munus in Anglia obiisset, anno 1222, conservatus ab ipso Honorio, Norwicensis Episcopus. Vita functus est Norwici, vel, ut alii tradunt, in Italia anno 1226, Anglia sacr. Manifestum est ergo ipsa Honorii ætate Codicem nostrum sessorianum scriptum

fuisse.

C. Non est tamen volumen ab Honorio Cisterciensibus datum. Honorius enim, ab anno 1216 ad annum 1227, pontificatum tenuit. Frustra tamen quis inde conjiceret hoc Sermonum volumen illud ipsum esse, quod Honorius Cisterciensibus dedit. Illud, teste Manrique, adjunctam habebat dedicatoriam Honorii Epistolam, quæ in nostro desideratur, prout vita quoque desideratur Richardi Cicestrensis (nisi legendum sit Radulphi), quam sua ætate cum Honorii Sermonibus Cistercii adservari scribebat jam alias laudatus Ludovicus Jacobus a S. Carolo. Deinde a Cisterciensium manibus in potestatem Pandulphi devenisse, aut vicissim nemo unquam dixerit. Primum enim contingere debuisset, Honorio adhuc in terris agente, qui tamen Cisterciensibus sub excommunicationis poena mandaverat, ne Sermonum suorum volumen alienarent. Abbas autem et conventus Cisterciensis nullo modo dicendi sunt tam insigni hoc ornamento se expoliare voluisse. Illud immo religiose nimis adhuc custodiebant ætate Manrique, et Ludovici Jacobi a S. Carolo, scilicet sæculo XVII. Alterum minus etiam probabile videtur. Alioquin debuisset Honorius a Pandulpho sibi prius illud volumen comparare, nec ipse sed Pandulphus Sermones collegisset contra ac doceat Manrique. Tandem in hac hypothesi non de Episcopo Norwicensi, sed de munificentissimo Honorio facta fuisset mentio in prima Codicis fronte.

D. Unde provenit. - Quis vero et unde in Bibliothecam sessorianam hunc codicem intulerit, non facile dixerim, nec etiam vacat studiosius inquirere. Arbitror tamen præclarissimum virum D. Hilarionem Raneati de re litteraria meritissimum, qui nostros fere omnes et melioris notæ codices tum e Nonantulano monasterio, tum aliunde comparavit, hunc quoque cum aliis bene multis addidisse; sed hæc nonnisi conjiciendo scribo.

Sermones alios de Tempore, alios de Sanctis scripsit Honorius, quos habuit ad clerum populumque Romanum, prout ex eorum syllabo innotescit. Stylo utitur non incompto, plerumque vehementi, et, ut animadvertit Manrique, acri et vivido. Gravibus sententiis, magis quam exquisitis ad ornatum verbis delectatur. Juxta morem perantiquum veterum Ecclesiæ Patrum non propositionem statuit, quam postea aut dividat aut confirmet. A textu Scripturæ exorditur, et hunc interpretatur sensu non raro accommodatitio, sæpe vero a Patribus hausto. Horum primores Ecclesiæ Latinæ magis habet familiares, scilicet Ambrosium, Augustinum, Hieronynum atque præsertim Gregorium. Post divini textus interpretationem, moralemque explicationem et applicationem, alium rursus in eorum confirmationem quæ mox dixerat, interpretandum assumit, et sic deinceps usque ad sermonis exitum, ita ut Honorii conciones, quæ homiliæ magis dicendæ sunt, Sacrarum Scripturarum auctoritatibus et sanctorum Patrum sententiis constare dignoscuntur. Vetus hæc sacræ concionis ad populum habendæ ratio atque consuetudo diu in ecclesiis perseveravit, eaque usus est Innocentius III, Honorii antecessor, quamvis hujus eloquentiam Innocentiana crediderim robustiorem. Ea pariter adhuc utebantur subsequioris ævi concionatores sacri, ut probant sermones Jacobi de Voragine, qui tamen non proprie sermones, sed sermonum themata æstimantur. Vitia sacris concionatoribus sæculi XIII communia ab Honorii sermonibus exulant omnino (1), ita ut Honorius recte iis sit accensendus, qui litterarum scientiam et præclara doctrinarum studia, nedum auctoritate sed exemplo quoque in Italia denuo excitarunt. Itaque Romanus hic Pontifex in sacris litteris et sanctorum Patrum lectione versatissimum se prodit, quemadmodum et in omni ecclesiastica disciplina eruditissimum, quin tamen reliquæ litteraturæ ignarus videatur. Sacrarum Scripturarum testimonia iisdem ferme verbis usurpat ac in Vulgata nostra leguntur. Pravos laicorum mores acriter redarguit, jura Ecclesiæ a principibus violata, Apostolica libertate conqueritur, atque

