te lleva el encabezamiento integro, y la fecha mucho más anterior, así: Datum Laterani, quinto idus aprilis, Pontificatus nostri anno duodecimo. Otra idéntica bula a varios Prelados más dio Inocencio III en este día. Aguirre. Tom. V. 146.

4.-Una orden del Papa a ruegos de D. Rodrigo. ..... Segobiensi Episcopo et Palentino Electo et Archidiacono Septemduplicensi, Secobiensis Diocesis... Venerabilis Frater noster, Archiepiscopus Toletanus, nostris auribus intimavit, quod Ecclesia Talaverensis et quidam alii Toletane Diocesis, super procurationibus catedralitio communi. decimis, oblationibus mortuorum et aliis rebus injuriantur eidem. Ideoque, discretioni vestre, per apostolica scripta mandamus, quatenus, partibus convocatis, et auditis hinc inde propositis, quod canonicum fuerit, posposita appellatione, statuatis, quod decernitis, per censuram ecclesiasticam firmiter. Testes autem, qui fuerint nominati..... Quod si non omnes... Dat. Laterani, secundo kal. martii, pontificatus nost. An. XIII. (28 feb. 1210.)

Liber privil. II. Fol. 44.

5.-Inocencio III agradece una deferencia a D. Rodrigo. Hispano, Ecclesie Toletane Decano. Placuit Venerabili Fratri nostro Archiepiscopo ac tibi, fili Decane, et canonicis Toletanis, qui cum ipso erant apud Sedem Apostolicam constituti, dilectum filium Andream de Gabiniano, Subdiaconum et Capellanem nostrum, ad preces nostras, in Fratrem et Canonicum recipere coram nobis. Quod nos tanto gratum habemus, quanto Subdiaconus ipse, pro merito bonitatis, nobis et Fratribus nostris carus et acceptus existit. Quum igitur ex hoc, non minus Ecclesie in persona et persone in Ecclesia credamus esse provisum; dilectos filios Toletanum Capitulum, per scripta nostra rogavimus attentius et monuimus, nihilominus ei precipiendo mandantes, ut quod per dictos Archiepiscopum et canonicos liberiliter factum est, hilari prosequentes favore, dictum Subdiaconum, per procuratorem, in corporalem possessionem concessi sibi canonicatus inducant; et cum ad locum residentium sit receptus, vestiarum et alia, que residentes percipiunt, per eumdem procuratorem, sibi, cum integritate debita, conferre procurent: juramento, quod fecisse dicuntur, nequaquam obstante; cum illud mandato nostro nec possit obstare. Quum igitur Subdiacomus antedictus, vices super his tibi duxerit committendas, devotionem tuam rogamus attentius et monemus, quatenus ea taliter studeas procurare, quod, et tibi utile et nobis esse possit acceptum. Dat. Laterani Kal. Martii, pontificatus nostri anno XIII. (1 marzo, 1210. Migne, Patrol. T. 216. P. 9. Aguirre. V. 149.)

6.-Otra bula sobre lo mismo al Cabildo de Toledo, en la que Inocencio, dice que otros canónigos «cum ipso (Roderico) erant apud Sedem Apostolicam.» (Según las dos bulas Rodrigo estuvo en Roma en 1210.)

Patrologie Migne. Loco cit. Aguirre. V. 148 y 149.

