I

Ad Joannem regem Hierosolymitanum 15 jul. 1216.

[Regest. fol. 1, no 1.— Raynald, Annales Ecclesiastici, ad annum 1216, § 18.]

Honorius III Joannem regem Hierosolymitanum certiorem facit de obitu Innocentii pp. prædecessoris sui et de electione sua in episcopatus Romani apicem (1).

Honorius episcopus, servus servorum Dei, carissimo in Christo filio nostro, regi Hierosolymitano illustri, salutem et apostolicam benedictionem.

Magnus Dominus, et laudabilis nimis, gloriosus in sanctis, mirabilis in majestatibus, faciensque prodigia, immutat tempora alto suæ dispositionis consilio, cui consiliarius alius non existit, et vocat ea, quæ non sunt, tanquam ea, quæ sunt, ut non glorietur omnis caro in conspectu ejus, sed quemadmodum scriptum est: Qui gloriatur, in Domino glorietur (2). Ipse namque dat secretorum scrutatores quasi non sint, et velut inanes judices terræ facit, arefaciens stagna, flumina in insulas collocando, ab

(1) Postridie ejus diei quo Honorius consecratus est, christiani orbis tum præsules ac religiosos viros, quorum etiam precibus plurimum se commendavit, tum etiam reges ac principes certiores de sua electione fecit. At in Pontificio Regesto primum obtinent locum litteræ, qnibus id Hiero

PATROL. TOMe II.

Oriente ac Occidente congregat sibi semen, et dicit Aquiloni: da; et Austro noli prohibere, ut illi, quibus arridet prosperitas, filios Aquilonis impedire non possint venire. in gratiam filiorum, qua ponit humiles in sublimi, et mærentes erigit sospitate. Quumque incomprehensibilia sint judicia sua, et investigabiles ejus viæ, istud ex eis tenemus pro certo quod omnia justo facit judicio nobis tamen ineffabili, et occulto. Sane felicis recordationis Innocentio Papa prædecessore nostro septimo decimo kal. Augusti, soluto debito carnis, ad regionem sanctorum spirituum, ut credimus, evocato, et sequenti die celebratis exsequiis, atque cum honore debito collocato ipsius corpore in sepulcro; una cum fratribus nostris ad eligendum convenimus successorem; et die tertio Spiritus Sancti gratia invocata, super hoc tractavimus diligenter, et post tractatum diutinum placuit fratribus universis humeris nostris, quamvis insufficientibus, imponere onus istud; et licet in primis duxerimus resistendum, ne tamen videremur vocationi divinæ resistere, submissimus humeros ad portandum; sperantes in eo, qui linguas infantium facit disertas,quod ipse, qui vota fratrum

solymitano regi significavit, pollicitusque est omnem se operam ac studium daturum, ut Terræ Sanctæ auxiliares copiæ submitterentur. (Raynald, Annales Ecclesiastici, ad annum 1216, § 21.

(2) I, Cor. 1, 31.

1.

aspirando prævehit, prosequetur etiam adju- [ vando. Fiduciam enim talem habemus per Christum ad Deum, non quod sufficientes simus cogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sed nostra sufficientia est ex Deo, qui nos ad suum ministerium evocavit. Non ergo propter obitum præfati prædecessoris nostri consternatur cor tuum, neque formidet, quasi propter hoc Terræ Sanctæ impediatur succursus, quoniam etsi illius sufficientiæ nostra videatur inferior, ad liberationem tamen ipsius votis non minoribus aspiramus; quibus ipse Dominus qui sperantes in se nullatenus deserit, effectum tribuat et profectum, ut quod possibilitas nostra non obtinet, ejus nobis gratia largiatur. Serenitatem igitur regiam rogamus attente, et monemus et exhortamur in Domino, quatenus de gratiæ nostræ favore securus, utpote qui ad subventionem terræ ipsius tota intendimus voluntate, conforteris in Domino, et in potentia virtutis ipsius, ad conservationem terræ intendens viriliter et prudenter, præliaturus prælia Domini, quum tempus advenerit opportunum, et ob hoc recepturus ab eo gratiam in præsenti et gloriam in futuro. Datum Perusii, VIII kal. Aug. pontificatus nostri anno primo.

