pitulo nostro, ac preceptorum nostrorum necnon de maturo aliorum fratrum nostrorum consilio, voluntate et consensu, tenore presencium litterarum notum facimus universis, quod attendentes graciosum affectum venerabilis in Christo patris ac domini, domini Iaroslay sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi, quem habuit et habet hactenus ad Ordinem nostrum ut experiencia docuit et docet, pensatisque suis laboribus quos sustinuit pro Ordinis nostri commodo et honore, et presertim racione amicabilis unionis quam una cum Capitulo suo fecit nobiscum et Ordine nostro, in hunc modum videlicet: quod omnia bona nostra et Ordinis nostri terre Pomeranie consistencia in Gneznensi dyocesi, iure Thewtonicali exposita, ad culturam iam redacta vel cum redacta fuerint in futuro, possessores talium bonorum de quolibet manso censuali duos scotos Pruthenicalium denariorum usualis monete, nomine decime eidem domino archiepiscopo, successoribus suis et ecclesie Gneznensi in festo beati Martini episcopi, ab eo tempore, quo et quando nos et commendatores nostri vel alii ad hoc specialiter deputati censum nostrum in eisdem bonis incipiemus reecipere, annis singulis perpetue solvere teneantur. Verumptamen ab huiusmodi solucione decimarum, omnia bona nostra ad usum et nostri Ordinis pertinencia, que araturis nostris arando coluntur vel colentur in futurum, libera volumus esse et exempta. Adicimus eciam, quod quilibet militum et feodalium terre eiusdem debet habere pro usu suo quatuor mansos a predicta solucione decimarum liberos et exemptos, et eisdem quatuor mansis liberis, non pluribus, eorum filii et successores legittimi, sive unus sive plures fuerint, sint contenti. Si vero ultra quatuor mansos iidem milites seu pheodales aliqua bona habuerint, de quolibet manso eorumdem bonorum ad culturam redacto dare debent duos scotos sicut de manso alio censuali. Ville vero Polonicales, decimam secundum morem et consuetudinem in terra Pomeranie hactenus observata persolvent. Et si quemquam illorum pro non soluto censu debito per ipsum dominum archiepiscopum vel alium auctoritate sua excommunicari contingeret, et ille sic excommunicatus non solvendo censum nomine decime induratus perstiterit infra mensem, extunc commendator, sub cuius regimine existunt excommunicatus vel excommunicati huiusmodi, illum vel illos ad solvendum ipsum censum per tradicionem sufficiencium pignorum nuncio eiusdem domini archiepiscopi compellere effectualiter teneatur: nos itaque magister generalis predictus una cum fratribus nostris et Ordine, pro predictis omnibus cupientes eidem domino archiepiscopo et sue ecclesie complacere, damus, assignamus et tradimus eidem domino archiepiscopo, suis successoribus et ecclesie Gneznensi centum mansos terre in campo vel merica vulgariter Gambarzow dicto, sitos in terra Pomeranie in districtu Slochoviensi, a nobis et a fratribus nostris assignatos, tytulo permutacionis recipientes ab eo et suo Capitulo hereditatem Parwum Choynitz vulgariter nuncupatam. Dedimus eciam predictos centum mansos eidem domino archiepiscopo pro supplemento defectus decimarum, et pro eo, quod omnia bona nostra et Ordinis terre Pomeranie consistencia in predicta dyocesi Gneznensi, locare et exponere iure Thewtonico valeamus. Quorum bonorum possessores, de quolibet manso censuali duos scotos annis singulis solvere teneantur; preterquam bona nostra et pheodalium nostrorum, que eximi volumus ut prefertur. Predictos vero centum mansos damus, tradimus et resignamus prelibato domino archiepiscopo, suis successoribus et ecclesie Gneznensi iure Thewtonico vel alio quo eidem utilius videbitur expedire ad locandum et exponendum, et facientes ipsos centum mansos et incolas degentes in eis, liberos et exemptos ab omnibus servitutibus, solucionibus, exaccionibus et collectis, magnis et parvis, quocunque nomine