ita loquitur, ut non semel Fridericum secun-
dum, quem Romana Ecclesia aliquando sed
specie tenus amicum, reapse vero hostem
semper habuit, infensissimum reprehendere
videatur. Prælatos quoque, pontificia pror-
sus auctoritate compellat, eorum officia
commenorat, præcepta et consilia tradit,
quibus rite in suo munere contineantur.
Pastoris et sacri concionatoris muneri satis-
faciens plenissime, in eo semper est, ut au-
dientes a vitio deterreat, et ad christianæ
virtutis exercitium inliciat. Singularis ubi-
que elucet in ejus scriptis erga Beatam Vir-
ginem devotio et pietas, ut Honorius in
eorum numero habendus sit, qui in Deiparæ
Virginis laudibus celebrandis Bernardum
sunt imitati. Hos autem suos sermones pro-
fecto habuit Romæ, quandoquidem de di-
versis Urbis ecclesiis veluti de loco loquitur,
in quo ipse præsens adesset. Inter alios vi-
dendus est sermo in Dominica: Lætare
seu de Rosa aurea, et alter in festo SS. Jo-
annis et Pauli. Hæc prolixius fortasse dis-
serui, sed argumenta mihi erant congerenda,
quibus ostenderem Codicis nostri Sermones
auctorem habere Honorium III, quemadmo-
dum supra asserebam.

Inter cætera duo habet Honorius in suis
Sermonibus, quæ specialem attentionem
merentur. In sermone de Purificatione
B. M. Virginis hujus festivitatis originem a
Gentilium superstitiosis ritibus ducit, eaque
confirmat, quæ hac de re jam scripserat
Innocentius III, a quo ante non pauca mu-
tasse videtur. In sermone autem de Rosa
aurea, qui est alter in Dominica: Lætare,
hujus cæremoniæ institutorem facit beatum
Gregorium. Etsi vero aperte non doceat,
quisnam e Romanis Pontificibus Gregorii
nomine nuncupatus, ejusdem cæremoniæ
usum induxerit, non obscure tamen innuit
Gregorium I, cognonento Magnum. Hunc
enim dum ejus sententias in suis sermonibus
refert, non alio nomine appellat quam beati
Gregorii. Quanti autem facienda sit hæc
Honorii notitia magis patebit ex innumeris
pene scriptorum placitis, quæ de Rosæ au-
reæ Institutore ediderunt, quæque collegit

(1) Ital. Sac. inter episcopos Vulturarienses.