7.--Confirmación de la Primacía de Rodrigo en España. Innocentius Episcopus, Servus servorum Dei, Roderico, Toletano Archiepiscopo, (Hispaniarum Primati), ejusque successoribus canonice instituendis, in perpetuum. Sacrosanta Roma na Ecclesia in Beato Petro, Apostolorum Principe ab ipso Salvatore omnium, Do mino Jesu Christo, caput est Ecclesiarum omnium constituta. Unde membra non decet a capite defficere, sed eminenti ratione et supreme provissioni capitis obedire. Moderatrix autem directio capitis singulorum membrorum officiosas actiones considerans, unicuique jus et ordinem a natura constitutum conservat, et quibuscumque nobilibus venustatis sue dignitatem sine invidia, sociali charitate custodit. Hac igitur ratione prudenter inducti jura nobilis ac famose Toletane Ecclesie, Apostolice Sedis proprie ac specialis Filie conservare volentes, tuis, Venerabilis Frater Roderice, quem vera in Christo charitate diligimus, rationabilibus postulationibus paterne pietatis affectu duximus anondum. Unde per presentem privilegii paginam, ad exemplar felicis recordationis Urbani, Gelasii, Honorii, Eugenii, Adriani, Alexandri I, Alexandri II, Urbani et Celestini, per Hispaniarum regna, tibi et Ecclesie Toletane, auctoritate apostolica confirmamus, teque Primatum Presules Hispanie respicient, et ad te referent si quid inter eos exortum fuerit questionis, salva tamen in omnibus Apostolice Sedis auctoritate. Verum personam tuam in manu nostra propensiori gratia retinentes, censemus ut solius Romani Pontificis judicio, ejus causa, si qua fuerit, decidatur. Sane, Toletanam Ecclesiam presentis privilegii stabilitate munientes, Complutensem parrochiam et Concham eidem, tamquam Metropoli subditas esse decernimus, cum terminis suis: necnon Eccle

sias omnes, quas jure proprio ab antiquo possedisse cognoscitur; confirmantes preterea Episcopales Sedes, quas in presentiarum juste ac canonice possides, scilicet, Palentiam, Segoviam, Osmam, Segontiam. Reliquas vero, que ab antiquis ei temporibus subjacebant, cum Dominus Omnipotens Christianorum restituerit potestati, sue dignatione misericordie, ad caput proprium referendas, decreti hujus auctoritate sancimus. Porro illarum Dieceses civitatum, que sarracenis invadentibus, Metropolitanos proprios amisserunt, eo tenore vestre sujicimus ditioni, ut quandiu sine proprio Metropolitano extiterint, tibi ut proprio debeant subjacere; ita quidem, ut in Sedibus Episcopalibus liberam auctoritate nostra habeas potestatem Episcopos in castellis et in villis presbyteros instituere, et prout tibi Dominus administraverit, ordinare tam in Episcopatibus, qui de antiquis Ecclesie tue terminis noscuntur, quam in illis qui proprium non habuerint Metropolitanum.

Si que autem Metropoles in statum fuerint proprium restituta, suo queque Diecesis Metropolitano restituatur, ut sub proprii regimine Pastoris super divini collatione beneficii glorietur. Preterea quascumque possessiones, quecumque bona predicta Ecclesia Toletana in presentiarum juste et canonice possidet, aut in futurum, concessione Pontificum, largitione Regum vel Principum, oblatione fidelium, aut aliis justis modis, prestante Domino, poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hec propiis duximus exprimenda vocabulis: Ecclesiam St. Justi et Pastoris, Abbatian Sancte Marie de Tocha (Atocha en Madrid) Ecclesiam Sancte Marie de Datres, Ecclesiam Sancti Vincentii de Monte, Ecclesiam Sancte Marie de Valle Ecclesiarum, (Val de Iglesias?) Ecclesiam Sancte Marie de Valdemech, Ecclesiam de Calatrava, Castrum quoque Alcala, Castrum de Brioga, Castrum de Canales, Castrum de Alfamin, cum pertinentiis eorum; Domum Regine in Toleto cum hereditate sibi pertinente, Domum Sancie, sororis illustris memorie Regis Aldephonsi cum hereditate patris Raymundi Comitis, quam ipse, de consensu fratris sui, Ecclesie tue donavit et seipso confirmavit; Castrum quoque Bencarentie et Aldeam, que vacatur Azueuch cum pertinentiis suis et Alcobrogam. Decimas quoque omnium regalium reddituum de sancta Eulalia, de Maqueda et Ascalona. Statuimus etiam ut universi parochi tui fines, qui jam, Deo autore, a Christi fidelibus habitantur, vel qui in futurum a sarracenorum potestate, auxiliante Domino, excipientur, omnino integri tam tibi quam tuis successoribus in perpetuum conserventur. Nomina vero oppidum, que in tua Diocesi, a Dei fidelibus incoluntur, a presenti pagina duximus adnotanda. Talavera, Alfamin, Makeda, Sancta Eulalia, Hulmus, Canales, Majeritum, Alcala, Uceda, Talamanca, Calatrava, Almogera et Alcolea. Decernimuss ergo, ut nulli omnino hominum liceat Butracum, Calatalifa, Uadalfaiara, Fita, Pennaforada, Delegra, Ascalona, Zurita, prefatam Ecclesiam temere perturbare, aut ejus possessiones auferre, ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare: sed omnia integra conserventur eorum pro quorum gubernatione ac substentatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salva Sedis Apostolice auctoritate. Si que igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc constitutionis nostre paginam, sciens, contra eam temere venire tentaverit, secundo tertiove admonita, nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat dignitate, reamque divino judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore et sanguine Dei Redepmtoris Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examini districte subjaceat ultioni. Cunctis autem eidem loco jura servantibus sit pax Domini nostri Jesu Christi; quatenus et hic fructum bone actionis percipiat, et apud districtum Judicem premia eterne pacis obtineat. Amen. Datum Laterani per manus Fratris Sancte Ecclesie Romane Cancelarii. Quarto nonas martii: indictione XIII. Incarnotiorus Dominice anno millesimo ducentisimo nono. Pontificatus nostri anno decimo testio. (Innocentius III 4 marzo, 1210.)