censeantur, nullum nobis vel Ordini nostro iudicium vel iuridicionem quomodolibet conservando; sed ipse dominus archiepiscopus plenum dominium a nobis in eisdem centum mansis iuris obtinens et sui successores vel procuratores aut nuncii speciales, iudicabunt et iudicia exercebunt in incolis degentibus in predictis centum mansis, tam de magnis quam de parvis causis, et specialiter de excessibus et causis civilibus et criminalibus mutilacionem et homicidium contingentibus, ubicunque commissa fuerint infra limites centum mansorum, in villa vel in villis, extra viam vel in via aut alias ubicunque; quotque pro perpetratis sceleribus, archiepiscopus memoratus, sui successores, procuratores vel nuncii speciales penas debitas infligere et exigere valeant, plenam eis concedimus facultatem. Admittentes de nostra gracia speciali, quod memorati incole qui in suprascriptis centum mansis deguerint, ad nullam expedicionem ire, mitti aut aliquod prestare subsidium teneantur: excepto, quod insultus inimicorum terram Pomeranie dum invaderet, extunc pro defensione terre dicte contra huiusmodi insultus, iuxta possibilitatem eorum cum aliis terre incolis se opponent; necnon et ad castri reedificacionem et edificacionem, sub cuius regimine consisterint et ad quod refugium habent vel habebunt, pro suo posse facienda iuvamina sint astricti. In quorum omnium testimonium et evidenciam ad premissa pleniorem, nostrum sigillum autenticum seu mayus presentibus duximus appendendum. Datum et actum in Margeburg in die beati Brytzcii episcopi, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quarto, presentibus honorabilibus et religiosis viris, fratribus nobis in Christo dilectis, Henrico de Boventhyn magno commendatore, Wynrico de Knyppenrade marsalko, Alexandro de Kornre hospitalario et commendatore Helbyngensi, Conrado de Brungisheym trapario commendatore de Kyrsburg, Fredrico de Spyra thezaurario, Theodrico de Spyra commendatore de Thorun, Theodrico de Lychtynhayn, Abrahardo Gryfe, fratre Iohanne capellano nostro, Popone de Reynsteyn, Iohanne de Falkeynsteyn, et aliis pluribus fidedignis.

Na stronie odwrotnej napisano ręką XIV w.: Hec littera est cassata per novum contractum, et habetur de verbo ad verbum in nova littera domini archiepiscopi. Gambarzow, z niem. Bischofswalde. Slochoviensis, de Człuchów. Parvum Choynitz, Chojniczka. Margeburg, Malborg. Helbyngensis, de Elblag. Kyrsburg, Kiszpork. Thorun, Toruń.

Nr. 1236.

Fr. Ludolfus Kunig Ordinis fratrum etc. domus Theutonice magister general. 1344 Nov. 22, in Kyrsburg; ratificat privilegia, quae dederant ecclesiae Gneznensi: Mscug dux Pomoranie 1290 s. d., in Gnezna, et Mistiwyus dux Pomoranie 1284 Sept. 13, in Nakel; villas quoque Su

cha et Lubiewo eidem ecclesiae confert.

Pergam. orygin., w wielu miejscach przeżarty; z przywieszonej pieczęci pozostał sznur jedwabny, zielony. Dopełniono z: Lib. privil. XV sec. fol. 54v.

Gniezno. Archiv. Capituli Metropol. Nr. 115.

In nomine Domini amen. Ut maior fides gestis adhibeatur negociis, expedit, ut conscripcione litterarum, que veritatis continet testimonium, lucide perhennentur.

Igitur nos frater Ludolfus Kunig, Ordinis fratrum Hospitalis beate Marie domus Theutonice Ierosolimitane magister generalis, notum facimus universis presencium noticiam habituris et publice profitemur, nos duo privilegia auttentica illustris principis domini Mistwyni quondam ducis Pomeranie, non cancellata, non rasa nec in aliqua sui parte viciata, super donacione quorundam bonorum sancte Gneznensi ecclesie tradita vidisse; quorum privilegiorum primi, tenor sequitur in hec verba : (Sequitur diploma Nr. 659.)

Tenor autem secundi privilegii talis est: (Sequitur diploma Nr. 544.)

