ptum et in Christiane fidei detrimentum et enervationem politiaeque jacturam, iniqua perversorum corda conflaverunt, etiamsi quaecunque oporteret Nos subire pericula, a finibus nostris propulsare, et in gladio deijcere, ut qui censura ecclesiae non terrentur, humana severitate mulctentur, maturo consilio Praelatorum, Principum et Baronum nostrorum habito et consensu, et etiam de certa ipsorum et nostra scientia praesentibus decernimus, et pro firmo constanti atque irrefragabili edicto teneri praecipimus. Ut quicunque in Regno nostro Poloniae et Terris Nobis subjectis haereticus, aut haeresi infectus vel suspectus de eadem, fautor eorum vel director repertus fuerit, per nostros Capitaneos, Consules Civitatum, et alios Officiales ac quoslibet subditos nostros sive in officijs, sive extra viventes, velut Regiae Majestatis offensor capiatur, et juxta exigentiam excessus sui puniatur, et quicunque venerint de Bohemia et intrant Regnum nostrum, ordinariorum suorum examini aut magistrorum haereticae pravitatis ad hoc a Sede Apostolica deputatorum vel deputandorum subdentur comprehensi. Si quis autem incolarum Regni nostri cujuscunque status, dignitatis, gradus aut conditionis fuerit, hinc ad Festum Ascensionis Domini proximum redire de Bohemia neglexerit, noluerit, vel contempserit, pro convicto haeretico censeatur et poenis subjaceat, que haereticis infligi consueverunt, nec amplius ad Regnum nostrum revertatur moraturus. Et nihilominus omnia bona ipsorum mobilia et immobilia in quibuscunque rebus consistentia publicentur thesauro nostro confiscanda, prolesque eorum tam masculina, quam feminea omni careat successione perpetuo et honore, nec unquam ad aliquas assumatur dignitates vel honores, sed cum patribus et progenitoribus suis semper maneat infamis; nec de caetero gaudeat aliquo privilegio nobilitatis vel decore. Inhibemus etiam sub eisdem poenis, omnibus mercatoribus et alijs hominibus cujuscunque conditionis fuerint, ut amodo et in posterum nullas res venales, praesertim plumbum, arma, esculenta et poculenta ad Bohemiam ducere praesumant vel portare. Quocirca vobis omnibus et singulis Capitaneis, Burgrabijs, Procuratoribus, Magistris Civium, Consulibus, et alijs Regni nostri Officialibus et subditis quibuslibet, ad quos praesentes pervenerint, mandamus quatenus praesens edictum nostrum custodire fideliter et firmiter debeatis et ubilibet in civitatibus, villis et alijs quibuslibet locis publicis et privatis, et specialiter ubi tractabuntur judicia, et ubicunque contigerit aliquam multitudinem hominum confluere, palam vocibus preconum faciatis proclamare, ut nullus valeat praetendere ignorantiam praemissorum, harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio literarum. Datum in Vieluń die Dominica, Judica me Deus, anno Domini 1424. 4. Konfederacja korczyńska przeciw husytyzmowi (1438).1 (Volumina Legum T. I. str. 63/4). CONFOEDERATIO Principum tam spiritualium quam saecularium, baronum, procerum, militum et nobilium etc. Regni Poloniae contra regnicolas inobedientes juri, contumaces et haereticos eorumque fautores. Nos Principes spirituales et saeculares, Barones, Comites, totaque communitas Regni Poloniae singulariter singuli et universaliter universi, eodem animo, eadem voluntate, scientia, consensu et ratihabitione, omnes unanimiter significamus tenore praesentium, quibus expedit universis praesentibus et futuris notitiam praesentium habituris, quod consideratis nonnullis disordinationibus, quae in ipso Regno Poloniae suboriri inceperant, visis literis praedecesso nostrorum Posnaniae, Petricoviae et in Iedlna factis, circa easdem literas et earum articulos (sub quacunque forma verborum exstant confecti) remanere volumus, et usquequaque spondemus, et praecipue circa hunc articulum. Quod quicunque exstans indigena Regni Poloniae habens in ipso Regno Poloniae bona, vellet aliquas inobedientias, contra jus Terrestre commune, aut etiam gverras nobis et eidem Regno Poloniae damnosas alicui movere sine licentia Domini nostri Regis gratiosissimi, et consilij sui, et in jure terrestri communi nollet contentari, aut etiam haereticales errores facere vel promovere vellet, contra talem seu tales cujuscunque status, gradus, conditionis, et praeeminentiae fuerint sive spirituales, sive saeculares, et in eorum destructionem consurgere volumus et promittimus, sub fide et honore nostris, absque dolo et fraude, nec ipsis auxilio consilio vel favore patrocinari volumus sub fide et honore nostris, etiam si sanguine, affinitate et quacunque propinquitate forent nobis aut alicui nostrum conjuncti, nec pro eis loqui volumus aliquod verbum, sed eos et eorum talem quemlibet punire volumus et promittimus. Jura tamen nostra Ducalia et Terrestria in nullo per hoc violando, nec ab eisdem recedendo, harum, quibus sigilla nostra cum subscriptione nominatim nominum nostrorum in pendulis sigillorum sunt appensa, testimonio literarum. Scriptum et datum i Nova Civitate Corczyn, feria sexta ipso die Sancti Marci Apostoli et Evangelistae Generali tunc Parlamento celebrato, anno D. 1438. 