Aguirre. Tom. V. p. 147 y 148. Migne. Tom. CCXVI. P. 199. Cartulario Pequeño de la Biblioteca de la Catedral de Toledo. Fol. 1921. Donde está con algunas variantes de poca importancia. iten Liber priv. II. F. 106, v. 107, r. yv. Con idéntica fecha y además la subscriben los Cardenales y Obispos de la Iglesia Romana.

8.-Acerca de la guerra contra los sarracenos. Significavit nobis dilectus filius Ferdinandus, primogenitus charissimi in Christo filii nostri Aldefonsi, illustris Regis Castelle, quod ipse militie sue primitias omnipotenti Deo desiderans dedicare, ad exterminandum inimicos nominis Christiani de finibus hereditatis ipsius, quam impie occuparunt, intentionis studium toto conamine satagit impertiri, suppliciter postulans et devote requirens, ut ei ad hoc opus feliciter consummandum, et nos

ipsi Apostolicum impendamus suffragium, et ab aliis faciamus opportunum subsidium exhiberi. Nos igitur pium ejus propositum in Domino commendantes, Fraternitati vestre, per Apostolica scripta mandamus, quatenus Reges et Principes vestros, qui non sunt cum illis ad treugas observandas adstriti, ad opus simile peragendum, sedulis exhortationibus inducabis: monentes ex parte Dei et nostra, subditos vestros, et in remissionem eis omnium peccaminum injungentes, quatemus tan prefato primogenito Regis Castelle, quam aliis Regibus et Principibus vestris ad hoc opus salubriter intendentibus impendant auxilium, in rebus pariter et in personis, ut per hoc et alia bona, que fecerint, celestis regni gloriam consequi mereantur. Pari quoque remissione gaudere concedimus peregrinos, qui propia devotione undecumque processerint, ad idem opus fideliter exequendum. Taliter autem studeatis exequi, quod mandamus, ut sollicitudo vestra clareat in effectu, nosque devotionem vestram valeamus merito commendare. Datum Laterani, IV idus decembris, anno tertiodecimo. (10 Diciembre, 1210.)

Aguirre. Tomo V. 156 y 157 de la segunda edición de su obra Concilii.

