Imágenes de páginas
PDF
EPUB

villas itaque et domos capitulares per reservationes Romanas et perjuria occupant, destruunt, conditionem debitam non faciunt, kmetones diripiunt, spoliant, depraedantur, bona ecclesiastica a vicinis non tuentur, fines bonorum a vicinis occupari sinunt, silvas excindunt, in domibus vero canonicalibus fratres et alios seculares dissolutos hospitantur, in quibus multa abominabilia patrantur; Capitula vero nequeunt in eosdem episcopandos et Episcopos tanquam in exemptos animadvertere, nec eos corrigere, ferrei enim per titulum episcopalem efficiuntur, peccant impune et licenter agunt omnia, quae eis libido suaserit, prout jam in plurimis experientia docuit. Per quos quidem tales Episcopos seu episcopandos dignitas jam pontificalis ita viluit, ut jam nomen Episcopi probro habeatur et universus ordo ecclesiasticus propter illos odio immenso aestuet apud seculares. Ad occurrendum igitur huic malo ac improbitati ferreorum hujusmodi Episcoporum, agendum erit ab omnibus Capitulis apud Episcopos, ut Statutum fiat synodale cum severissimis poenis pecuniariis adversus tales, hujusmodi absolutionem a juramento petentes et ea utentes, ac ut a Sanctissimo Pontifice petatur, abhibita etiam Regia promotione, ne tales episcopandos absolvat ab hujusmodi juramento, quo uno solo vinculo res humanae in suo statu conservantur. Et bulla a Summo Pontifice super hoc expediatur, impensa omnium Capitulorum.

Diebus festis dimidia pars Sacrati Cantus in templis quasi perit sine fructu, dum alternatim organa et chorus Cantum inter se patiuntur, et dimidium ejus audienti populo quasi sufforatur, praecipue in «Gloria in excelsis Deo», in Prosis, Patrem, Sanctus, Magnificat et hymnis, quae dum intra canendum ex toto et attente audiuntur, audientium mentes suavitate magna delectant et mentes ad Superna tollunt. Proinde videretur haec ordinatio facienda in Ecclesiis, ut his Canticis organum non intermiscatur, sed chorus haec omnia humana voce cantet et continuet in toto, organa sonent demum, primo intra Kyrieleyson, et vices illic alternas cum choro habeant, post finitum in toto «Gloria in excelsis», dehinc post Epistolam, post finitam Prosam, post Sanctus seu post elevationem, et post Ite missa est organa locum habeant ac modulatio fiat. Hoc enim modo habebitur in lucro totus ac integer Cantus ille Divinus ac angelicus.

Bannitio ecclesiasticarum personarum, jure utentium Romano, non satis, ut nunc apparet, prudenti consilio instituta initio fuit, quae latius, quam par est, vim suam per abusum dilatans, perturbat justitiam hominum spiritualium, tollitque jus et repellit eos plerumque a fortunis eorum, quae justo jure eis debentur. Eam bannitionem Dni Episcopi ac Praesides Ecclesiarum invexerunt et instigant et urgent, pugnantes pro suis servitoribus, cognatis et amicis, quos tanquam intrusos quum nequeunt justitia in sacerdotiis, indebite eis collatis, tueri, vi atque terrore eos tuentur eorumque competitores, jus et justitiam habentes, a jure et a sacerdotiis bene

impetratis bannitione repellunt, prohibentque Romam ad Summum tribunal appellare et jus illic suum prosequi, qua de causa citari Romam debebant aliqui Dni Episcopi. Quae quidem bannitio quum multum laedat jus ecclesiasticum, Ecclesiaeque virorum dignorum ac practicorum consilio orbatae plerumque in causis et negotiis suis labantur: agendum erit cum Dnis Episcopis, ut in hac Synodo consilium capiant, quatenus restringi et quibus terminis circumscribi deberet haec tam laxa banniendi licentia, ut posthac in generali Regni Conventu Statutum hoc banniticum sic emendetur, ut certus jam sit usus illius.