A. Majolus Astensis est auctor illius.
Hæc auctorem habet Simeonem Majolum,
origine Astensem et episcopum Vultura-
riensem, qui nedum Honorii, sed omnium
Romanorum Pontificum Historiam terno
prægrandi volumine complexus est. Id vel
ipse testatur in Præfatione ad tom. I suo-
rum operum, quæ simul etiam Francofurti
prodiere. « Pontificum omnium, inquit,
« omnium gravissimam Pontificalem ex
< omnifariam et omnium nationum auc-
«toritatibus Historiam conscripsi. » De
eo ita Ughellus (1): « Simeon Majolus, vir
vasti ingenii ac portentosæ memoriæ om-
niumque scientiarum genere sui ævi longe
clarissimus die 16 junii (1572) creatus est
episcopus Vulturariæ ac Montis Corbini,
in qua dignitate eximia fama virtutum vixit
annis 25, ac senio laboribusque fessus, onus
libere dimisit anno 1597. Scripsit ediditque
plura, inter quæ celebris est liber, qui Dies
caniculares inscribitur. Tractatus de IRRE-
GULARITATE, Vitas Summorum Pontificum
scripsit, sed non publici juris fecit. Exstant
Mss. apud serenissimum Sabaudiæ du-
cem. Alterum edidit librum in defensionem
Sacrarum Imaginum. »

Majoli opera non omnia recenset Ughel-
lus, neque ego recensebo, edita enim sunt
et omnibus nota. Ejus autem Pontificalem
Historiam non pauci faciendam dixerim. Et-
enim licet ea commemorat, quæ scriptores
alii tradiderunt, plura tamen refert, quæ
apud alios desiderantur. Non pauca etiam
prætermittit, quæ apud illos reperiuntur,
sed id aut penuria monumentorum aut con-
sulto fecisse dicendus est. Romanorum Pon-

I

IN NATIVITATE BEATE MARIE

VIRGINIS

Liber generationis Jesu Christi filii David, filii Abraham. Abraham autem genuit Isaac; Isaac autem genuit Jacob (Matth. 1, 1, 2).

Quæri solet a multis quare hoc evangelium legatur in nativitate Beatæ Mariæ, cum non videatur ad ipsam pertinere. Unde sciendum est quia, si diligenter universa considerantur, nihil in eo invenietur quod non Beatæ Mariæ ratione certissima consignetur. Ipsa namque est liber divinæ generationis, scriptus digito Dei a Spiritu Sancto: Liber generationis gratiarum, liber generationis virtutum, liber generationis cœlestium gloriarum.

Liber generationis gratiarum, quia sicut in ea refulsit omnis gratia, ita per illam in omnibus est diffusa. Unde salutans eam Angelus dixit: Ave, gratia plena, Dominus tecum (Luc. 1, 28). Et bene dixit, gratia plena, quia cum in aliis hominibus particulariter fuerit gratia Spiritus Sancti, in Beata Maria tota gratiæ plenitudo et divinitatis enituit. Nam sicut dicit Apostolus:

PATROL. TOME II.

Alii per Spiritum Sanctum datur sermo sapientiæ, alii sermo scientiæ, alii fides.... (I Cor. XII, 8), sed in Beata effulsit omnis gratia, quia dum Deum portavit in suo corpore, omnem divinitatis gratiam habuit in mente. Quid enim poterat non habere cum Deum portaret, in quo sunt omnia perpetua ratione? Unde et David propheta dicit: Astitit Regina a dextris tuis in vestitu deaurato, circumdata varietate (Psalm. 44, 10). Beata Virgo Maria dicitur regina, quia sicut regina est gloriosa super alias mulieres, ita ipsa super omnem creaturam; et ipsa astitit Deo a dextris, quia servivit Deo pro cœlestibus et non pro temporalibus bonis. Per dexteram namque significantur cœlestia, sicut per sinistram temporalia bona. Unde ipsa Virgo dicit in Canticis Canticorum: Læva ejus sub capite meo, et dextera illius amplexabitur me (Cant. II, 6). Læva ejus, idest, temporalia bona sunt sub capite meo, idest, sub mente, quia mens mea despicit temporalia, et dextera illius, idest cœlestia, amplexabitur me; idest trahunt me ad amorem ut illa diligam, non ista. Hæc regina cœli fuit in vestitu deaurato, idest, in corpore virgineo. Nam sicut aurum splendidius

1 a.