9.-Sobre lo mismo al Toledano y tres Obispos más. Significavit nobis dilectus filius Ferdinandus, primogenitus charissimi in Christo Aldeponsi, illustris Regis Castelle, quod ipse militie sue primitias omnipotenti Deo desiderans dedicare, ad exterminandum inimicos nominis christiani de finibus hereditatis ipsius, quam impie occuparunt, intentionis studium toto conamine satagit impediri, suppliciter postulans et devote requirens, ut ei ad hoc opus fideliter consummandum, et nos ipsi Apostolicum impendamus suffragium et ab aliis faciamus opportunum subsidium exhiberi. Nos igitur, pium ejus propositum in Domino commendantes, Fraternitati vestre, per apostolica scripta mandamus, quatenus Reges et Principes vestros, qui non sunt cum illis ad treugas observandas adstricti, ad opus simile peragendum, sedulis exhortationibus inducere minime postponatis, monentes ex parte Dei et nostra subditos vestros in remissionem eis omnium peccatorum injungendo, ut tam prefato primogenito Regis Castelle, quam aliis Regibus et Principibus vestris, ad hoc opus salubriter intendentibus, necessarinm impendant auxilium in rebus pariter et personis, ut per hec et alia bona, que fecerint, celestis regni gloriam assequi mereauntur. Parique remissisione gaudere concedimus peregrinos, qui propia devotione undecumque processerint ad idem opus fideliter exequendum. Ceterum, ne ipsius Ferdinandi laudabile propossitum ab aliquo posset temere impediri, presentium vobis auctoritate precipiendo mandamus, quatenus si quis forte Regum Hispanie, cum quo predictus Rex Castelle treugam vel pacem firmavit, tempore, quo idem Rex vel filius ejus sarracenos impugnat, ipsun presumprerit violare, vos eum, per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis obstaculo, compescatis. Datum Laterani VII, Kal. Martii, pontificatus nostri anno quarto decimo. (22 feb. 1211)

Aguirre. t. V. p. 157. Migne. tom. 216.

10. Se participa la concesión de la Cruzada. Cum personam tuam inter christianissimos Reges et catolicos Principes specialis dilectionis prerogativa in Domino ampletemur, preces ac petitiones, in quibus possumus, libenti animo_exaudimus, et ad ea gratanter intendimus, que Serenitati regie novimus placere. Sane, venientem ad Apostolicam Sedem dilectum filium, Palentinum Electum, Nuntium tuum, virum utique providum et honestum, benigne recepimus; et petitiones, quas nobis ex parte tua porrexit, libenti animo curavimus promovere. Super eo autem, quod ex parte tua Legatum requisivit a nobis ad partes Hispanie destinandum, ad presens, propter tempora impacata, nequivimus regie satisfacere voluntati, sed opportunitate accepta, petitioni regie, dante Domino, satisfiet. Nos vero ne laudabile tuum et Ferdinandi, filii tui, proponitum valeat ab aliquibus aliquatenus impediri, Venerabili fratri nostro Archiepiscopo Toletono, et Zamorensi, Tarasonensi et Colimbricensi Episcopis, nostris damus in litteris in mandatis, ut si quis Regum Hispanie, cum quo treugam vel pacem firmasti, tempore, quo tu, vel filius tuus sarracenos impugnatis, ipsam presumpserit violare, ipsi eum per censuram ecclesiasticam, sublato appellationis impedimento, compescant. Monemus igitur Serenitatem tuam attentius et hortamur, quatenus in devotione nostra et Sacrosante Romane Ecclesie, Matris tue firmiter perseveres; quia nos in que a nobis secundum Deum duxeris postulanda, regie Serenitati assensum Apostolicum libenti ani.

mo impendemus. Datum Laterani, VIII kal. Martii, pontificatus nostri anno quarto decimo. (22 feb. 1211.)

Aguirre. T. V. pág. 157.

11.-Bula de Inocencio III acerca de la paz, inserta en un Decreto de D. Rodrigo. Illustrissimo Domino Alfonso, Dei gratia regi legionensi et Gallecie, per Petrum Compostelanum et Rodericum, Archipos. Regi regum perpetuo adherere. Celsitudini vestre significatione presentium innotescat nos litteras a Domino Papa sub hac forma recepisse: Innocentius. Fratribus Toletano et Compostelano Archiepis. Quanta nunc necessitas vestre Hispanie (aquí ilegible.) Sic autem preceptum apostolicum persequimini ad id districte ut sollicitudo tanta vestra clareat in effectu, ut reprehendi non possitis de negligentia aut contemptu, et obedientiam presenti... commendamus. Ñonis aprilis, pontif. Nostri anno quarto decimo. Innocentius III Papa. Nos itaque auctoritate presentium vos in Domino admonemus, quatenus, cum hi guerram faciunt sarracenis, pacem ac stabiles treugas habeatis, eisdem contra crucis dominice inimicos prestantes. (No se lee más.) Este decreto encabeza así: De admonitione regum ad pacem observandam.

(Lib. priv. II. f. 39-40.)

