Imágenes de páginas
PDF
EPUB

avait donné naissance à un parisyllabe lacte lactis, dont quelques exemples subsistent, il est probable qu'ici nous avons un ablatif formé comme mari; I's n'est qu'une répétition de celle de sugentem. Le sens est la mamelle nourrit de lait l'enfant qui la tette. L'intrusion de et s'expliquerait par une tentative faite pour corriger lactis en lactei. Une autre correction fourvoyée expliquerait le iactis du ms. de Leyde. Louis HAVET.

Afranius, Vopiscus.

A. Ribbeck, 2e éd., 369 (Charisius. p. 196 s. Keil), deux sénaires :

Etenim cottidiano in rebus maximis

Qui propositis nunc potest qui meo sit nixus nomine.

Lire au second vers: Qui is nunc pote sit, qui meo sit nixus nomine? Et en effet, comment pourrait-il faire, à tant de fois et dans des affaires si importantes, après s'être servi de mon nom? › Le premier qui est adverbe. Proposit-, après ce mot qui, est pro possit, glose de pote sit.

B.

- Ribb., 394 (Nonius, p. 505, 30), septénaire trochaïque :

Quanti uociferatione feruitur! ei miserac mihi!

Depuis longtemps les éditeurs remplacent quanti par quanta, sans se rendre compte que l'i vient d'une correction fourvoyée du dernier mot (mchi dans P). — Feruitur aussi est fautif, un mot dactylique ne pouvant former un pied: il faut reprendre la correc tion feruit. Reste à redresser le lemme feruitur aeque pro feruetur ou pro feruitur (ou par conjecture dans HW pro feruit): aeque montre que dans la pensée de Nonius il se rattache au lemme feruit pro feruet (502, 32): c'est donc feruit qui est le premier mot. Feruit, dit en somme Nonius, se prend : 1° pour feruet, de la seconde conjugaison; 2° pour son passif. Donc, p. 505, le lemme doit se lire Feruit aeque pro feruetur.

C. Ribb., 400 (Non., 146, 32), autre septénaire :

[ocr errors]

Quoque nunc offendo saepe procul nostra sit mala.

Offendo pro offensio», disent les mss. de Nonius. Un substantif offendo serait mal formé. Il faut, dans le lemme et l'exemple, lire offendio, qui est à offensio comme dicio à dictio, condicio à condictio, obsidio à obsessio, legio à lectio. De la lecture offendio résulte la nécessité métrique de remplacer par aede, selon la conjecture de Mercier, le mot vide de sens saepe. Enfin. avec M. Ribbeck, il faut insérer a après procul.

1. J'admets avec M. Quicherat que Nonius pensait.

L. H.

GLOSSEMATICA

I

Maximopere cavendum est ne formis vel permultorum glossariorum consensu traditis nimiam habeamus fidem. Velut frequentissima est casca ut videtur forma dauit pro dedit. Quae cum explicari soleat consecrauit, facile menti informaveris remotissimae antiquitati eam tribuendam et ad sacrum nescio cuius legis vel carminis sermonem referendam. At litterulis duabus quae interciderant in archetypo additis haud cunctanter mecum restitues dicauit: consecrauit; ea ipsa enim glossa sic scripta in 'a a' glossario tradita est. - Item glossam compse (copse Casin. 401): compositæ fuit cum ad Militis v. 941 lepidissume et compsissume confido confuturum referrem. At minus ea exquisita est; cf. 'a a' glossarii haec :

comptus

compositus

compeum (ser. comptum): compositum

compsa vel copsa (scr. compta): composita, decorata.

Unde patet emendandum esse compte: composite.

Difficilis videtur glossae Cas. 4022 emendatio conferunt: ut simul epulentur et inebrientur. En habes exemplum eius simile, quod Prodr., p. 403 adn. attuli: pars est amplioris glossae, ut nova et integra inter reliquarum contextum recepta. In eadem enim eiusdem glossarii C littera haec exstat: comesatio: collatio mense, quando multi in unum multa conferunt, ut simul epu. lentur et inebrientur.- In eodem glossario non video quomodo explicari possit decoloratio: exhonoratio; emendandum potius defloratio vel dedecoratio. — Ibidem Ranarum: coax non intellego ita, ut ad Graecorum xo referam : spectat potius ad voces varias animantium et ita supplendum est: Ranarum (scil. est)

coaxare.

