favore divinitatis arrideat, gratulamur: sin rebus vestris tristior, opus invideat, damni communis infortunium deploramus. Est enim rationi congruum, ut quod commune datur, communiter sit ferendum. Cæterum ad vestram notitiam volumus pervenire, nos ad partes vestras navem nostram cum brasio in proximo velle dirigere, ut ex hoc fructum debitum percipere valeamus. Verumtamen super hoc volumus vestræ fraternitatis habere consultum, si videlicet nos regum vestrorum vel . aliorum vestrorum timere congressum oporleat. Sit igitur industriæ vestræ, nobis vel voce vel scripto præfigere partem tutiorem, ne nos expensam amittere contingat et laborem. Quod totum per latorem præsentium volumus, rogamus impleri. (1) I Script. rer. Dan. benföres Brevet til 1182—83.. Abbed Vilhelm i Ebelholt tilskriver Paven i den norske Erkebiskops Eriks Navn og klager over Usurpatoren (Kong Sverre), som han har negtet at krone uden Pavens Samtykke og derved opbragt imod sig. Han klager, end videre over hans Indblanding i Besættelsen af Stavangers Bispestol og andre geistlige Sager, hvilket alt har nödt ham til at forlade Norge og söge Tilflugt hos Erkebiskop (Absalon) i Lund. Efter Langebek, Script. rer. Danic. VI, 19-21, lib. 1. ep. 24. jfr. m. Th. Bartholin, Antiq. Dan. 241–42. [Ebelholt?] In persona E[rici) archiepiscopi Norvegiensis. Sanctissimo patri et domino ...... ' dei gratia summo pontifici E[ricus] Norvegiensium archiepiscopus in domino salutem et debitam tanto patri reverentiam. Creditur et dicitur, quod sicut ecclesiis universis ecclesia Romana supereminet dignitate, sic nihilominus earum angariis et oppressionibus paterna compatitur et subvenit pielate. In angariis igitur et oppressionibus nostris, pater amantissime, sedis apostolicæ nobis est expetenda clementia, ut necessitatis tempore paterna pietas filio suffragetur, et iniquitatis et nequitiæ fomes severitatis et justitiæ malleo conquassetur. Querelam itaque nostram, pedibus vestræ sanctitatis advoluti, auribus vestris inferimus, suppliciter deprecantes, ut narrantibus benignus indulgeatur auditus. Anno præterito, pallio a vestra sanctitate suscepto, cum fuissemus in terram nostram regressi, ille, qui de regio nomine et usurpata regni plenitudine gloriatur, ad suam nos fecit præsentiam evocari, et coronam capiti suo petivit a nobis imponi regalem. Cujus petitionem, quia reverentiæ vestræ et animæ nostræ saluti vidimus obviare, eam minime duximus admittendam, donec, emissis nunciis a nobis, et ab apostolica sede revertentibus, plene cognosceremus, quid inde tenendum nobis diffiniret vestræ sanctitatis examen. Igitur contra nos turbatus est princeps et omnis exercitus ejus cum illo : asserens favorem apostolicum in tali negotio non esse consulendum, cum habeant coeteri reges libertatem, ubi et quando, et a quo voluerint, inunctionis accipere sacramentum: Iterum cum per ecclesiam, cui præfuimus die denominata, haberemus accessum, in unam personam et vita et scientia idoneam, qui eis præesset in episcopali officio, pari voto unoque consensu et clerus convenit et populus. Huic autem electioni quia prædictus princeps non interfuerat et primam in electione vocem non emiserat, eam cassandam duxit : cum hanc consuetudinem a prædecessoribus suis Norvegiensium regibus præstitis sacramentis abrenunciatam: et ecclesiæ nostræ instrumentis, nominum suorum caracteribus consignalis, indultam noverimus, felicis memoriæ Adriani papæ et vestræ sanctitatis privilegiis roboratis. Quia vero clamabat regiæ majestati nos super hoc intulisse læsionem, nobis inconsultis, nobis reclamantibus, in personam aliam, quæ bigamam in ipsa, si dici debeat, electione ducebat uxorem, clerum et populum coegit consentire, et nobis obtulit consecrandum. Quia vero prædictus sanctæ recordationis Adrianus papa bigamam in clero in nostra regione apostolica auctoritate damnaverat, non præsumpsimus in factum procedere, ne videremur in irritum ducere, quod sanctus prædictus observandum in clero præceperat. Lege fori modo communi clerum vult in causis agendis contra sanctorum patrum decreta et omnem consuetudinem ecclesiæ dei in suam curiam trahi et a suis satellitibus judicari. Ecclesias baptismales sive parrochiales suis villulis adjacentes, capellas vocat regales, et cui et quando voluerit dare sine nostra licentia in sua vult obtinere potestate. Quod quantum sit ab