Imágenes de páginas
PDF
EPUB

tiva. Item el castiello de biar. lus tal condicio que si nos o los nuestros successores qui por tiempo Regnaran en Aragon faremos ho veniremos en todo o en partida contra el dito priuileio o contra los sobreditos capitolos o articlos e las cosas en ellos e en cada uno dellos contenidas. Que daquella hora adelant nos e los nuestros ayamos perdudo por a todos tiempos todos los ditos Castiellos. De los cuales castiellos vos e los vuestros podades façer e fagades a todas nuestras propias voluntades assi como de vuestra propia cosa. Et dar y linar aquellos castiellos si querredes a otro Rey é Seynnor por esto, porque si lo que Deus non quiera nos o los nuestros successores contrauiniesemos a las cosas sobreditas en todo o en partida. Queremos e otorgamos y expressament de certa sciencia assi la ora como agora consentimos. Que da quella ora á nos ni á los successores ni el dito Regno de Aragon non tengades ni ayades por Reyes ni por Seynnores en algun tiempo. Ante sines algun blasmo de fe e de leyaldat podades facer y fagades otro Rey é seynnor cual querredes é don querredes. Et dar le y livrarle los ditos castiellos y á vos mismos en uasayos suyos. Et nos ni los nuestros successores nunca en algun tiempo a vos ni a los successores demanda ni question alguna vos en fagan ni facer fagamos ni en end podamos forçar, ante luego de present por nos e por nuestros successores soldamos diffinidamente equita a vos et a vuestros successores de fé de Jura de naturaleça de fieldat de seynnorio de vassallacio o de todo otro cualquiera deudo de vassayllo o natural deue é yes tenido a seynnor en cualquiera manera o raçon. E todos los sobreditos articlos o capitoles e cada vno dellos et todas las cosas é cada una en ellos y en el dito priuileio contenidos atender é complir é seguir y obseruar a todos tiempos, y en alguna no contravenir por nos e los nuestros successores. Juramos a vos por Dios e la crus e los sanctos euangelios delante nos puestos e corporalment tocados. Actum est Caezarauguste, Kalenda V iaunari. Anno domini MCCLXXX. Septimo.

Signum Alfonsi Dei gratia, Regis Aragonum. Maioricarum, y valencie. ac Comes Barchinone. Testes Sunt. Arnaldus Rogeri Comes pallyariencis. Petrus Ferdinandi dominus de Ixar patruns predicti domini Regis. Guillelmus de Anquelaria. Bernardus de podio viridi. Petrus Sesse Signum Jacobi de Cabannis scriptoris dicti domine Regis Qui de mandato ipsius hec scribi fecit y clausit loco die y anno prefi

xes.

Nota XIV. ‹ Hermandad dos reinos de Leão, Ga Castela contra Afonso X (pag. 259). — « Para dar uma diz Jaime Balmes ao citar a carta d'esta união na sua sobre o Protestantismo, para dar uma ideia de como s tava n'aqueles tempos de limitar o poder do monarca mando associações entre os povos e até entre estes grandes e o clero, ponho aqui a carta da «herman que fizeram os reinos de Leão e Galiza com o de Ca tal como se encontra na coleção: Bullarium ordinis Sancti Jacobi Gloriosissimi Hispaniarum patroni, pag na qual se pode ver que já então existia um vivo in de liberdade, ainda quando limitadas as ideias a um de vista secundario.