Nos igitur attendentes probitatis merita venerabilis in Christo patris domini Iaroslay sancte Gneznensis ecclesie archiepiscopi, pensatisque multiplicibus favoribus et amiciciis, nobis et Ordini nostro per ipsum exhibitis et impensis, ipsi ac eius successoribus et ecclesie Gneznensi supradicte prescripta privilegia in omnibus suis clausulis et articulis, ut prescribitur, et donaciones in ipsis contentas, duas quoque villas, videlicet Sucha et Lubow, cum omnibus utilitatibus et proventibus ad ipsas pertinentibus ac libertatibus eisdem in prescriptis privilegiis contentis: in quibus quidem villis duo servicia militaria habebamus, a quibus serviciis sepedictum dominum Iaroslaum archiepiscopum eiusque successores et ecclesiam Gneznensem perpetue liberos dimittimus et solutos: specialis amicicie favorem, per venerabilem patrem dominum Iaroslaum, archiepiscopum predictum, nobis et Ordini nostro benevole multocies exhibitum specialiter attendentes, maturo fratrum nostrorum consilio unanimique consensu accedente ratificamus, approbamus, confirmamus et presentibus innovamus; adicientes insuper et volentes, quod incole predictarum villarum Sucha et Lubowo, cum aliis incolis terre Pomeranie contra quoslibet invasores terre eiusdem, et castrorum firmacionem (sic) sub quorum dominio et regimine existunt, pro posse suo fideliter subsint. In quorum premissorum fidem et robur firmitatis perpetue, presentes sigilli maioris nostri appensione fecimus roborari. Datum et actum in Kyrsburg anno Domini m.ccc quadragesimo quarto, in die Cecilie virginis, presentibus honorabilibus et religiosis viris, fratribus nobis in Christo dilectis, Heynrico de Beventhyn magno commendatore, Wynrico marschalko, Allexandro de Kornre hospitalario et commendatore Helbingensi, Conrado de Brungisheym trapario et commendatore de Kyrsburg, Frederico de Spira thesaurario, Theodorico de Spira commendatore de Thorun, Abrahardo Grife, domino Iohanne capellano nostro, Popone de Reynsteyn, Iohanne de Falkeynstein, sociis nostris; Saulo et Iohanne nostris notariis, et aliis pluribus fide dignis.

Sucha, Sucha. Lubow, Lubiewo. Kyrsburg, później Christburg, czyli Kiszpork. Helbingensis, de Elblag. Thorun, Toruń.

Nr. 1237.

Iaroslaus s. Gneznensis ecclesie archiepiscopus 1345 Apr. 26, Gnezne; ecclesiae parochiali in Osiek a se fundatae, decimas mensae suae de villa Sycewo largitur.

Gniezno. Archiv. Capituli Metropol. Lib. proventuum fol. 8. (Foljant pisany ręką XVII w. Kopja z oryginału opatrzonego pieczęciami).

In nomine Domini amen. Noverint universi presencium litterarum noticiam habituri, quod nos Iaroslaus, divina providencia sancte Gneznensis ecclesie archi

episcopus, fundata ecclesia in Osek ad honorem omnipotentis Dei et beati Nicolai gloriosissimi confessoris, pro consolacione ipsius ecclesie, ut ministri eius habeant unde vivant, decimam mense nostre in villa Sziczewo prope Mokolino predicte in Osek ecclesie de fratrum nostrorum, Gneznensis videlicet Capituli voluntate unanimi et consensu, tenore presencium ascribimus et adiungimus per presentes. In cuius rei testimonium, presens privilegium scribi fecimus et nostro ac predicti nostri Capituli sigillorum karactere communiri. Actum et datum Gnezne in crastino beati Marci ewangeliste, anno Domini millesimo trecentesimo quadragesimo quinto, presentibus honorabilibus viris, dominis Ivone preposito, Vincencio decano, Thomislao cantore, Predslao archidiacono, Mathia scolastico, Benkone custode et Nicolao cancellario, et aliis plurimis canonicis in Capitulo congregatis Gneznensibus.

Osek, Osiek. Sziczewo, Sycewo. Mokolino, Makolin.

Nr. 1238.

Vincencius decanus Gneznensis 1345 Apr. 26, Gnezne; hereditatem Szczepanowo Vitali Sbilutonis ad locandum iure Theutonico exponit.

Pergam. orygin., w jednem miejscu przetlały, u którego w dolnym, założonym brzegu dwa grube sznurki z niekręconego jedwabiu; pierwszy czerwony, drugi żółty, każdy przez dwa wcięcia poprzeczne przewleczony.

Gniezno. Archiv. Capituli Metropol. Nr. 118.

In nomine Domini amen. Ne ea que geruntur in tempore simul cum decursu temporis evanescant, debent litteris autenticis cum subscripcione testium posterorum noticie commendari. Proinde nos Vincencius, decanus Gneznensis ecclesie notum facimus universis ad quorum noticiam pervenerit scriptum presens, quod melioracioni bonorum eiusdem Gneznensis ecclesie quantum adiuvante Domino possumus intendentes, hereditatem dictam Sczepancowo, sitam in territorio Sneynensi, quam ab eadem Gneznensi ecclesia obtinemus, de consensu et voluntate eiusdem Gneznensis ecclesie Capituli Vitali Sbilutonis iure Theutonico, quo cives Sneynenses utuntur, exposuimus ad locandum; vendentes eidem pro certa pecunie quantitate scolteciam in eadem, et dantes sibi et suis liberis ac successoribus legittimis nomine eiusdem scoltecie quatuor mansos liberos, medietatem tabernarum, pistorum, carnificum, sutorum, tercium denarium iuramenti et cuiuslibet iudicati perpetuo possidenda, quatuor mansos liberos (6 lit. des.) reservantes ibidem. Preterea incolis quos idem scoltetus de novo locaverit, quatuor annis (8 lit. des.) et octo annis a solucione census concedimus libertatem; ita tamen, quod elapsis quatuor annis libertatis eiusdem, solvent una cum antiquis kmetonibus ibidem decimam manipulatim in campis (6 lit. des.) censum, videlicet tres scotos usualis monete. Postquam autem elapsi fuerint octo anni libertatis huiusmodi, amodo incole locati noviter coequabuntur antiquis, et solvent omnes et singuli decimam manipulatim in campis et fertonem argenti usualis monete de quolibet manso in festo beati Martini, nobis et nostris successoribus perpetuis temporibus obligati. Sed prefatus scoltetus et sui posteri, de ipsorum quatuor mansis liberis dabunt decimam manipulatim, vel pro quolibet manso tres scotos rectori ecclesie ibidem, ubi audiunt divina et percipiunt ecclesiastica Sacramenta. Et quoniam iura Theutonicalia nobis sunt incognita, omnia iura que co