ecclesiastica consuetudine dissonum sanctitati vestræ relinquimus providendum. Super his omnibus, quid nobis sit agendum, rogamus humiliter sanctitatis vestræ literis prosequendum. Nec nobis est, pater amantissime, silentio contegendum, quod in his omnibus, quia ejus non obedimus mandatis, ira et indignatione succensus bona nostra et omnes redditus nostros usque ad quadrantem novissimum confiscari præcepit, et omnibus nobis sublatis ad vestram nos præsentiam evocavit, videns et recogitans, quia deficientibus expensis, deficeremus et nos iter aggressi, et sic videremur incurrere contemptum apostolicæ sedis. Verum nesciebat, quod in astutia sua malitiam prudentia vestra comprehendere novit, et defectibus oppressorum paterna clementia exhibere compassionis affectum. Nos vero ne impossibilitas forte videretur occasionem ministrare contemptus, si appellationis termino ad vos minime veniremus, a latere nostro responsales emisimus viros boni testimonii, quos a sanctitate vestra benigne suscipi supplicamus et veritati testimonium perhibentes paternitatis vestræ gremio confoveri : ut et concepta malitia a nostris finibus exstirpetur, et ecclesiæ nostræ libertas apostolicæ sedis privilegiis firmata illæsa servetur. Nos interim regnum nostrum expensis deficientibus egressi, in Dacia a confratre nostro domino Lundensi archiepiscopo sanctæ Romanæ ecclesiæ speciali et devotissimo filio sumus cum omni reverentia et honore suscepti et humanissime sustentati. (1) Clementi eller Coelestino. Brudstykke af et Brev fra Abbed Vilhelm i Ebelholt til Paven, hvori han minder om Bansættelsen af de Norske Biskopper, der kronede (Sverre), og beder ham ei at lade sig besnære af deres Opdigtelser mod Erkebiskop (Erik), men at han vil lade dem böde for sine forseelser. Efter Langebek, Script. rer. Danic. VI, 34. lib. 2 ep. 2. C. 1195. [Ebelholt?] .......... tatis aculeis sentiant se percelli, qui simul conspiraverunt in unum adversus dominum et adversus Christum ejus. Sentiant, inquam, mi domine, quantæ sit temeritatis apostolicis obviare mandatis. Novit sanctitas vestra, quod episcopos, qui tyranno prædicto coronam regiæ dignitatis contra vestrum mandatum imponere non timuerunt, ut melius nostis, anno præterito in ecclesia principis apostolorum coram infinita multitudine hominum in octavis sancti Martini excommunicationis vinculis innodastis. Hi autem viri mendaces et iniqui ad fraudem toti conversi, cavillationes et iniqua consilia contra justum prædictum, videlicet archiepiscopum, fabricaverunt in incude mendacii, ut vos capiant in sermone, quod longe sit a vobis. A seculo autem non est auditum, quod in Christiana religione sacerdos excommunicatus fuerit in regem inunctus. · Rogamus igitur et supplicamus, rogat et nobiscum multitudo sanctorum, ut in præsenti negotio zelus vestræ sanctitatis emineat, et prævalente justitia falsitas in sua assertione sliccumbat, et iniqui comprehendantur in superbia sua, ut sit pax hominibus bonæ voluntatis, malivolis autem et his, qui oderunt pacem, petra scandali et lapis offensionis. Vivat et valeat sanctitas vestra in æternum et ultra. Innocentius III sender med Abbed Erlend to Formaningsskrivelser til Island, den ene stilet til Geistligheden, den anden til Hövdingerne og Folket, i hvilke han strengt dadler de paa Öen i Svang gaaende Laster og blandt andet advarer mod alt Samk vem med den bansatte Kong Sverre. Efter Orig.-Regest. i det pavelige Arkiv. Reg. Innoc. III, Tom. I. fol. 84. an. I. ep. 305. 306. (Dette og de folgende af Innocents III.s Breve ere trykte i Baluzes og de senere Udgaver af hans Brevo). 5. 30 Juli 1198. Reate (Rieti). a. Innocentius episcopus s. s. dei venerabilibus fratribus P[aulo] Skalaholtdensi et B[rando] Holensi episcopis et dilectis filiis aliis ecclesiarum prelatis et clericis uniuersis per Hislandiam constitutis salutem et apostolicam benedictionem. Quamuis insula uestra longo terrarum tractu ab vrbis partibus sit remota. uos tamen quod apostolice prouisionis non sitis extorres. extimare debetis. cum ex iniuncto nobis apostolatus officio facti simus secundum apostolum sapientibus et insipientibus debitores. et ita pastoralem sollicitudinem gerimus de propinquis. quod eam extendimus etiam ad remotos. quos absentes corpore spiritu uero presentes caritatis brachiis amplexamur. Sane dilectum filium Erlendum abbatem latorem