1 W. Mikrot, Walka w Polsce o stosunek Kościoła do państwa, odb. z Przeglądu akad. Kraków 1881. 5. Przywilej Władysława III dla kościoła wschodniego (Ogłosit Fryd. Papée w Acta Alexandri regis Pol., Kraków 1927, In nomine Domini amen. Ad perpetuam rei memoriam. Ne gestarum notitia rerum ab humana evanescat memoria, cautum est actiones legitimas, quae recordio indigent, per scripti continentiam et testium annotationem in notitiam transmitti posterorum. Proinde nos Wladislaus Dei gratia Hungariae, Poloniae, Dalmaciae, Croaciae, Ramae, Seruiae, Rasciae, Sclavoniae, Galliciae, Comaniaeque rex, necnon terrarum Cracoviae, Sandomiriae, Siradiae, Lanciciae, Cuiaviae, Lithuaniaeque princeps supremus, Pomeraniae Russiaeque dominus et haeres etc., significamus tenore praesentium quibus expedit universis harum notitiam habituris. Quod dum in mente nostra crebrius revolvimus et aequo rationis libramine coelestia pensamus cum terrenis, non aliud per vehementiam laboriosae meditationis accepimus, quam quod, spretis mundi fallaciis et abcrescentis saeculi seductrice gloria prorsus evulsa, mentis nostrae aciem in coelestia figamus, ubi candor lucis aeternae cunctorum fidelium mentes illustrat, corda conciliat et extinctis odiorum flammis universorum efficit unanimes voluntates. Quamquam autem ex assumptae dignitatis officio singulorum regimini nostro subiectorum utilitati intendere teneamur, cura tamen efficacior nos sollicitat, ut ad ea, quae divini cultus ampliationem, laudem, decus et gloriam aediumque sacrarum unionem, statum quoque felicem et quietum respiciunt, convertamus animum, disponamus et mentem; nam in coelestes thezauros reponi ea indubie confidimus, quidquid ad magnificandum Deum et sacrarum ecclesiarum augmentum Christo largiente ordinamus. Cum igitur, Spiritus sancti cooperante clementia, ecclesia Orientalis, ritus videlicet Graeci et Ruthenorum, quae longis heu temporibus in disparitate quadam et scissura fidei sanctae et divinorum sacramentorum, non sine multorum salutis dispendiis, ab unione sanctae Romanae ecclesiae fluctuare videbatur, et quam unionem patres nostri, immo tota plebs catholica, temporibus suis videre cupiebant, modo iam inspirante Domino decretis sanctissimi domini nostri Eugenii papae quarti et aliorum patrum plurimorum fidei sanctae zelatorum, cum ipsa sancta Romana ac universali Ecclesia reducta sit ad identitatem dudum desideratae unionis, protanto ut ipsa ecclesia Orientalis praelatique et clerus universus eiusdem ritus Graeci et Ruthenorum, in amplitudine dominiorum nostrorum et ditioni nostrae subiectorum ubi 1 Wiktor Czermak, Sprawa równouprawnienia schizmatyków w 44 tomie Rozpraw wydz. hist. Ak. Um. i odb. libet consistentes, qui alias stante eiusmodi disparitate et scissura quandam depressionem sustinebant, restituta ipsis libertate divino cultui insistere possint et Salvatoris nostri clementiam pro salvandis fidelium animabus et sanctae fidei conservando statu in pacis dulcedine uberius exorare valeant ad laudem et gloriam Dei Omnipotentis, qui nos suo redemit pretioso sanguine, universis ecclesiis earumque episcopis seu wladicis, praelatis, clero ceterisque personis ecclesiasticis eiusdem ritus Graeci Ruthenorum, haec omnia iura, libertates, modos, consuetudines et emunitates universas duximus in perpetuum concedendas et praesentibus concedimus, quibus omnes ecclesiae regnorum nostrorum Poloniae et Hungariae etc. earumque archiepiscopi, episcopi, praelati et ceterae personae ecclesiasticae consuetudinis Romanae utifruuntur atque gaudent. Volumus insuper et praesentibus decernimus, quod amodo nullus dignitariorum, capitaneorum, officialium, terrigenarum et ceterorum subditorum nostrorum, cuiuscunque status, dignitatis et conditionis existant et praecipue regni nostri Poloniae praedicti, singulariter autem terrarum nostrarum Russiae, Podoliae et aliarum ipsis annexarum, de iurisdiccione praefatorum episcoporum wladicarum et praelatorum