I. En el nombre de Dios é de Santa Maria. Ame pan quantos esta carta vieren como por muchos desaf é muchos daños, é muchas forcias, é muertes, é pris é despachamentos sin ser oidos, é deshonras, é otra chas cosas sin guisa que eran contra Dios é contra J é contra fuero é gran daño de todos los Reynos que Rey D. Afonso facia, por ende Nos los Infantes é los dos é los ricos Omes, é los Conceios, é las Ordenes, é valleria del Regno de Leon, é de Galicia veyendo qu mos desaforados é mall trechos segun sobredicho és. non llo podiemos sofrir, nuestro Señor el Infante D. S tovo por bien é mandó que fuessemos todos de vna tad é de vn corazon el conusco, é nos con ell para nermos en nuestros fueros é nuestros privilegios, é tras cartas, é nuestros vsos, é nuestras costumbres, tras libertades é nuestras franquezas, que ovien tiempo del Rey don Alfonso so visavuelo que venció taia de Merida, é en tiempo del Rey D. Fernando so a é del Emperador é de los otros Reys de España que ante dellos é del Rey D. Alfonso so padre aquellos nos mais pagarnos, é fizonos iurar é prometer segu zen las cartas que son entre ell e Nós. E veiendo qu servicio de Dios é de Santa Maria é de la Corte Celes guarda é onrra de Sancta Iglecia, é del Infante D. é de los Reyes que seran despues dell, é proe de tierra, fasemos Hermandat, é establecemos agora s jamás Nos todos los Regnos sobredichos con los C del Regno de Castiella é con llos Infantes é con llo Omes é con llos fijosdalgo é con llos Prellados é c Ordenes é con llos Cavalleros, é con todos los otros son, é quisieren ser en esta guisa.

II.

Que guardemos á nuestro Señor el Infante

cho é á todos los otros Reys que depués dell vernan todos sus derechos, é todos sus Señorios bien é cumplidamientre assi como gelos prometimos, é se contienen en ell Privileio que nos el dió en esta razon. E nombrada mientre la Justicia por razon del Señorio. E Martiniega do la solien dar de derecho al Rey D. Alfonso que venció la Bataia de Merida. E Moneda acabo de siete años do la solien dar, é como la solien dar non mandando ellos labrar Moneda. Jantar ali do la solien aver los Reyes de fuero vna vez en ell año veniendo al Lugar assi como la daban al Rey D. Alfonso so visavuelo é al Rey D. Fernando so avuelo los sobredichos. Fonsadera quando fuer en Hueste ali do la solien dar de fuero é de derecho en tiempo de los Reys sobredichos, guardando a cada vno sos privileios é sus cartas é sus libertades é sus franquezas que tenemos.

III. Otrosi que guardemos todos nuestros fueros é vsos, é costumbres, é privileios, é cartas, é todas nuestras libertades é franquezas siempre en tal manera, que si el Rey ó el Infante D. Sancho, ó los Reys que vernan después dellos, ó otros qualesquier Señores, ó Alcaldes, ó Merinos, ó otros qualesquier Omes nos quisieren pasar contra ello en todo ó en parte dello, ó en qualquier guisa, quier ó en qualquier tiempo, que seamos todos vnos á embiarlo á dezir al Rey, ó á D. Sancho, ó á los Reys que vernan depués dellos, assi como el privileio dize, áquello que fuer á nuestro agravamiento, é si ellos lo quisieren enderezar é si non, que seamos todos vnos á defendernos é ampararmos, assi como dize el privileio que nos dió nuestro Señor el Infante D. Sancho.

IV. Otrosi que ningun Ome desta Hermandat non sea preyndado nin tomado ninguna cosa de lo suyo contra fuero, é contra vso del Lugar en estos Conceios de la Hermandat sobredicha, nin consientan á ninguno quel preynden, mais quell demanden por so fuero ali do debiere.

V. Otrosi ponemos que si Alcalde ó Merino ó otro Ome qualquier matare algun Ome de nuestra Hermandat por carta del Rey ó del Infante D. Sancho ó por so mandato ó de los otros Reys que seran despues dellos sin seer oido é juzgado por fuero que la flermandat que lo matemos por ello, e si lo aver non pudiermos, que finque por enemigo de la Hermandat é qualquier de la Hermandat que lo encubriere, caya en la pena de peiuro é del omenaie, é quel fagamos assi como aquel que va contra esta Hermandat.

VI. Otrosi ponemos que los diezmos de los Puertos que los non demos sinon aquelos derechos que solien dar en

tiempo del Rey D. Alfonso, ó del Rey D. Ferrand, é de Conceios de la Hermandat que non consientan á ning que los tomen.

