Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Bienes comunes á ambos cónyuges.-Según la observancia 53, ya transcrita, están en este caso los inmuebles adquiridos con el caudal de la sociedad, Los tratadistas añaden, y nos parece procedente, la finca recibida en enfitéusis, las mejoras hechas del fondo común en los inmuebles de ambos cónyuges, el terreno roturado, y en general, todo lo que lógicamente deba entrar en la sociedad.

Las siguientes observancias De jure dotium, completan lo dispuesto en la materia.

<33. Si legatum pecuniæ relinquatur uxori, maritus habet ius in illo legato, videlicet medietatem: quia est mobilis, & in aliis debitis quæ debentur uxori: & poterit petere illud legatum maritus, etiam invita, & reclamante uxore, medietatem ratione suæ partis quam habet, & medietatem ratione adminis· trationis quam habet, cùm maritus sit dominus, & administrator rerum mobilium, & ita est ius sibi acquisitum in illa medietate ratione administrationis: & ita etiam potest petere propietatem rei immobilis ratione viduidatis, quam in ea habet tenere, & sic servatur in quacumque alia re mobili, & immobili, licèt non sit legata, si proprietas pertineat ad uxorem ex quacumque causa, quia maritus eam poterit vendicare, etiam post mortem uxoris, licèt eam non possiderit constante matrimonio inter eos, & sic est idem in uxore.

»43. Item, si viro in casamento data fuerit aliqua res immobilis pro mobili: videlicet pro C. vel mille solidis: vir lucratur medietatem illius possessionis - loco rei mobilis, si verò ducat in casamento mobile pro sedenti habetur pro sedenti.

>44. Item nota, quod si mulier ducit in casamento mille solid, vir lucratur medietatem, & hoc est verum nisi vir firmaverit super rebus suis speciali

ter illos mille, quia tunc illi mille semper remanent salvi ipsi mulieri.

»57. Item, bona mobilia dicuntur consumpta, & habentur pro consumptis, quando non constat in quo fuerunt possita, secùs quando constat ut puta in solvendis debitis defuncti vel similibus, quia tunc, sic, & simili modo consumpta veniunt in divisione, aliàs non.»

Se ve, pues, que por estas observancias y por la 46 ya citada, que las joyas regaladas á uno de los cónyuges por sus consangíneos, son comunes durante el matrimonio; pero que si éste se disolviese por muerte del marido, la viuda conseguiria íntegramente en la división los regalos hechos á ella; que también lo son los bienes muebles, créditos y derechos que cualquiera de los cónyuges aportare al matrimonio, y los que por cualquier título adquieran durante éste.

Deudas del marido.-De las contraídas durante el matrimonio, distingue el tratadista Molina, como es natural, si su producto ingresó ó no en la sociedad, siendo de cuenta de ésta en el primer caso, y del marido en el segundo; pero entonces, si la mujer no la pagase, tendrá que hacer union de los bienes de aquél, aunque no le quedaren los suficientes para su subsistencia.

Hé aquí la observancia 16 De jure dotium que lo proviene:

Iter, uxor tenetur solvere debita & iniurias vel desemparare bona pro debitis contractis per virum: sed est distucctio ni hoc quia pro debitis contractis ante matrimonium, tenetur desemparare: non de ducta vita: sed pro aliis contractis post matrimonium: non tenetur desemparare si ex eis bonis quæ

remanent vivere non posset: & sic tenutur in hoc casu deducta vita desemparare: secùs est in legatis piis nam si uxor bona mobilia quæ fuerunt viri sui non teneat: non tenetur legata solvere, nec desemparare bona sedentia: sed possunt vendi, salvo iure viduitatis.»

El Sr. Franco de Villalba cree que por las deudas contraídas por el marido antes del matrimonio, puede ser ejecutada la mujer á semejanza de lo que respecto de aquél dispone la siguiente observancia 2.a De rerum amatorum, del mismo libro V:

<<Item, si mulier ante contractum matrimonium contraxerit aliqua debita. Pro illis debitis potest fieri executio in bonis mobilibus communibus sibi, & viro suo cum quo post contraxerit matrimonium.>

El mismo escritor afirma que ésta es la jurisprudencia antigua de Aragón.