12.-Suspensión del pleito de la Primacía. Venerabili Roderico, Archiepiscopo Toletano. Quoad petitiones tuas, quas obtulisti nobis per Mauricium, clericum tuum, super negotio Primatie, nondum admisimus, non ex duritia, sed ex providentia noveris processisse. Cum in his et in aliis, opportuno tempore velimus, quantum cum Deo possumus, exaudire. Sed cum ex sarracenorum incursu grave nunc timetur Hispanie dispendium imminere, non opportet, occassione hujusmodi, Primatie illud in Hispania modo scandalum suscitari, presertim, cum tibi jus tuum minime neglegenti, providentiam ipsam nolimus esse damnosam. Ejus igitur exemplo, qui ait. Cum accepero tempus ego justitiam judicabo, cum opportunum tempus advenerit, tibi judicium et justitiam faciemus. Datum Laterani Kalendis junii, Pontificatus nostri anno decimo quarto.

Liber privil. II. fol. 113. v. La traen Migne. Patrol. t. 216. P. 423. Aguirre. En Toledo el Original Alacena. 21. n. 3.

13.-Inocencio III apremia la cruzada general. Toletano et Compostelono Archiepiscopis. Quanta nunc necessitas terre Hispaniarum immineat eo plenius prudentia vestra novit quo ipsam vicinius experitur. Eapropter Fraternitati vestre, per apostolica scripta mandamus, et districte precipimus, quatenus reges Hispaniarum moveatis prudenter, et efficaciter inducatis, ut pacem aut treugam servent ad invicem illibatam, presertim hac imminente sarracenorum guerra durante. Ad quod eos per censuram ecclesiasticam, appellatione remota, si necesse fuerit, compelli volumus et mandamus: quin etiam, mutuum auxilium sibi prestent adversus Crucis Dominice inimicos, qui non solum ad destructionem Hispaniarum aspirant, verum etiam in aliis fidelium Christi terris comminantur suam sevitiam exercere ac nomen, quod absit, si possint, opprimere christianorum. Auctoritate nostra tam ipsis regibus quam aliis christianis omnibus sub pena excommunicationis et interdicti firmiter inhibentes, ne se presumant jungere sarracenis, vel contra christianos illis consilium vel auxilium impertiri. Quod si forte rex Legionensis, de quo specialiter dicitur, sive cum sarracenis offendere presumpserit christianos, denuntietis, sublato appellationis obstaculo, personam illius excommunicationis vinculo innodatan, et interdicto suppositam terram ejus. Hominibus suis, ne in hoc sequantur eumdem, sub interminatione anattematis inhibentes: denuntiaturi nihilominus reges alios et quoslibet christianos ac terras eorum eisdem sententiis subjacere, homines eorumdem ab ipsorum sequela prohibitione consilii retrahendo. Preterea ex parte nostra injungatis eisdem, ut, si aliquas habent ad invicem questiones, propter instantem necessitatem illas ad tempus persequi differant, et tempore opportuno, cum potentes existant, ad presentiam nostram tam procuratores quam testes et alia que ad causam fuerint necessaria destinantes, suam coram nobis justitiam prosequantur, quum per alias orte intes eos, quamquam multoties sit tentatum, terminari nequeant questiones, et nos ipsis, Deo auctore, curabimus justitie plenitudinem exhibere. Sic autem preceptum apostolicum circunspecte persequamini ac districte, ut sollicitudo et diligentia vestra clareant in effectu. et reprehendi merito non possitis de negligentia vel de contemptu, sed studio et obedientia

potius commendari. Datum Laterani, nonis aprilis, Pontificatus nostri anno decimo quinto. (5 Abril 1212.)

Aguirre. V. 164. Migne. tom. 216 p. 553.

