M.CC.LXXX.VIII, XVI Kalendas Aprilis. Cum hec fierent, hii testes presentes astiterunt: Brizlavus castellanus Gneznensis, Vincencius cancellarius, Andreas iudex, Petrus filius Zlavenici, Iohannes capellanus de Luckna et alii quam plures.

Luckna, Łekno.

Nr. 618.

Premizel secundus dux Maioris Polonie 1288 Apr. 23, in Gnezdna; impetrat a Iacobo archiepiscopo Gneznensi, ut commutet decimas villarum suae ecclesiae in castellania de Nakło cum decimis villarum monasterii Byszewo, iacentium in regione oppidi Koło.

Pergam. orygin. Na sznurku z nici jedwabnych czerwonych i żółtych przywieszona pieczęć Przemysława księcia; (pieczęć XXI).

Gniezno. Archiv. Capituli Metropol. Nr. 46.

In nomine Domini amen. Ut varietas temporum cum suis decursibus, ea que disponuntur consilio maturato, in oblivionis non deducat abissum a memoria posterorum, sagaci sapientum consilio consueverunt autenticarum scripturarum et testium fide dignorum testimoniis perhennari. Hinc est quod nos Premizel secundus, Dei gracia dux Maioris Polonie, notum esse volumus universis tam presentibus quam futuris, quod accedens ad nos Engelbertus abbas de Byssovia, Cysterciensis Ordinis, suo et sui conventus nomine nobis humiliter suplicavit, ut nos ipsorum commodo consulentes, pro ipsis et cum ipsis venerabili in Christo patri domino Iacobo archiepiscopo Gnezdnensis ecclesie nostras preces porrigere efficaciter dignaremur, quatenus idem venerabilis pater pro ecclesia ipsorum de Dobrow et eius pertinentiis, hereditatibus videlicet: ipso Dobrow, Zadovo, Quettovo, Lesno et Rsuchovo et decimis earundem, ac decimis aliarum villarum ad eandem ecclesiam pertinencium, scilicet Bruzovo, Kolnicza, Ianisovo, utriusque Vola, Glova, Chozmino, Chelm, Grobevo, Ostrofno, Komorovo, Karsovo, Zacrevo, Bissecre et Slavencino, decimas villarum in castellania de Nakel dicto cenobio adiacentes, videlicet Suchorambzke, Vele Viti, Pamperino, Scoraschovo, Mroscha, Wirchocino utriusque, Tuscovo, Wiskidno, Lansco, Zanseschno, Senno, Sadki, Dambovo Radzlai, Samostrele et Orle, in recompensacionem dictorum bonorum eis conferre et donare paterna sollicitudine dignaretur. Nos ipsorum postulacionibus tamquam iustis pietate solita aures accomodas adhibentes, dictum venerabilem patrem per nos personaliter et per nostras litteras ad hoc faciendum induximus omni conamine et affectu. Qui nostris peticionibus assensu gratuito et exaudicionis gracia concurrendo, matura deliberacione super hoc facto cum Gnezdnense Capitulo celebrata, de consensu eiusdem Gnezdnensis Capituli dictam ecclesiam cum suis pertinenciis acceptando, dictis abbati et conventui de Byssovia decimas villarum prescriptarum contulit et eorum monasterio iure perpetuo possidendas. In cuius rei testimonium, presentem paginam conscribi fecimus et nostri sigilli appensione communiri. Datum et actum in Gnezdna publice anno Domini MCCLXXXVIII, presentibus hiis: Nicolao palatino Kalisiense, Petricone castellano Poznaniense, Zavisa castellano Kalisiense, Dirsicraio castellano de Santok, Andrea iudice Gnezdnense,

Gnévomiro iudice Poznaniense, Berwoldo iudice Kalisiense et aliis quam pluribus fide dignis, in festo beati Adalberti, Indictione prima. Amen.

Byssovia, Byszewo. Dobrow, Dobrów. Zadovo, Szadów. Quettovo, Kwiatkowo. Lesno, Leszno. Rsuchovo, Rzuchów. Bruzovo, Brudzew. Kolnica, Janiszewo, Wola, Głowy, dziś tak samo. Chozmino, Koźmin. Chelm, Chełmno. Grobevo, dziś pewnie Grabina. Ostrofno, Ostrow. Komorovo, osada znikła. Karsovo, Karszewy. Zacrevo, Krzewo. Bissecre, Biesiekiery. Slavencino, Stawęcin. Nakel, Nakło. Suchorambzke, Suchoręczek. Vele Viti, Wiele. Pamperino, Peperzyn. Scoraschovo, Skoraszewo. Mroscha, Mrocza. Wirchocino utrumque, Wierzchucin królewski i Wierz. szlachecki. Tuscovo, Tuszkowo. Wiskidno, Wyskidno. Lansco, Łącko. Zanseschno, Samsieczno. Senno, Sienno. Sadki, Sadki. Dambovo Radzlai, Dębowo. Samostrele, Samostrzel. Orle, Orle. Santok, Santok.

