Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Anni av incarnazione 2. septuagesimo octabo,

I. (a) Nomine sancte et individue Trinitatis. domini nostri Iesu Christi oc sunt mille[simo] temporibus domni Gregorio summo pontifice et universali septi[mo papa] 3. in sacratissima sede beati Petri apostoli in anno quinto, in mense aprelis, indictione (b) prima, fe[liciter]. 4. Constam ego Guinizzo filius Azzo(c) de Gualfridu de castro Biterbu et Adilasca uxor [de] 5. suprascriptu Guinizzo, suprascripta Adilasca una per consensu et voluntate et data licenzia de suprascriptu Gui[ni 6. zzo] virum et mundualdum meum, et savitatori intro castro Biterbu. Idest davimus tibi Io 7. [hanni] venerabiles presbiter (d) qui super nomen vocatur de Sanctu Valentinum et a Benedictus germanus (e) tu[us] abi 8. [ta]tori in burgu super castro Biterbu ad pratu Cavallucalu, idest in inte[grum unum 9. peti]um de terra nostra ad murare et tegulare et eclesiam (f) edificare per medium, una cum duo[bus].. 10. ... io cum omni vestro dispendio et laborazione; que reiacere esse videtur suprascripta terra pro[pe].. II. ..... pratu Cavallucalu. et abet finis suprascripta terra: da una parte ripa, et da alia part[e].... 12. .... [de Pjetrus Scalpune, et da terzia parte ortu de Guinizzo filius Gualfridu, et da [quar 13. ta verlo parte via puplica. infra suprascripte finis de suprascripta terra et desingnante loca ut ... 14. ..... [su]per se et infra se abente et acessionibus earum in integrum, sicut superius le[gitur, 15. in integr]um et in transactum davimus vobis (8), sicut superius legitur. Unde recepimus 16. meritum nos suprascripti alia tanta medietate da vos suprascripti pastinatori. Et post suprascripta ec[lesia 17. e]dificata et completa fuerit, tunc per medium dividamus omnia res quod a suprascripta eclesia pert[i] 18. net, ad tale videlice razione: ad qualecunque tempus oportu (h) fuerit vendere s[uprascripta 19. ve]stra medietate, quem vos non abeatis licenzia vendere in nulla persona nisi 20. [i]n me suprascripto Guinizzo vel a mei ehredes iustum prezium quod apreziatum fuerit, minus solidis (i) d[uo], 21. si conparaverimus; et si non conparaverimus, abeatis licenzia vendere cui 22. [hom]o volueritis et detis a me suprascripto Guinizzo vel a meis ehredis (k) solidos duo. et post suprascripta eclesia divisa 23. et sortita fuerit inter nos, tunc omnia suprascripta vestra medietate de vos suprascripti pastinatori vel 24. vestri ehredes sit potestatem abere, tenere, vendere, donare, conmutare, alien[are] 25... faciendi et iudicandi omnia que aut qualiter vos volueritis. Quod si ego suprascripto G[ui 26. nizz]o et Adilasca vel nostri ehredes si aliquando tem

(a) Manca In (b) indc (c) Guinizo filiu' ãzo. Il confronto con la sottoscrizione di questa persona nel doc. precedente, dello stesso notaio, mi fa risolvere Guinizzo, Azzo qui e sempre, come nella completio mi fa sciogliere Opīzo in Opizzo (d) Anche in questa carta è costante la sigla psb che risolvo in armonia con la parola cui si riferisce. (e) gg (f) Costantemente ecte che risolvo concordando col resto della frase, tanto più che a r. 16 per esteso sta scritto eclesia (g) La u corretta su t (h) Su rasura. (i) sot (k) ehd; è la sigla costante: la sciolgo secondo

il contesto.

[ocr errors]

pore si de suprascripta vestra medietat[e de 27. suprascript]a eclesia agere aut causare vel litigare voluerimus per nosmetip[sis vel 28. per s]ummissa nostra persona temtaverimus et ab omni quodqua (a) omine defen

29. dere

non potuerimus, tunc componere promittimus nos suprascripti vel nostri ehredes 30. vobis suprascripti pastinatori vel a vestri ehredis omnia suprascripta medietate indu 31. plamus tale et alia tale et tale res, et in quantum aput 32. fuerit sup iusta estimazione in ferquidem et in consimile 33. Biterbu. Signum manu suprascriptu Guinizzo et Adilachartam (b), sicut

vos meliorata

loca. Actu

sca qui anc

runt. Signum manu Benedictu

quam et Décco et Benedictus

34. superius legitur, qui scribere rogave

35. de Petruli seo et Bernardu del Fabbru (<)

36. del Gaconu, totis rogatis sunt testes.

Ego Opizzo iudex et notarius qui anc chartam (b) scripsit et complevit et asolvit.

XVII.
1085, febbraio 12.

Rogata, inclita contessa, vedova di Rainerio conte, patrona della chiesa di S. Maniliano, libera Crescenzo del fu Guido, abitatore del «< castellione de Mingano », da ogni legame di servitù e aldionato, concedendo a lui e ai suoi eredi, viventi e nascituri, la cittadinanza romana e la perfetta libertà.