Respecto de las deudas contraídas durante el matrimonio, responderá el marido por sí en los casos siguientes: 1. Cuando se deban al capricho de éste sin utilidad para el consorcio. 2.o Cuando se probare que él mismo administraba los bienes.

Así se desprende de la observancia 29 De jure dotium:

«Item, si certum possit esse, & probari, quod maritus pecuniam quam mutuo recipit, vel blandum, vel aliam rem expendidit in necessariis domus in comedendo, vel bibendo, vel aliàs, quod presumitur si vir non fuerit malus administrator, mortuo viro uxor solvet partem illius debiti, dato quod cum viro non fuerit obligata. »

En cuanto al pago de las deudas propias del ma rido contraídas dentro del matrimonio, no queda obligada la mitad de los inmuebles pertenecientes á su consorte, pues lo prohibe la citada observancia 16, la cual también considera deuda de aquél la procedente de los legados piadosos que hiciese. Está en el mismo caso la deuda hecha por su contrario, y así lo determina la observancia 6.a De secundis nuptias.

<Item, expense sepulturæ debent fieri de bonis defuncti: tamen possunt recipi de toto acervo bonorum communium, si totidem remaneant bona in acervo: ex quibus possit tantundem dari superstiti sicut fuerat receptum pro sepultura defuncti.»

Deudas propias de la mujer.-Todas las que se encuentran en el mismo caso que las explicadas res pecto del marido.

Deudas comunes. Han de pagarse de los fondos de la sociedad las contraídas por ambos cónyuges, la contraída por el marido con consentimiento de la mujer, y aquellas en que aún no consintiendo ésta, redunden en su beneficio. Así lo disponen, además de la 29, ya inserta las observancias De jure do tium 39 y 64, y el Fuero 2.o, libro V De contratibus coniugum:

<Forus est, quòd si maritus manuelevaverit aliquam pecuniam, vel miserit fidantiam pro ea sol· venda, quamvis uxor non firmaverit instrumento, nihilominus omnia bona mobilia, tam viri, quam uxoris, sunt obligata ad illius debitum solvendum, etiam fructus possessionum communium, dummo dò maritus tamquam bonus pater familias rexerit domum suam. Sed pro solutione illius debiti, in quo

uxor non firmavit in instrumento, non sunt vendendæ, vel alienandæ possessiones viri, vel uxoris, quæ tacitè, vel expressè sunt obligatæ uxori pro sua sustentatione & viduitate, & etiam de fructibus possessionum uxor, & familia sua debent congruam sustentationem habere. Super excrecentes autem fructus in solutione debiti persolvantur. Si vero uxor spontaneè firmaverit in carta debiti, bona viri & uxoris mobilia, & inmobilia, in solutione debiti expendantur.>

<Observancia 39. Item, filii qui hæreditant dotes matris ingenuæ, non tenetur ad solvendum debita patris cùm illas habeant ex contractu matrimonii inter eos initi, & non ex successione patris, & matris, de consuetudine tamen uxor poterit dotes alienare. >

<Observancia 64. Item, coniux superstes potest de bonis mobilibus communibus; etiam post facta inventaria, vel emparamenta solvere debita in quibus ambo coniuges erant obligati cum instrumentis, vel alter eorum tantùm, si alter non obligatus consensit illi obligationi: cùm ex tali consensu bona consentientis, saltem communia cum altero coniugum remanent obligata. Alia verò debita commu. nia, vel unius tantúm in quibus alter consensit: debent deduci de toto acervo bonorum coniugum. >

Si por falta de bienes muebles hubiese que apelar á los inmuebles, dispone la observancia 26 De jure dotium, lo siguiente:

<Item, vir immobilia, in quibus uxor debet habere viduitatem potest alienare, sed remanet ius salvum uxori, quod in eis possit. tenere viduitatem, si talis casus evenerit, nisi alienatio sit facta de voluntate uxoris.>

« AnteriorContinuar »