VII. Otrosi que ningun Infant nin Ricome que no Merino nin Endelantrado en ell Regno de Leon nin de G cia, nin Infançon, nin Cavallero que haya grand omegio budo con Cavalleros, é con otros Omes de la tierra é non sean de fuera del Regno. E esto facemos por que vsado en tiempo del Rey D. Alfonso é del Rey D. Ferra

VIII. Otrosi que todos aquellos que quisieren ape del juizio del Rey, o de D. Sancho, ó de los otros Reys fueren después dellos, que puedan apellar, é que haya Alzada para el Libro Judgo en Leon, assi como lo so aver en tiempo de los Reys que fueron ante deste. E si non quisieren la pellacion áquel que apellare que Nós fagamos aquelo que manda el previleio que nos dió D. S cho.

IX. E para guardar é cumplir todos los fechos de Hermandat facemos vn Seello de dos tablas que son de siñal, en lla vna tabla, vna figura de Leon, é enlla otra figura de Santiago en so Cavallo é con vna Espada en mano derecha é en la mano ezquierda vna Seña, é vna encima é por señales Veneras, é las letras dizen assi: Sey de la Hermandat de los Regnos de Leon è de Galicia, seellar las cartas que oviermos menster para fecho de Hermandat.

X. E Nos toda la Hermandat de Castiella face Pleyto, é Omenaie a toda la Hermandad de los Regnos Leon é de Galicia de nos ayudar bien é lealmientre ag dar e amantener todas estas cosas sobredichas é cada dellas. E si lo non ficieremos, que seamos traidores por como quien mata Señor é traie Castiello é nuncas aya manos, ni armas, ni lengvas con que nos podamos de der.

XI. E porque esto non pueda venir en dubeda é más firme para siempre jamays, feciemos seellar esta c con ambos los Seelos de la Hermandat de Castiella, Leon, é de Galicia é diemosla al Maestre D. Pedro Nuñ a la Orden de Cavalleria de Santiago que son con nosc esta Hermandat. Fecha esta carta en Valladolid ocho de Julio. Era de mil é trecientos é veinte años.

SEGUNDA PARTE

Nota I. O clero e as liberdades politicas peninsulares (pag. 306). — Tratando d'este curiosissimo tema seria melhor remeter o leitor para os capitulos que Balmes lhe dedicou na sua excelente obra sobre o Protestantismo, mas, como este trabalho do insigne filosofo catalão não é tão conhecido qual devia, preferimos segui-lo pelo caminho em que ele envereda, vendo nos textos dos velhos auctores espanhoes quaes as opiniões professadas, sob a monarquia absoluta, sobre essa mesma monarquia.

Insusceptiveis de sofismação, esses textos falarão eloquentemente por nós, e, guiado por eles, verá o leitor quão grande em prol da liberdade foi a obra d'esses a quem uma critica ignara acusa de cumplicidade com o despotismo.

Seja o primeiro Fr. João de Santa Maria, franciscano, auctor do Tratado de republica y policia cristiana, para reyes y principes, y para los que en el gobierno tienen sus veces, obra impressa em Madrid em 1615 e reimpressa em Barcelona em 1616.

No cap. 1: « Em que brevemente se trata do que em si compreende este nome republica e da sua difinição », diz assim: «De sorte, que a monarquia, para que não degenere, não ha de ir solta e absoluta (que é louco o mando e o poder), senão atada ás leis no que se compreende debaixo de lei, e nas coisas particulares, e temporaes ao conselho, pelo freio que ha de ter com a aristocracia, que é a ajuda e conselho dos principaes e sabios, que de não estar assim bem temperada a monarquia, resultam grandes erros no governo, pouca satisfação e muitos desgostos nos governados. Todos os homens que teem existido de melhor juizo, e mais sabios em todas as faculdades, tem tido esta classe de governo pela mais acertada, e sem ele nunca cidade ou reino se teve por bem governado. Os bons reis e grandes governadores sempre o favoreceram; assim como, os que não eram taes, levados da sua soberania, enveredaram por outros caminhos. Conforme com isto, se o monarca, seja quem for, se resolver só pela sua cabeça, sem recorrer ao seu conselho, ou contra o parecer de seus conselheiros,

« AnteriorContinuar »