14.-Se notifica la concesión de la Cruzada de 1212. Cum personam tuam inter catolicos Reges speciali diligamus in Domino claritate, in his, que secundum Deum requiris a nobis favorem tibi Apostolicum, libenti animo impertimur. De infortuniis ergo, que nuper Serenitati regie acciderunt, parno tibi condolemus affectn. Et ut favorem Apostolicum excenlentie regie sentias non deesse, juxta petitionem tuam, et instantiam dilecti filii Segobiensis electi, nuntii tui, qui circa promotionem ejusdem negotii extitit sollicitus et attentus, Archiepiscopis et Episcopis per regnum Francie ac Provinciam constitutis, nostris damus litteris in mandatis, ut subditos suos sedulis exhortationibus moveant et inducant, in remissionem omnium ex parte Dei et nostra vere penitentibus injungentes, ut cum sarracenis, in octavis Pentecostes proximo futuris, campestre bellum indixeris, in hoc tibi necessitatis articulo succurrentes, neccessarium impendant auxilium, in rebus pariter et personis; ut per hec et alia, que fecerint, celestis regni gloriam consequantur. Pari quoque remissione gaudere concedimus peregrinos, qui propria devotione undecumque processerint ad idem opus feliciter exequendum. Monemus igitur Serenitatem regiam et hortamur, quatenus totam spem ponens in Domino Deo tuo, te humiliter coram ipso, qui gratiam dat humilibus, et reddit retributionem superbis; qui potens est ut te faciat de inimicis crucis Christi magnifice triumphare. Ceterum, quia nunc fere totus mundus turbatus est et positus in maligno, consulimus et monemus, ut, si competentes treugas inveneris, ipsas recipias, donec opportunius tempus adveniat, quo valeas ipsos securius expugnare. Dat. Laterani, secundo nonas febr., pontificatus anno decimo cuarto, (es quinto) (4 feb. 1212.)

Aguirre. V. p. 164. ed. 2.

15.-Recomendación de la Cruzada española a Prelados franceses. Archiepiscopo Senonensi et Suffraganeis ejus. Recepimus litteras dolore plenas et clamore non vacuas, quibus charissimus in Cristo filius noster Alfonsus, Rex Castelle illustris, significare curavit, quod sarraceni hoc anno intrantes Hispaniam, in multitudine gravi, quoddam castrum Cisterciensis Ordinis Fratrum, quod Salvaterra vocatur, hostiliter obsederunt, quod bellicis machinis infestantes, ad ultimum occuparunt. Videns ergo prefatus Rex, quod nisi eis campestri bello fortiter resistat, ipsi, cum propter innumerabilem multitudinem personarum, tum propter irruptionem machinarum durissimam, universas Hispanie urbes sue possent subjicere nefande ditioni, campestre illis bellum indixit in octavis Pentecostes proxime futuris, eligens mori potius quam Christiane gentis mala videre. Unde nobis humiliter supplicavit, quatenus ei necessarium faceremus auxilium impertiri per catholice fidei profesores. Nos igitur pium ejus propositum in Domino commendantes, Fraternitati vestre, per apostolica scripta mandamus, quatenus subditos vestros sedulis exhortationibus moneatis, in remissionem omnium peccatorum, ex parte Dei et nostra, vere penitentibus injungentes, ut eis, prescripto termino, in hoc necessitatis articulo succurrentes, necessarium impendant auxilium in rebus pariter et personis, ut per hec et alia bona, que fecerint, celestis Regni gloriam consequi mereantur. Pari quoque remissione, qua hi, qui terram Sanctam proficiscuntur gaudere concedimus peregrinos, qui debita devotione undecumque processerint ad idem opus fideliter exequendum. Taliter autem studeatis exequi ea, que mandamus, ut sollicitudo vestra in effectu, nosque devotionem vestram merito valeamus commendare. Datum Laterani, kal. feb. pontif. nostri anno quarto decimo. (1 febrero 1212.)

Manrique. An. 1212 Cap. I. n. 4-5. el cual añade. Hactenus Innocentius ad Senonensem et sufiragas neis ejus, inque eadem forma ceteris Archiepiscopis et Episcopis Gallie scriptum lego.

16.--Bula en que Inocencio III ordena al Bracarense que envie apoderados para la causa de la Primacia.

Dat. Lat. secundo idus januarii, pontif. nostri anno decimo tertio. (12 enero 1213.)
Integra en el Lib. priv. II. 113 v.

17.-Se concede a D. Rodrigo facultad de absolver. Archiepiscopo Toletano. Gerentes de tue Fraternitatis discretionis confidentiam specialem, dispensandi cum clericis de Guadalaxara, qui post latam a te in eos suspensionis et excomunicatio