In eumdem modum Patriarchæ Hierosolymitano et christiano populo Terræ Sanctæ. Item Magistro et fratribus Militia Templi.

Magnus Dominus et laudabilis nimis, etc., ut in epistola I usque evocavit. Sollicitudine igitur ecclesiasticæ provisionis assumpta, et spe non modica de vobis concepta, quos nobis misericordia Conditoris ad tanti oneris gravitatem facilius perferendam in participium instantiæ nostræ quotidianæ assumpsit. Universitatem vestram rogamus attente et monemus, et exhortamur in Domino, quatenus insufficientiam nostram apud eum qui dat omnibus affluenter et non improperat, orationibus adjuvetis, et circa commissam nobis. Dominici gregis curam diligenter et utiliter vigilantes, nostrum satagatis humiliter supplere defectum, et injunctam nobis pastoralis oneris gravitatem vigilanti studio comportetis, et in ecclesiastica unitate, obedientia, et devotione Apostolicæ Sedis, quibus hactenus ecclesia Upsalen. inter ceteras potissimum floruit et fructificavit suavitatem odoris, sicut ager plenus cui benedixit Dominus, firmiter persistentes, ad ea, quæ pacis sunt, impendatis studium diligens et operam efficacem. Nos enim vos tanquam principalia membra Ecclesiæ honorare intendimus, et in quantum permiserit Dominus in vestris necessitatibus adjuvare. Ad hæc volumus et mandamus, ut crucesignatos vestrarum diocesum attentius exhortemini, ne propter obitum præfati prædecessoris nostri consternantur corda eorum, neque formident, quasi ex hoc Terræ Sanctæ

Item Patriarchæ Antiocheno.

cientiæ, etc., ut in Epistola I usque largiatur. Datum Perusii, VIII kalendas Augusti, pontificatus nostri anno primo.

In eumdem modum Archiepiscopis et episcopis per regnum Franciæ constitutis (1).

Item Abbatibus et prioribus et aliis religiosis viris per regnum Franciæ constitutis.

Item Guttormo archiepiscopo Nidrosiensi et episcopis per regnum Norwegiæ constitutis.

Item Episcopo Januensi et suffraganeis ejus.

atque adeo suscipienda expeditioni strenue se accingerent; tum etiam ipsos præsules rogavit, ut suis apud Deum precibus recens impositum onus levarent; vicissimque paternam illis sollicitudinem est pollicitus. (La Porte du Theil).

Item Suffraganeis ecclesiæ Ravennatensis.

Item Suffraganeis ecclesiæ Pisanæ. Item Mediolanensi electo et suffraganeis ejus.

Item Patriarchæ Aquileiensi et suffraganeis ejus.

manæ filio speciali primitias litterarum. nostrarum duximus destinandas, excellentiam tuam rogantes attente, et monentes et exhortantes in Domino, in remissionem tibi peccaminum injungendo, quatenus sacrosanctam Romanam Ecclesiam matrem tuam taliter honorare studeas, ac etiam revereri,

Item Suffraganeis ecclesiæ Jader.

Item Archiepiscopo Spalatensi et suffraganeis ejus.

Item Archiepiscopo Antivarensi et suffraganeis ejus.

Item Archiepiscopis et episcopis per regnum Hungariæ.

Item Patriarchæ Constantinopolitano. Item Archiepiscopis et episcopis per CP. imperium constitutis.

Item Archiepiscopis et episcopis per regnum Alamanniæ constitutis.

Item Archiepiscopo Nesgensi (?). et suffraganeis ejus.

Item Archiepiscopo Laudensi et suffraganeis ejus.

Item Universis episcopis per regnum Angliæ constitutis.

Item Episcopis per regnum Scotia constitutis.

Item Archiepiscopis et episcopis per Hispaniam constitutis.

III

Ad imperatorem Constantinopolitanum.

25 jul. 1216.

[Regest. lib, 1, epist. 5. Mss. La Porte du Theil.]

Significat ei promotionem suam, qua tertia die post mortem Innocentii secuta est pulchra epistola.