Nr. 619.

Secundus Premisl dux Polonie 1280 (sic) Mai. 12, in ecclesia Poznaniensi; dat ecclesiae Poznaniensi pro villa eiusdem forensi Skrzynno, villas Lubnica, Zemsko, Witomyśl et partem villae Biała, libertatibus antiquarum villarum eiusdem ecclesiae munitas; praedictam vero villam Skrzynno commutat cum Mistivoyo duce Pomeraniae pro castro Wyszogród.

Trzy pergam. równobrzmiące. Nr. 15 z r. 1280 (?), zachował sznurek jedwabny zielony, z którego pieczęć znikła. Nr. 16, z dodatkiem z r. 1295, zachował na sznurze jedwabn. czerwon. dwa odłamy pieczęci XXVI Przemysława księcia. Nr. 17 z r. 1288, zachował na takimże sznurze pieczęć XXI tegoż księcia. Świadkowie z pergaminu I, 15, z którego następny dokument jest odpisany, należą do r. 1288.

Poznań. Archiv. Capituli. I 15, I 16, I 17.

In nomine Domini amen. Multis incommodis prudenter occurritur, cum etatis nostre negocia litterarum et testium munimine roborantur. Hinc est quod nos secundus Premisl Dei gracia dux Polonie notum facimus universis tam présentibus quam futuris presentem paginam inspecturis, quod de consilio et consensu baronum nostrorum cum venerabili patre domino Iohanne secundo, Dei gratia episcopo Poznaniensi, permutationem villarum fecimus in hunc modum. Dedimus siquidem prefato domino episcopo et ecclesie Poznaniensi has villas: Lubnicam, Zambrsco, Withomisle cum ecclesia, et sortem super Balam contiguam ville episcopi Belsco, nulli alteri nisi nostro ducatui pertinentes, cum omnibus iuribus, pertinenciis et libertatibus quas habent ville Poznaniensis ecclesie ab antiquo possesse; recipientes ab eodem episcopo et Capitulo suo villam forensem sitam in terra Sendomiriensi cum ecclesia, que Scrin vulgariter nuncupatur, cum villis ei adiacentibus et pertinenciis ad easdem, cum omni iure quod iidem episcopus et Capitulum in predictis villis habebant, hominibus ascripticiis ecclesie Poznaniensis dumtaxat exceptis. Quas villas dedimus dilecto patruo nostro, illustri principi domino Mistivoyo duci Pomoranie, pro ipsius necessitate, recipientes ab ipso pro reconpensacione castrum Visegrod cum omnibus villis et pertinenciis eiusdem: et hanc permutationem promisimus inter nos bona fide fir

miter et inviolabiliter observari. Ut autem hec permutatio solemnis inter nos habita, firma et inviolabilis perpetuo perseveret, presentem paginam nostri sigilli munimine ac quorundam baronum nostrorum sigillis fecimus conmuniri. Acta sunt hec in ecclesia Poznaniensi anno Domini M.CC.LXXX,1) quarto Ydus May, presentibus comitibus: Thomislao palatino Poznaniensi, Nicolao palatino Kalissiensi, Petrcone castellano Poznaniensi, Zavisia 2) castellano Kalissiensi 3), domino Thilone preposito nostro de Santok. Ego Iasco notarius domini mei domini1) ducis hiis omnibus interfui, et de mandato ipsius cuncta") manu propria conscripsi.

I, 16 habet adiectum:

Verum, quia de comuni baronum nostrorum consensu et consilio statuimus, ut nullum privilegium robur firmitatis aliquod obtineret nisi nostro magno et ultimo sigillo existeret sigillatum, propter quod presens privilegium innovari iussimus et nostri sigilli magni et ultimi munimine roborari. Datum Poznanie anno Domini M.CC. Nonagesimo quinto, Indiccione octava, per manus Nicholay scriptoris curie nostre.

Lubnica, Lubnica. Zambrsco, Zemsko. Withomisle, Witomyśl. Bala, Biała. Belsco, Bielany. Scrin, Skrzynno. Visegrod, zamek niegdyś przy ujściu rz. Brda do rz. Wisła. Santok, Santok. Gdecz, Giecz.

Nr. 620.