modum et utilitatem respiciunt dominorum, salva nobis et integra reservamus. In quorum testimonium et evidenciam, nostrum et predicti Capituli Gneznensis sigilla presenti privilegio sunt appensa. Actum et datum Gnezne in crastino beati Marci ewangeliste, anno Domini millesimo CCC.XLV, presentibus venerabili in Christo patre domino Iaroslao archiepiscopo, Ywone preposito, Vincencio decano, Thomislao cantore, Preczslao archidiacono, Mathia scolastico, Benedicto custode et Nicolao cancellario, ac aliis plurimis canonicis in Capitulo congregatis Gneznensibus.

Sczepancowo, Szczepanowo. Sneynensis, de Żnin.

Nr. 1239.

Martinus decanus Lanchiciens. etc. 1345 Apr. 26, Gnezne; hereditatem ecclesiae Gneznensis dictam Budzisław Nicolao, filiastro Michaelis de Dębnica, ad locandum iure Sredensi exponit.

Pergam. orygin., u którego dwie pieczęcie przywieszono. Pierwsza na sznurku Inian., czerwon. Kapituły Gnieźnieńsk.; (pieczęć XXIV). Druga na sznurku Inianym, niebiesk. podługowata, zatarta daje tylko rozpoznać zarys osoby w szatach duchownych. Gniezno. Archiv. Capituli Metropol. Nr. 117.

In nomine Domini amen. Ne ea que geruntur in tempore simul cum decursu temporis evanescant, debent litteris autenticis cum subscripcione testium posteris commendari. Proinde ego Martinus, decanus Lanchiciensis et canonicus Gneznensis ecclesie notum facio universis ad quorum noticiam pervenerit scriptum presens, quod melioracioni bonorum eiusdem Gneznensis ecclesie quantum valeo intendens Domino adiuvante, hereditatem dictam Budzislave sitam in territorio Zneynensi, quam ab eadem Gneznensi ecclesia obtineo, de consensu et voluntate eiusdem Gneznensis ecclesie Capituli Nicolao filiastro Michaelis de Dapnicia iure Theutonico, Sredensi videlicet, exposui ad locandum; vendens eidem in eadem villa scolteciam pro certa pecunie quantitate, dando sibi et suis liberis ac successoribus legittimis nomine eiusdem scoltecie duos mansos liberos et duos ortos eciam liberos, tabernam liberam, tercium denarium iuramentorum et cuiuslibet iudicati, quodque possit cum parvo rethe in lacu ibidem circa litus piscari. Et si succedente tempore faber vel sutor ibidem locati fuerint, ego et ecclesia Gneznensis ac mei successores medietatem census qui ab eis derivari poterit medietatem (sic) habebimus, et medietatem aliam prefatus scoltetus et sui posteri obtinebunt Ceterum incole qui locati sunt ibidem et qui de cetero locabuntur, a solucione census duodecim annis, a solucione vero decime sex annis tantummodo, et hoc de agris noviter extirpandis, habebunt omnimodam libertatem. De agris enim prius excultis, decimam exnunc manipulatim in campis solvere teneantur. Postquam autem evoluti fuerint duodecim anni libertatis pretacte, memorate hereditatis incole maldratam triplicis frumenti, modium videlicet tritici, modium siliginis et modium avene ac fertonem argenti usualis monete, de quolibet manso annis singulis racione census et decime in festo beati Martini michi, successoribus meis et ecclesie Gneznensi perpetuo solvere tenebuntur. Alia eciam iura Sredensia, que commodum et utilitatem respiciunt dominorum, reservo integra atque salva, et secundum quod aliarum villarum Capituli Gneznensis ecclesie domi