Dni Praelati et Canonici Cracovienses considerantes, esse plurimos adulatores et astutos haereticos penes Serenissimum Regem, considerantes mores, conatus et consilia eorum, qui Mtati illius ea suggerere dicuntur, quae a Regali Sanctitate sunt alienissima, considerantes insuper lubricam ac juvenilem ejus Mtatis aetatem, per quam affectus suos juveniles frenare in totum non potest, nisi senilis aetatis prudentia dirigantur: necessarium esse putaverunt, ut viri aliqui graves, magna autoritate et longa rerum experientia praediti et in futurum longe prospicientes ac Reipublicae studiosi, adjungantur Suae Mtati ac in curiam Suae Mtatis in Lituaniam mittantur, qui illic adsint monitores et custodes salutis honorisque Regis ac Regni, quique in negotiis tam ecclesiasticae quam publicae rei scirent atque auderent Mtati Suae recta ac salutaria consilia dare. Idcirco rogandi erunt atque hortandi Dni Episcopi, tanquam Principes consilii publici et Praesides religionis, ut hac de re diligenter cogitent et consulant, et mitti curent ad Regem in Lituaniam ejusmodi viros ac Senatores, quorum vita esset inculpata, mores probati, prudentia singularis et maxima ac bilis apud Regem et apud alios omnes autoritas, qui et ab haeresi custodiant Regem et eum in rebus omnibus laudabiliter dirigant.

Abbates queruntur, quod subditi eorum satis superque laboribus castrorum Regiae Mtatis gravati, superaggravantur poduodis ac ducturis Regiis, quarum tanta est frequentia ac immensitas, quod ad eas subeundas sufficere jam nequeant, quum equi ac jumenta eorum respiramen nullum habentes, fracti assiduo labore intereant ac moriantur, hominesque per hanc servitutem ad eos egestatis terminos redacti sint, ut mori potius quam vivere malint. Agendum erit, ut Dni Episcopi capto cum Abbatibus consilio intercedant apud Regiam Mtatem, ut ratio miserorum hominum habeatur, utque certus et diffinitus numerus poduodorum atque ducturarum annatim statuatur, qui Abbatibus et eorum subditis tolerabilis esse posset.

Quia in Processu et Articulis a Rmo Dno Archiepiscopo missis positus fuit articulus de contributione cleri, difficulter assenserunt Dni Praelati et Canonici Cracovienses ad hanc contributionem, tum quod non videatur causa multum necessaria, tum vero quod clerus diocesis Cracoviensis intra hunc annum contributio

nem jam contulit ac solvit pro fabrica et adornanda Ecclesia Cracoviensi, insuper quod decimae rapiuntur et non dantur integrae. Utcunque tamen est, consentiant Nuncii ad contributionem, verum his conditionibus, ut omnes Dni Episcopi primi omnium solvant et reponant a suis personis contributionem, utque Dnus Archiepiscopus contributionem praecedentem, quam hoc tempore sine legitima causa et in praejudicium totius provinciae a clero dioecesis suae exegit, restituat ac in communem capsam reponat, ac ad hanc recens decernendam contributionem apponat et conjungat, quo notabilis aliqua summa exinde colligi possit. Et hoc ideo ea restitutio petatur, quia contributio Gnesnensis parva est, quia beneficia ejusdem diocesis Gnesnensis ad parvam taxam sunt aestimata, in diocesi autem Cracoviensi juste, exacte ac ad summum taxatio est facta. Retroactis autem seculis quum contributiones in clerum instituebantur, haec aequitas erga clerum diocesis Cracoviensis servabatur, quemadmodum de hoc Joannes Dlugoss, historicus et rerum nostrarum Polonicarum fidelis scriptor, crebrius in sua Historia sic meminit, quod clerus diocesis Cracoviensis nunquam solvebat ex integro illas contributiones, sed aut duas aut ad summum tres partes; habebatur siquidem in illis Synodis bona consideratio et respectus ad gravem taxam sacerdotiorum in diocesi Cracoviensi consistentium, quod ad summum valorem essent aestimata. Agendum itaque, ut Dnus Archiepiscopus Gnesnensis contributionem praeteritam restituat, ut beneficia in ejus et aliis diocesibus exiliter taxata retaxentur et aestimentur secundum verum eorum valorem, quo aequitas et aequalitas in hoc servetur, ut non alii plus, alii minus conferant, sed ut omnes ex aequo hoc tributum conferant, et nemini gravamen ac injuria fiat.