Mstivius dux Pomoranie 1288 Mai. 14, in Repka; impetrat una cum Premislone duce Poloniae a Iacobo secundo, archiepiscopo Gneznensi, ut villam ecclesiae ipsius, dictam Ujma mała, cum villa Gardna commutet.

Pergam. origin., w którym z przywieszonych dwóch pieczęci, pozostały, od pierwszéj nici jedwabne żółte, od drugiej wcięcia poprzeczne.

Gniezno. Archiv. Capituli Metropol. Nr. 47.

In nomine Domini amen. Ut mutacio temporum racionabilia facta mortalium non immutet, set perpetue gaudeat privilegio firmitatis, sagaci sapientum consilio litterarum autenticarum presidio et subscripcione testium consueverunt esse nancisci perpetuum, et posterorum memorie commendari. Hinc est quod nos Mstivius Dei gracia dux Pomoranie notum esse volumus universis presentibus et futuris, quod nos una cum magnifico principe domino Premizl secundo, duce Maioris Polonie, venerabili in Christo patri domino Iacobo secundo, archiepiscopo sancte Gnezdnensis ecclesie, precum nostrarum libamina studiose optulimus flagitantes, quatenus idem venerabilis pater nobis villam ecclesie sue iacentem in Kuiavia super Bahoram fluvium, que Minor Uyma vulgariter dicitur, pro Gardna villa nostra et suis pertinenciis dare commutacionis titulo paterna sollicitudine dignaretur; qui nostris precibus annuendo, villam prefatam que

1) I. 16: M.CC octogesimo quarto. Ydus etc. I. 17: M.CC.LXXXVIII quarto Ydus etc. 2) I. 16: Zavisa, I. 17: Zavissa.

8) I. 17: dodaje między Zawiszą a Thilonem: Johanne castellano de Gdecz.

4) Drugie domini po mei brakuje w I. 17; jest w I. 16.

5) ipsius cuncta w I. 15 i I. 17; zamiast tego, w I. 16: eius hec omnia.

Minor Uyma vocatur, quam ecclesia Gnezdnensis iure hereditario possidebat, de consensu Gnezdnensis Capituli nobis modo prehabito tradidit et donavit. Pro qua nos eidem domino archiepiscopo et Gnezdnensi ecclesie villam nostram que Gardna dicitur, iacentem super lacum eiusdem nominis, cum ecclesia et eis que ad ipsam pertinent, Villa piscatorum, clausuris et omnibus utilitatibus et pertinenciis ipsius ville Gardna, prout est suis cadibus seu terminis limitata, cum pleno dominio et libertatibus omnibus, sicut nos ipsam tenuimus, in recompensacionem dicte ville Uyma in hiis scriptis conferimus et donamus, iure hereditario perpetuo possidendam. Ut autem hec nostra commutacio et donacio, rata, firma et stabilis perseveret, nec a quoquam possit in posterum annullari, presentem litteram confici fecimus, et sigillorum nostri et prefati principis domini Premisl ducis Polonie sigillari munimine in memoriam sempiternam. Actum et datum in Repka sub anno Domini M.CC.LXXX.VIII, II Idus Maii, presentibus: venerabili in Christo patre domino Wisslao Wladislaviensi episcopo, comite Paulo palatino de Swece, Nicholao palatino de Trsew, Chsciborio castellano de Puczsco; baronibus quoque Polonie: Sbilutone castellano de Nakel, Boguslao castellano de Uscze, Troiano venatore, Iacobo castellano de Rogozno, et aliis pluribus fide dignis.

Bahora fluv., Bachorza rz. Uyma minor, Ujma mała. Gardna, z niemiecka Garde. Repka, osada znikła p. miast. Bydgoszcz. Swece, Swiecie. Trsew, Tczew. Puczsco, Pucko. Nakel, Nakło. Uscze, Ujście. Rogozno, Rogoźno.

Nr. 621.

Secundus Premisl dux Polonie 1288 Mai. 17, in Poznan; hereditatem Jaktorowo, ab Anthonio et Woyslao et heredibus Dobesii comiti Boguslao castellano de Ujście resignatam, ab omni solutione facit immunem, et facultatem eandem iure Theutonico locandi concedit.

Pergam. orygin. Brzegi bardzo obcięte. Śladu zawieszenia pieczęci nie masz.
Trzemeszno. Priv. Conv. Can. Reg. Later.