In Plauti Poenulo, v, 5, 18 vocabulum usu venit, quod praeterea nusquam, conglutinatio: quid hoc est conduplicationis? quae haec est congeminatio? Sed ut fere fit vulgaris linguae usus idem suppeditat cf. ineditam codicis Palatini 17732 glossam: anadiplosis: congeminatio dictionis.

Cod. Christinae Reginae lat. 1048 saec. X: celebratus: uiduatus. De participio caelibare verbi, quod a caelebs vocabulo deriva

tum sit, cum cogitari nequeat intellege caelibatus et uiduatus substantiva quartae. Viduatus adhuc tamquam in sipquévov e Tertulliano enotant lexicographi. Interpretamentum minus aptum, sed cave corrigas. In eodem codice habes : cretio : certus dierum numerus, quod ad morbi accessionem creticam criticam, h. e. ad xpia spectat.

[ocr errors]

Cod. Vaticanus latinus 5141 saec. VIII glossarium continet ex Papia pendens. Ibi glossam repperi hanc furfur crusca vel remula, unde versus 'fur simplex latro, fur duplex fit cibus apro'. Excripsi autem ob versiculum istum elegans medii aevi lusitationum poeticarum exemplum. Semula = Simila corrigendum esse pro remula facile patet.

Satis curiosa est codicum quorundam aut in Monte Cassini etiamnunc servatorum aut ex eodem aliorsum delatorum memoria, quam in libris optimis (Vatic. 14691, Casin. 218) talem repperi Cludidenus: imperitus, cum turbati codices cludendinus imperitus (Vat. 1468') et cludidemus vel cludidenius (utrumque legi potest in Casin. 90) exhibeant. Proficiscendum esse apparet a cludidenus scriptura. Quam quidem corruptelam ut emendasse mihi non videor, ita aliquid certe excogitasse quod intellegi possit: Eluci plenus imperitus, quocum cf. quae Gellius scripsit N. A. xvi, 12, 3 elucus... tarditas quaedam animi et stupor. Audaciuscula mutatio si cui minus placuerit non obloquar: meliorem tamen rogo ut proferat.

C. Julio Caesari futuram caedem evidentibus prodigiis denuntiatam esse Suetonius narrat in eiusdem vita c. 81. Quo in numero fuit etiam illud, quod 'pridie Idus Martias avem regaliolum, cum laureo ramulo Pompeianae curiae se inferentem, volucres varii generis ex proximo nemore persecutae ibidem discerpserunt'. Regaliolus avis praeterea nusquam videtur commemorari et fuerunt qui dubitarent, quodnam id genus volucris esset. Exstat autem glossa bilinguis, qua plane de ea re docemur, sic tradita illa in cod. Paladino 17732: basiaycof: regariolus, cuius lemma esse debet ẞratiaxos: y lectum pro is, f pro f, A pro A. Cf. Excerpta p. 257, 17 Vulc. : regaliolus : fastλisxos et Philoxenum p. 183, 43 regausolus: Brothionos, opvúptov, ubi regariolus vel regaliolus restituendum. Nam illam quoque formam quae est per r pro litteram probam duco et ita explico, ut a regarius (rex, regarius ut grex, gregarius) finxerint regariolus, ut a commentarius vocabulo commentariolus. Nihili autem si quid video regauiliolus (Philox., 183, 43 regauiliolus anivvos), ubi ui dittographia natum eicio (comprobat emendationem, ut postea vidi, Dositheanorum cod. a me collatus Amplonianus in capite XVI haec exhibens:

spinnus: regaliolus), et reguliosus. Quam ultimam posui formam eam hausi e Cyrilli p. 408, 48 glossa: fastλixos: reguliosus, regius, regalis imperialis principalis regillus regulus. lbi multo rectius collocare videtur cod. Escorialensis 1, 12 a me repertus: reguliosus, regillus, regulus, regius et quae secuntur. In unam enim. contractas esse puto has duas glossas :

Baotianos regaliolus, regillus, regulus

Baatλzós regius, regalis, imperialis, principalis.

Unde illud quoque discimus, aviculam illam etiam regillum et regulum appellatam esse. Atque regulus avis affertur in illo carmine, quod voces varias avium complectitur (Anthol. lat. ed. Riese 762, 43 sq.):

regulus atque merops et rubro pectore progne
consimili modulo zinzilulare sciunt.