eiusdem ritus Graeci et Ruthenorum, sed neque de iudiciis sacerdotum seu plebanorum ipsorum, immo nec de causis matrimonii aut divortiorum, se deinceps impediant quoquo modo, non obstante quavis consuetudine ad hactenus in terris praescriptis quomodolibet in contrarium observata. Praeterea ut idem episcopi seu wladicae ceterique praelati et ecclesiasticae personae saepedicti ritus Graeci et Ruthenorum vitae amminiculis sustentati ad laudes Deo exolvendas eo commodius intendere possint, ipsis et eorum ecclesiis universis in dominiis nostris ubique consistentibus omnes villas et possessiones quaslibet, quibuscumque nominibus censeantur, quae ab antiquo ad ipsas ecclesias pertinere videbantur et per quascunque personas et in quibuscunque terris et districtibus nostris in praesens habitas, cum omnibus eorum iuribus pia consuetudine duximus restituendas et restituimus per praesentes, temporibus in aevum successuris. Harum quibus sigillum nostrum appensum est testimonio litterarum. Actum et datum Budae, feria sexta proxima. ante dominica Oculi, anno Domini millesimo quadringentesimo [quadragesimo] tertio, praesentibus reverendissimo in Christo patre domino Simone de Rozgon episcopo Agriensi, magnificisque generosis, strenuis et nobilibus Laurentio alias naderschpan de Hedreuaria regni Ungariae, Hriczkone de Pomorzani terrae Podoliae palatinis, Mathkone de Thaloncz nostrorum regnorum Dalmaciae, Croaciae et totius Sclavoniae bano, Nicolao alias Scharleyski de Stiborze Wladislauiensi, Dobrogostio de Ostrorog Camenecensi castellanis, Floriano de Paczanow subdapifero Cracoviensi et Nicolao de Borzychowicze magistro coquinae nostrae Maiestatis et aliorum. quam plurimorum fidelium nostrorum, testium ad praemissa. Da tum per manus magnificorum Joannis de Conyeczpole, regni Poloniae cancellarii et Petri de Szczekoczini, vicecancellarii, fidelium nostrorum sincere dilectorum. Ad relationem magnifici Petri de Szczekoczini, regni Poloniae vicecancellarii praedicti. 6. List uniwersytetu krakowskiego do paryskiego w sprawie soboru bazylejskiego (16. VII. 1448).1 (Codex diplomaticus Univ. Cracov. T. II. Kraków 1873, str. 73-76, z poprawkami na podstawie kopji w archiwum Uniw. Jag. nr. 12975). Humiles et devoti Rector, Doctores et Magistri Studii Cracoviensis, eximiis, praestantissimisque viris Rectori, Doctoribus et Magistris Studii Parisiensis, patribus, dominis et amicis colendissimis. Eximii, praestantissimique patres, Doctores et Magistri, praeceptores nostri, domini, amici et fratres in Domino Jesu colendissimi! Divinae et humanae sapientiae eruditi literis, illud nobis intimandum statuimus, ut maiorum in omnibus sequamur vestigia, sicque verum scire cupiamus, ut uniuscuiusque prudentia efficiamur doctiores. Ecquidem tria esse hominum genera veterum traditione preclarum est, inter quae optimum illum esse aiunt, qui per se ipsum quae agenda sunt, conspicatur; sequenti autem gradu, qui aliorum consilia sequitur; qui vero ad neutrum horum aptus est, eum penitus esse inutilem: atque ideo si nobis fortasse desit perspicacia videndi quod rectum est, illud etiam volumus deesse, ut aliorum monitis et doctrinis non acquiescamus. Verum quia eam rem agimus, in qua non quod potentes saeculi seu imperitum vulgus utcumque sequitur, approbandum arbitramur, ne pecorum ritu sequamur antecedentium gregem, pergentes non quo quaque eundum est, sed quo itur: quaerimus etenim quid optime factum est, non quid usitatissimum, et quod nos in hac infausta divisione sanctae Ecclesiae in cognitione tentationeque veri constituat. Quo pacto vos viros et patres praecipuos, Doctores et Magistros, quorum gravissimum et integerrimum est iudicium, convenire merito instituimus, ad quos a priscis patribus veracium scripturarum auctoritas et intelligentia certissima successione pervenerunt. Ad vestram profecto sanctam Universitatem, tanquam caeterarum Universitatum matrem, etsi cunctis veritatis amatoribus generali quadam ratione possit esse refugium, nobis id speciali consideratione convenit: quoniam ut Apostolicae Sedis attestantur privilegia, studium Sacrae Paginae Universitati nostrae ad instantiam serenissimi et celebris memoriae Principis domini Wladislai Regis Poloniae est concessum: ut quemadmodum rivus a fonte, ab Universitate vestra nostra videatur emanasse, atque ideo audire viscerosius dignetur nos sacra 1 Jan Fijałek, Mistrz Jakób z Paradyża i uniwersytet Jagielloński w okresie soboru bazylejskiego, Kraków 1900; Morawski, Hist. uniw. Jag. tom. I. |