In nomine Domini amen. Multis incomodis prudenter occurrimus, cum etatis nostre negocia litterarum et testium munimine roboramus. Nos igitur secundus Premis Dei gracia dux Polonie notum facimus universis tam presentibus quam futuris presentem paginam inspecturis, quod in nostra nostrorumque baronum presencia Anthonius, Woyslaus et heredes Dobesy, comiti Boguslao castellano de Usche et subcamerario Poznaniensi hereditatem Jactorovo pro septuaginta et duabus marcis irrecuperabiliter venditam resignarunt cum silva que Proscow vulgariter nuncupatur, in qua silva heres de Jactorovo venandi in perpetuum habebit liberam facultatem. Nos vero dilecti baronis nostri comitis Boguslai iam dicti serviciis fidelibus in his et in aliis annuere cupientes, prefatam hereditatem ab omni solucione facimus liberam et immunem, videlicet a naraz, a povoz, a prevod, a stroza, a podvorove, a bove et vacca, ab opole, a poradlne, a castoribus, a castri citacione, a furto. Homicidium perpetratum inter ipsos incolas, ipse et sua posteritas percipiant ex integro; liberum eciam habeant arbitrium ibidem locandi ius Theutonicum libere, prout ipsis videbitur expedire. Ut autem nostre libertatis donacio supradictorumque militum

stabilis resignacio seu vendicio perpetuo inviolabilis perseverent, presentem litteram nostri sigilli munimine duximus confirmandam presentibus his testibus: comite Nicolao palatino Kalisiensi, comite Gnevomiro iudice Poznaniensi, domino Thilone preposito de Santok. Datum in Poznan in crastino Penthecostes, anno Domini M.CC.LXXX.VIII, per manus Iasconis notarii curie nostre, Indictione prima.

Usche, Ujście. Jactorovo, Jaktorowo. Santok, Santok.

Nr. 622.

Premisl secundus dux Polonie 1288 Mai. 21, in Poznan; approbat ordinationem militis Dirzicraii, qua filiolos ipsius Jesconem et Jaroslaum successores in hereditatibus suis constituit, filiae vero villam Bronowo assignat.

Poznań. Königl. Staats Arch. Lib. terrestr. Pyzdrens. a. 1559, fol. 223.

In nomine Domini amen. Multis incommodis prudenter occurrimus, cum etatis nostre negocia literarum ac testium subscripcione roboramus. Nos igitur Premisl secundus, Dei gracia dux Polonie, cupientes digna negocia, nostro precipue testimonio delata, perpetua gaudere dignitate, notum facimus universis tam presentis etatis hominibus quam future, quod in nostram nostrorumque baronum presenciam veniens noster fidelis miles Dirzycraius Kopaszize, filius Vestkonis, cum duobus suis filiolis, videlicet Iescone et Iaroslao filiis comitis Vincentii, cum bona deliberacione et consilio maturo, nulla necessitate coactus, resignavit, donavit atque contulit dicto Iesconi et Iaroslao suas hereditates, scilicet Beganowo, Zelonidamp et Galanzowo, iure hereditario libere in perpetuum possidendas. Insuper et alias hereditates, quas dictus iam Dirzycraius Kopaszize habet et possidet, iam dicti sui filioli, Iesco et Iaroslaus, in quantum nunc et in posterum pro eis obtinere qualicunque condicioni potuerint, habeant absque omni impedimento, quia sepedictus comes Dirzycraius ipsos elegit ex omnibus filiolis suis. Unam vero hereditatem, scilicet Brunowo vulgariter nuncupatam, sue filie assignavit; sed sepedictas hereditates, Beganowo, Zelonidamp et Galanzewo, Iesconi dicto et Iaroslao et suis legittimis successoribus resignavit coram nobis, constituens ipsos Iesconem, Iaroslaum et ipsorum legittimos successores et heredes, dictarum hereditatum legittimos possessores. Nos vero considerantes huiusmodi cessionem et resignacionem rite et racionabiliter celebratam, ipsam approbantes decernimus vigere vigore perpetue firmitatis. In huius rei testimonium, presentes conscribi iussimus et sigilli nostri munimine fecimus communiri presentibus hiis testibus: comitibus Beniamin palatino Poznaniensi, Boguslao Domaratowiz, Gneomiro iudice Poznaniensi, Francisco de Coscelizo, Swantomiro de Kuhcaz, Presopasso de Turscho. Datum in Poznan sexta feria proxima ante diem sancte Trinitatis, anno Domini millesimo ducentesimo octuagesimo octavo, per manus Iasconis scriptoris curie nostre.

Kopaszize, Kopaszyce. Beganowo, Bieganowo. Zielony dąb, dziś Zieleniec. Galanzowo Gałęzewo. Brunowo, Bronowo. Coscelizo, Kościelec. Kuhcaz (r?) zapewne zamiast Kuchary. Turscho, Tursk.