Verum non vidisse Vulcanium Notarum p. 59, 30, 31. 77, 40 (sive Scaliger is fuit) regaviolus et Salmasium ad scriptores hist. Aug., p. 301 reguleolus restituentes ex supra allatis apparet,

[ocr errors]

II

E codice Cassinensi 439 exquisitiores nonnullas excerpsi glossas, satis corruptas illas. Quo in numero sunt: bichinium; quasi bicellium duas habentes cellulas, scr. biclinium... habens; carissa: paba, scr. vafra collato Prodromo p. 304 sqq.; Spetria: Italia ser. Speria Esperia Hesperia; solidare: mismare scr. firmare. non munire, quod facile conieceris; questuri: mercennarii scr. quaestuarii; trotinare: prouocare scr. trutinare : probare; uenulus betranus scr. uernulus: ueranus (= uernus, uernalis); tuster: custus fortasse tutor : custos; clupeum : ubi imaginem proponuntur scr. imagines : ita alia glossaria, ubi minus recte ponuntur vel opponuntur; deliciat : probat (gl. ‘a a' deligat) scr. delicat, quod ad explicandum magis sane quadret explanat (cf. Brixium ad Mil. v. 844) vel purgat; duas has glossas grumat: diri et git: equat in unam sic contrahe grumat: dirigit, aequat: grumandi verbum (grumare: dirigere iam Prodr. p. 118 edidi : eidem glossae in fine adicit aequare glossarium 'a a') a gruma vel groma (poz), unde gromatici appellati, derivatum est; gilbus: inter album et nigrum medium color scr. medius; cytrum : proxima scr, cituma; blattet: perstupit et liquatur scr. blatit: perstupide loquitur (ita interpretamentum in glossis 'asbestos'); Berentia: mater deorum scr. Berecyntia; barcus: stultus, sine lingua cf. Bücheler

Mus. Rhen. t. 35 (a. 1880) p. 70 sq.; bocca: librissa, quamquam alibi explicatur labrosa, hic tamen labrata scribo brochus to Zvw yethos pornós Philoxenus p. 31, 32; callephe : scire, intellegere ; nihil aliud subesse puto nisi tritum vocabulum quod est callere; infataces infructuose scr. inferaces: infructuosae, quamquam defendi potest quod in aliis legitur glossis infetaces: fetax = fetosus cogitari potest a fetandi verbo derivatum esse sicut pugnax a pugnandi; miscellaneum comestibili multi, puto, ita corrigent ut vel m. comestibile vel miscellanea : comestibilia scribant collato Juvenalis XI, 20 versu sic veniunt et miscellanea ludi, ubi scholion 'miscellanea cibus gladiatorum', at errant toto caelo, cf. 'asbestos' miscelaneum : commisticium, qua duce scribe commistibile, nisi forte ipsumn illud commisticium.

Difficilius autem emendaveris has ex eodem fonte petitas:

diernis turpes, cui similes dierme: turpis (‘a a')
dierme: turpe et dierni : turpes (Vat. 14681).

Num [as]chemus : turpis? Cf. ascemo (h. 1. ¿5zápov): inonestus cod. Ambros. B 31 sup.

effetanda disputanda (item glossae asbestos'; Vat. 1468'; glossae a a' effitanda inter effu-): cogitavi de effecanda : despumanda, quoniam eretanda : depurganda et eructanda : desputanda omni probabilitate destituta sint.

uilis: custodis aut uilici: custodis (vel custodes), aut, quod minus probabile, uilicas: custodis; cf. alias glossas Cassinenses: uilicus: rusticus custos (custus cod.) uilicus: uillae custos (uille cod.)

uilicus: custos agurialis (al. cod. agoralis: conicio agralis)
uilicare: uillae praeesse.

Ceterum nusquam repperi duplicem 7.

effica adaperire (effeta glossae asbestos' (quod non dubito quin verum sit, cum in interpretamento latere videatur pariendi vocabulum).

circie radia solis (fort. Circe: filia Solis, quamquam mira sane est triti vocabuli corruptela et parum congruit quod Ambros. B 31 sup. circiae radius solis exhibet, radii Vat. 1468').

:

catmea uictorie non bone (item gl. 'asbestos', nisi quod uictoriæ... bonæ).

in fastis in ore posita: eadem in 'asbestos' sic scripta infastis in honore positis, in Vat. 1468' sic infascibus in honore positis, unde restituo in fastigio in honore posita, nisi forte sic potius natam esse glossam putaveris in honore in fastigio posita = in fastigio posita: in honore. Praetuli autem posità ideo, quod positis

« AnteriorContinuar »