Admonendi erunt Dni Episcopi, ut Nuncios ad Consilium mittendos, viros dignos deligant, et Doctores eis idoneos adjungant, et eos ipsos Nuntios ad Concilium mittendos ipsi Dni Episcopi de suo provideant, non autem ex contributione cleri, quia clerus provinciae Gnesnensis non tenetur ire ad Concilium, sed soli Dni Episcopi. Quocirca Nuncii Capituli Cracoviensis una cum aliarum Ecclesiarum Nunciis nulla ratione consentiant, ut contributio cleri aut pars ejus aliqua converti deberet in Nuncios ad Concilium mittendos, quandoquidem ea contributio non pro Concilio, sed pro munere Regi donando decerni debet, ut ejus Mtas propensior reddatur ad causam Ecclesiae, fidei et cleri defendendam. Et in hac re Dni Nuncii fines mandati non excedant.

9. Orzechowski przeciw Pinczowianom (6 VIII. 1551).
(Listy Stanislawa Orzechowskiego, wyd. 1561 r.)

Urodzony a mnie łaskawy panie Olesznicki!

Moja uprzejma chuć, którą przeciwko Waszej Miłości mam, to czyni, abych żałościwie przyjął ten list, któryś W. M. do mnie

przez Studzieńskiego pisał, w którym raczysz pisać, iżeś jest tak sprawion, jakobych ja osobę W. M. i Pinczów nieprzystojnie wspominać miał. Mnieć tego jest żal, iż mię tak do W. M. przeniesiono, a tym żałościwiej to u siebie mam, iżeś W. M. tej nieprawdziwej mowie dał miejsce u siebie. Na co nie mogę inszej sprawy W. M. dać, jedno tę prostą a prawdziwą: któżkolwiek to na mię powiedał, abych ja inak W. M. wspominał a niźliś jest tego z przodków swych godzien i z zachowania swojego, tedy takowy nieprawdę na mię powiadał. I nadziewałem sie na Studzieńskiego, iż on to przed W. M. powiadał i wymawiałem mu to; przał sie tego. A jeśli mi sie on nie wywiedzie z tego mniemania, najdę tę radę, jako on w tym zostać musi. Bo mnie sie barzo być podobno widzi, iż z Studzieńskiego to wyszło. Abowiem, gdy Studzieński u mnie będąc wysławiał uczenie księdza Krowickiego i wysławiając bluźnił świątości kościelne, nie mogłem tego Studzieńskiemu zcierpieć, alem tak jawnie mówił: jeśliże Krowicki tak uczy na Pinczowie, jako ty powiadasz, żal sie tego panie Boże, iż pan Olesznicki słucha tego, a iż tak zacny Pinczowski dom tak głupiego i haniebnego kacerza przyjął a jemu miejsce dał u siebie. Tociem ja tak mówił z powieści Studzieńskiego a zwłaszcza, iż ksiądz Krowicki w Liściech swoich pisał też do mnie takowe rzeczy, o których krześciańskiemu człowiekowi słuchać sie nie godzi, które na dole W. M. wypiszę. A tak, łaskawy mnie panie Olesznicki, możesz mi W. M. wierzyć, iż W. M. nie masz ani sobie, ani domowi swemu przyjaźliwszego nad mię człowieka, któryby jawnie tak na biesiadach, jako i w pismach swoich W. M. i dom wasz wspominał. Tego sie dowiesz nie od tych pletliwych i nieprawdziwych ludzi, ale od statecznych a zacnych panów. Przeto proszę, abyś W. M. raczył na tej mojej sprawie przestać a mnie wiarę dać, jakoż to prawdziwemu człowiekowi, przyjacielowi swemu.

Piszesz W. M. ku mnie, dworstwemli, prawdali, niewiem, iż dyabłowie oni, które była żona moja ze mnie wygnała, iż oni zasie z rozkazania papieskiego do mnie sie wrócili. Nie wierz, W. M. temu, aby oni u mnie byli. Abowiem dyabli w tych miejsca nie mają, którzy w jedności wiary świętej mieszkają et qui solliciti sunt servare unitatem spiritus in vinculo pacis. Do tych oni przystępu nie mają, tych sie oni chronią i boją. A tak racz W. M. za pewne wiedzieć, iż wszyscy dyabłowie ze wszytką ordą swoją przy tych ludziech zostali i ty ludzie opętali i posiedli, którzy sie odszczepili od tej wiary, która jest wszędzie, którą catholicam fidem zową, i podają sobie i tu i owdzie po kąciech cerymonie inne i sposoby wiary inne, którzy świątości starożytne zhańbili, którzy urzędem kościelnym wzgardzili, którzy na koniec na ciało i na krew pańską rozpuścili jadowity i niecnotliwy język swój. Na takowych ludziach, mój panie, zabawili się wszyscy dyabłowie i burzą ich jako wierne żołnierze swe, ku roztargnieniu Kościoła bożego. A jakie mieli k temu w Pikarciech Berengarza, w Niemcech Zwingliusza, tak też w Polszcze mają (z wielkim żalem to piszę, jeśliż to prawda, co Stu

