevenium, quod fuit postea commutatione Inzuræ datum sibi. Mirandam etiam dedit commutatione simili pro Portella. Sanctum Sebastianum, Fontem Rapitum [ Beloagam], Zeguitagui, Aircorroz, Asluceam,

2

nore.

ter omnes magnates Hispaniæ præcipuus habebatur, a voluntate Regis nobilis familiari discidio discordavit. Unde feuda, quæ tenebat, restituens, ad Regem se transtulit Navarrorum, indeque bellis & incursationibus frequenter insistens, damna plurima intulit Castellanis. Sed Rex nobilis Aldefonsus injuriarum impatiens, ascito sibi genero suo Rege Legionis, fines ingressus est Navarrorum. Cumque Stellam nobilissimum 9 oppidum obsedissent, Didacus Lupi ex Biscagia, qui erat in oppido cum multis Castellanis nobilibus impugnantibus, restitit violenter, & inter obices vinearum intercesserunt cædes & pericula præliorum. Sed quia oppidum sui munitione vires impugnantium minorabat, nec spes victoriæ animos protrahebat, Reges ab obsidione oppidi recesse

pria redierunt. Postea autem inter Regem Castellæ, & Regem Navarræ, & Regem Legionis tregua per intervallum temporis intervenit. Rex enim nobilis Aldefonsus bellum de Alarcuris corde altissimo reponebat. Sed ut altissimo complaceret, prope Burgis ad instantiam serenissima uxoris suæ Alienor Regina monasterium dominarum Cisterciensis ordinis ædificavit, & nobilissimis fabricis exaltavit, & multis reditibus & possessionibus variis sic dotavit, ut virgines san&tæ Deo dicatæ, quæ ibi die ac no&te laudabiliter Deo psallunt, nec inopiam sentiant, nec defectum, sed structis claustro & ecclesia, & ceteris ædificiis o regulariter consummatis, expertes solicitudinis in contemplatione & laudibus jugiter delecten

tur.

C

Onstruxit etiam hospitale juxta mo. nasterium ædificiis & domibus mirabiliter decoratum, quod tantis divi

■ Icure. Incure vet. cod. legit. Jucine, ignoro an bene 2 Rapidum

3 Non legitur in codice scripto. 4 Zeguitari,

tiis dilatavit, ut omnibus peregrinis, nullo patiente repulsam, omnibus horis diei necessaria ministrentur ; & om

ni

5 Asluciam. 6 Aicorro. 7 Victoriam veterem. 8 Muraimonem 9 Oppidum Navarrorum virtute maxima obsedissent. 10 Regaliser.