Honorius episcopus, servus servorum Dei, dilecto in Christo filio B. imperatori Constantinopolitano illustri salutem et apos

tolicam benedictionem.

Magnus Dominus, etc., ut in epist. II, usque assumpta..., et devotione quam ad Romanam Ecclesiam habuisse dignosceris diligenter inspecta, tibi tanquam Ecclesiæ Ro

(1) Adjiciuntur (in Regesto Pontificio) litteræ ad imperatorem Constantinopolitanum, quibus catholicæ Ecclesiæ gubernaculis se admotum docet, aperitque ingens tuendi divini numinis edomandi schismaticorum fastus, imperiique orientalis ex quo veluti ex arce firmissima in Sarracenos ac

nullatenus tepuisse, sed suscepisse potius incrementum, nobisque ad regimen Apostolicæ Sedis assumptis Domino disponente, prout decet catholicum principem assistere humiliter, et devote. Nos enim in his, quæ ad tuum spectant honorem quantum in Deo possumus libenter intendimus, et circa personam tuam paternæ gerimus viscera caritatis (1).

Pari ratione scriptum est Siciliæ regi designato imperatori, Poloniæ ducibus aliisque regibus et principibus.

IV

Ad cardinalem Sancti Martini legatum in Anglia.

Anno 1216 (sans date).

[Regest. lib. 1, epist. 6. Mss. La Porte du Theil.] Confirmat ei legationem et mandat ut hortetur regem Angliæ, vassallum Romanæ Ecclesiæ, et crucesignatum, ne consternetur.

Honorius episcopus, servus servorum Dei J. tit. S. Martini presbytero cardinali, Apostolicæ Sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem.

Magnus Dominus, et laudabilis nimis, etc., ut in epistola II, usque assumpta..... Devotionem tuam nostrarum litterarum primitiis duximus consolandam tuis laboribus et angustiis paterno compatientes affectu et sollicitam diligentiam ac sollicitudinem circumspectam quam in commissæ tibi legationis officio adhibuisse dignosceris in Domino commendantes. Verum quia finis, non pugna,coronat discretionem tuam,monemus et exhortamur attente per Apostolica tibi scripta, mandamus quatenus ex morte præfati prædecessoris nostri non dejiciatur animus tuus sed spiritu fortitudinis reas

Terræ Sanctæ invasores excurrendum sit, contra Græcorum impetus firmandi, muniendique dessiderium, ac demum ad pristinam in Romanam Ecclesiam reverentiam amoremque servandum est cohortatus. (La Porte du Theil).

3

aspirando pra vando. Fiduci Christum ad *

simus cogita' nobis, sed n qui nos ad su ergo propter nostri conste

det, quasi pr diatur suce cientiæ nost nem tamen mus; quibu nullatenus

fectum, ut

net, ejus igitur re et exhort tiæ nost subventi

volunta tentia

terræ i

liaturu nerit

eo gra

Datur nostr

meliator feepiscopum ter

1 blestem patriam inversi cardinales. store tractarent. Cum atribus nostris Csscopis eligendi hisser te concessa, nostris cum imposzerint, 18. quod evitare liSenim antecessoris motionem nostram mare tenemur, roet monentes, quatet nostram insuficienstaliter adjuvetis, ut, ..de contagiis termenis im orationum suffragia ri naviculam possimus et anchora justitia

VII

«ianum orien..

qui. 1216.

us anecdotorum, “

summum Pontificatan Botionem.

majestatis quæ riem sillo moderatur, sacrociesiam ab ipso fžet Can ecclesiarum insinans in ea fidei uris et justitiæ a Petri gerat in endi habeat popiritualem, siten saxa et paafringantur. jus, quod ad