dzieński powiadał) księdza Marcina Krowickiego, z Opoczna Babickiego, i księdza Jakuba proboszcza ze Krzczęcic, który zapomniawszy Boga i ludzi, ręką swą niecnotliwą pokruszył i zarzucił ciało pańskie, które za nas wydane było. Ci takowi słudzy i poddani dyabelscy rozbili przybytek pański i zhańbili tabernaculum Dei. Na co narzeka prorok II paralip. 29, które narzekanie proszę, abyś czytać raczył.

Na tych takowych ludziach, panie Olesznicki miły, zabawili sie dyabłowie ci, które powiadasz, aby sie do mnie nazad wrócili. Drogi onym do mnie niemasz, doleść mnie nie mogą, abowiem siedzę na wysokim zamku, na wysokim stole zbudowanym, to jest w Kościele bożym, który nie jest tu albo tu, ale jest wszędzie, a solis ortu usque ad occasum. Który kościół jako mur tak jest oprawion świątościami, przez które dyabli nie mogą nas doleść. Burząć się na mię, boć stracili wiernego sługę swego, aleć mi nic nie uczynią, bom sie urzędnie okrzcił, w małżeństwie poczciwie mieszkam, ciało pańskie i krew jego (nie chleb prosty ani wino) na wieczerzy tajny mam; mam biskupa, mam arcybiskupa, mam papieża, sługi i szafarze boże, to jest, jestem owca pod pastyrzem, na którego urząd a nie na występek patrząc, żywę w posłuszeństwie kościelnym urzędnie. Nie jestem, jako Kaim, niemając na świecie, to jest w Kościele bożym pewnego miejsca, nie błąkam się tam i owdzie; przy jednej wierze, przy jednym krzcie, przy jednym Bogu stoję. Sposób też Kościoła bożego ten chowam i tego używam, w którym dziadowie i pradziadowie naszy są zmarli, a w tym stale trwam, non declinando ad dextram, neque ad sinistram. Nie inne powiadam w Wiśni a w Pinczowie inne, jako Krowicki czyni, który, jako on sam o sobie pisze, inną wiarę miał w Wiśni, krzcił inak, mszą miał, ciało pańskie na ołtarzu nie chlebem ale ciałem zwał. A teraz inak wszytko czyni, zowie i mówi: krzest ten, którym sie pokrzciło krześciaństwo, papieskim krztem nie krześciańskim nazywa, mszą tę, której używa wszytko krześciaństwo, bałwochwalstwem mieni być; na koniec ciało pańskie chlebem prostym zowie; tak zły duch (jeśliż tak to on dzierży) w uściech jego bluźni odkupienie zbawienia naszego.

A k temu jeszcze, jako ci ludzie swowolnie żywą, racz obaczyć. Są kapłany bez biskupa, są szafarzmi bez szafunku, są też bez owiec pasterzmi; abowiem szafują tam gdzie im szafowania nie polecono, pasą tam, gdzie im owiec nie dano. Jawnie i swowolnie miserunt falcem in messam alienam perturbando ordinem Ecclesiae, sumendo sibi honorem et ascendendo aliunde, ut essent fures et latrones. Pan Krystus to mówi, nie ja.

Pisał do mnie Krowicki, iż: «ktożkolwiek jest albo będzie plebanem w Wiśni mimo mię, takowy jest i będzie fur et latro. Bo tam miejsce jest moje, mnie polecone». Tu pytam, jako Krowicki według słów swoich nie jest na Pinczowie fur et latro, gdyż on na cudzym miejscu, w szafowaniu cudzym szafuje, i rządzi, i spra

« AnteriorContinuar »