presentium. quem ad nos transmittere curauistis. boni testimonii uirum paterna benignitate recepimus. et sicut eo didicimus referente. licet nullas ex parte uestra portauerat nobis litteras sigillatas. quas tamen asseruit se ammisisse in maris periculis constitutum. non nulla in partibus uestris uelut in usum et consuetudinem sunt redacta. que ab agro dominico sunt studiosius extirpanda. ne per spinas et tribulos semen euangelicum suffocetur. Jnter que sequentia duximus ad cautelam exempli gratia exprimenda. ut per ea studeatis cetera uitia capitalia euitare. per que ira dei uenit in filios diffidentie. qui stercora pro croceis amplectuntur et luci tenebras anteponunt. et ut incipiamus a primo inobedientie uitio per quod peccatum intrauit in mundum. cum in ecclesia dei diuersi gradus ad instar celestis curie sint distincti. ut secundum dispositionem superiorum obtemperantibus inferioribus cuncta rite procedant. unde et Romana ecclesia tamquam magistra non humana sed diuina dispositione, uniuersis et singulis per orbem ecclesiis est prelata. ut ad eam uelut capud alie sicut spiritualia menbra respondeant. cuius pastor ita suas aliis uices distribuit. ut ceteris uocatis in partem sollicitudinis. solus retineat plenitudinem potestatis. ut de ipso post deum alii dicere possint. et nos de plenitudine ipsius accepimus. sicut -idem E[rlendus] abbas nobis diligenter exposuit. qui sunt inter uos subditi. dum prelatis suis in hiis que agunt perperam nolunt humiliter obedire. ac secundum ipsorum monita salubria declinare a malo et facere bonum. contra torrentem dispositionis diuine brachia nituntur extendere. et quasi contra stimulum calcitrare. que sic disposuit gradus et ordines differentes. ut reuerentiam minores maioribus exhiberent. profecto qui talia agunt regnum dei non possidebunt. erroris magnitudinem non pensantes. cum secundum prophetam peccatum ariolandi sit repugnare. et scelus idolatrie nolle acquiescere. Hii nempe uel sunt potentes. et peccata sua propria temeritate defendunt. non attendentes quod legitur. potentes potenter tormenta patientur, et deposuit potentes de sede. uel minores. et ut licentius proruant in peccatum. maiorum tuitione defendere se nituntur. declinantes corda sua in uerba malitie. ad excusandas excusationes in peccatis. tamquam in extremo examine quando unusquisque onus suum portabit. illi possint eos a uentura ira defendere. qui pro suis sceleribus eternis incendiis reseruantur. Quid de homicidiis. incendiis. et fornicationibus referemus. et quod. excommunicatis communicare presumitis. et presertion Suero. excommunicato et apostate, deo et sanctis eius pro suis actibus inimico. si uellemus ad unguem singula prosequi que inter uos dicuntur peccatis exigentibus frequentari. pagina cresceret in inmensum. et ledium legentibus et audientibus generaret. Dolemus ergo plurimum et tristamur, hec inter uos libere perpetrari. sed ueremur ammodum et mouemur. ne forte quod absit propter dissolutam negligentiam uestram ista proueniant. que dum negligitis perturbare. quid aliud facitis quam fouere? facti canes muti non ualentes latrare. quibus dicitur per prophetam. Clama ne cesses quasi tuba exalta uocem tuam. annuntia populo meo scelera eorum et domui Jacob peccata eorum. Vnde apostolus inquid Ephesiis. Munde sunt manus mee a sanguine omnium uestrum. non enim subterfugi quominus annuntiarem uobis omne consilium dei. Mundus ergo a sanguine ipsorum non esset. si eis annuntiare dei iudicium noluisset. quia cum increpare delinquentes noluerit. eos procul dubio tacendo pastor occidit. Cum itaque in tremendi die iuditii de uestris et subditorum uestrorum actibus debeatis reddere rationem. quin etiam el de omni uerbo otioso quodcunque locuti fueritis. Hortamur uniuersitatem uestram. monemus in domino et per apostolica scripta mandamus quatenus contra delinquentes quasi contra bestias Ephesi uiriliter exurgentes, ne post cursum uite labentis in manus dei uiuentis. quod horrendum est incidatis. murum uos pro domo domini non dubitetis opponere. et contra faciem Damasci turrim uos inexpugnabilem opponentes. euellere ac destruere. edificare pariter. et plantare. unanimiter procuretis. que in ecclesia dei euellenda et destruenda. edificanda fuerint et plantanda. Ceterum quoniam adhuc habemus multa uobis dicere que non possunt commode per presentem epistolam de |