illuminationem gentium et gloriam christianæ plebis mundo noscitur præeminere. Super hanc equidem eminentioris Ecclesiæ speculam constituit Dominus venerabilis memoriæ Innocentium episcopum III qui per vitæ merita, et sapientiæ magnitudinem Innocentius meruit appellari, ut significatio nominis regularem consequeretur effectum; unde fecit illum crescere in plebem suam, et testamentum ei contulit gratiæ plenioris, quoniam ecclesiam Græcam, quæ spretis azymis veritatis, in fermento sacrificare veteri præsumebat, sub alas Ecclesiæ Romanæ reduxit, et hodie sibi tanquam specialis filia famulatur. Verum quia mortalis erat, et sententiam mortis evadere non poterat temporalis; idcirco se armis pœnitentiæ præmunivit, optans dissolvi, et esse cum Christo, in quo et per quem vivere volebat et mori; sicque de via transivit ad patriam, et de hoc ergastulo carnis translatus est ad consortia Beatorum, cum quibus regnabit, corona immarcessibilis gloriæ coronatus. Et licet non dubitemus esse sanctum, quem apex tantæ dignitatis attollit, nihilominus Omnipotentis clementiam imploremus, ut si aliquid veniale sibi de contagiis humanæ fragilitatis inhæsit, dono suæ pietatis indulgeat, et abstergat, quæ patrem in terris constituerat et doctorem. Ipsius demum venerabili corpore, secundum celebrem consuetudinem, tumulato, universi cardinales unanimiter convenerunt, ut de substituendo pastore tractarent; cumque omnium et singulorum voluntates essent diligenter requisitæ, in nos vota omnium convenerunt, et ita pari voto et unanimi concordia, de parte sollicitudinis vocaverunt nos in plenitudinem potestatis. Nec tamen contradicere potuimus, nec etiam reluctare, nostram insufficientiam allegantes, ut non compelleremur subire pondus officii pastoralis, quod volebamus libentius evitare. Quum itaque tantæ dignitatis et honoris onus, absque vestrarum orationum suffragiis ferre nostri humeri non valerent, universitatem vestram rogamus in Domino, et monemus, quatenus Conditoris omnium clementiam exoretis, quod nobis de munere gratiæ suæ conferre dignetur, ut cum temone fidei et anchora justitiæ, principis Apostolorum naviculam gubernemus, etc... Datum Perusii, VIII kalendas Augusti, pontificatus nostri anno primo.

VIII

Ad Cisterciensem de Firmitate, Pontiniacensem, Clarevallensem et Morimundensem abbates.

26 jul. 1216.

Manrique, Annales Cistercienses, t. IV, p. 85.] Significat eis promotionem suam, et eos hortatur ad utilia facienda pro religione, et se Deo et mundo utiles exhibendos.

Sinceritatis affectus, quo adhuc in minori officio constituti vestrum sumus semper ordinem amplexati, et sollicitudo officii pastoralis, ad quod licet immeriti assumpti sumus, Domino disponente; potissimum nos inducunt, ut simus solliciti, quomodo idem in simplicitate, ac puritate primæ institutionis ipsius valeat conservari, ne inimico homine super seminante zizania, filius discessionis in eo locum reperiat, qui lætatur, cum male fecerit, et in pessimis rebus exultat.

Inde est, quod devotionem vestram rogamus attentius, et exhortamur in Domino, per Apostolica vobis scripta præcipiendo mandantes quatenus ad illum habentes cum pia devotione respectum, qui non est Deus dissentionis, sed pacis, faciens in domo unanimes habitare, in unitatem spiritus, in vinculo pacis, servantes, et providentes bonum, non solum coram Deo, sed etiam coram omnibus hominibus, sicut dicit Apostolus: Caveatis omnino ne occasione verborum, quæ quidam vestrum bonæ memoriæ Innocentio Papa prædecessori nostro proposuerunt tempore Concilii generalis, aliquid in generali capitulo, vel etiam alibi proponatis, seu etiam ordinetis, per quod in ordine vestro, scandalum valeat suboriri, quem in sua puritate curetis, pro viribus custodire, puras manus ad Deum in oratione levantes; ut pax Dei, quæ exsuperat omnem seusum, custodiat corda vestra, et intelligentias vestras in Christo Jesu, qui ad exhibendum humilitatis exemplum, non venit ministrari, sed voluit ministrare. Precum nostrarum primitias taliter impleturi, quod gratiæ divinæ vos reddatis acceptos, et nostrum possitis favorem, et Sedis Apostolicæ promereri. Datum Perusii, VII kalendas Augusti, pontificatus nostri anno primo.