Orig. membran. BEVILACQUA, III, 630. Ha la forma di un triangolo a lati curvi concavi verso sinistra, col vertice in basso. Fu tutta, dalla prima all'ultima parola, trattata con reagenti, soffrendone specialmente i primi dodici righi: venne inoltre ascisso l'angolo superiore destro, strappando qualche parola ai primi cinque righi. Pare tutta di mano del notaio, sottoscrizioni e croci comprese. La data viene fissata dalla indizione ottava (1 o 24 sett. 1084 -1 o 24 sett. 1085), secondo la quale completo l'indicazione dell'anno del pontificato. Cf. n. xvm, ricordando che Clemente III prese questo nome il 24 marzo 1084.

Ed. lacunosa e scorretta in ORIOLI, Florilegio, in Giorn. Arcad. CXXXVII, 253.

1. In nomine domini Dei salvatoris nostri Iesu Christi • • (d).

2. Tem

poribus domni Clementis summi pontificis et universal [is ter] 3. cii pape in sacratissima sede beati Petri apostoli [anno .I., 4. die dJuodecimo mensis (e) februarius, indictione (f) octava. Q[uoniam certu] 5. m est me donna Rogata inclita comitissa atque [patron] 6. issa de ecclesia Sancti Maniliani, cessitrice et refutatrice 7. [ab] ac die presente refutasse atque refutavi et cessi, et per 8. huius instrumentum plenaria cessio securitatis manumissio 9. [promi]ttimus tibi Criscentio filius fuisti Guido abita in castellione de Mingano territorio Polimarci pro Dei omnipotentis amore et anima mea et

(a) q;qua

(f) indic

10. tore ....(g) aut

II. ... mo.....

12. [ani]ma de Rainerio

(b) cha (c) fabru (d) Lacuna di circa due parole. (e) mes

(g) Si vedono tracce di cinque lettere.

inclito comes, qui fuit viro meo, emitti absque omne iugo servitutis et al

et cum filiis et filiabus
in antea, domino
abes et possides,

sona - fili

in

13. mus te liberum et absolutum

14. dionatus. et insuper refutavimus te cum omni tua faculta 15. te et hereditate et cum omnibus bonis tuis 16. tuis (a) qui queve tu modo abes et possides et 17. Deo aiubante, conquidere (b) potueris, quod tu modo (<) 18. quod ego litem non mitto de tua persona vel de per19. is vel filiabus tuis vel de tuis rebus et proprietatibus per nullum 20. strumentum cartarum neque per nullum ingenium vel argu 21. mentum litem vobis non mittemus neque in servitutem 22. te et filiis et filiabus tuis non revocavimus per me neque 23. per filios meos neque per nullam personam asummissam; sed davimus 24. tibi civitatem Romanam, idest perfectam libertatem, cum filios 25. tuos et filias qui queve tu modo abes et in antea nati et pro 26. creati fuerint, sic fiant liberi et absoluti ab omni iugo 27. servitutis et aldionatus; quod neque da me neque da nulla de 28. meis heredibus abeatis questionem aut litis calunniam in nullo 29. tempore, et ubi abieundi vel anbolandi volueris liberam abeas centiam abitandi. Et si enim, quod absit, et quoquo tempore 31.... eris ego suprascritta (d) cessitrice et refutatrice aut aliquis de 32. [heredi]bus meis aut qualevis persona contra te vel contra heredes 33. tuos aut contra hanc cartam (e) libertatis agere aut causare 34. vel litigare aut disrumpere quesierit, tunc promitto me 35. stare et defendere una cum heredibus meis tibi tuisque heredibus; 36. et si ea defensione minime fecerimus, tunc 37. me conparare (fi) una cum heredibus meis tibi tuisque heredibus 38. gentu libras decem, et hanc cartam (e) libertatis sit firmam 39. et stabilem.

promitto

de ar

30. li

Signum manus (g) donna Rogata que hanc cartam (e) libertatis fieri rogavit.

Signum Racualdus et Tiniosus de Benedictu de Iohanne presbitero et Riginolfus filius fuit Deoderisci rogati testes.

Ego Leo tribunus Domini gratia iudex et tabellio civitate (h) Ortana scripsi et complevi.

XVIII.

1085, giugno, Mugnano.

Bertula, abitatrice del castello di Mugnano nel territorio di Bomarzo, si riconosce serva di « .... eneu filio Guido » e di Bona, sua moglie (?), per tutta la sua propria vita.

(a) Raso.

(b) Nell' interlineo, della stessa mano. dersi tutta la frase essendo ripetizione della precedente.

(c) Raso: forse voleva ra(d) stta (e) car (f) me

cop

(g) mã (h) ciu

Orig. membran. BEVILACQUA, III, 631. È molto danneggiata e dalla umidità e dai topi e dall'abuso anticamente fatto di reagenti. Ha forma triangolare col vertice in basso. Nella scrittura da notare il nesso ti per z. Nel dorso resta qualche traccia di indicazione scritta da una mano antica. Ed. ORIOLI, Florilegio, in Giorn. Arcad. CXXXVII, 252, assai scorretta e incompleta.

1.[In nomine Domini, amen]. In temporibus domno Clementis 2. su[mmo ponti]fice et universali tertii pape, eiusdem pon 3. tificatus anno primo, mense (a) iunius (b), indictio ot 4. taba. Manifestu su ego Bertula, qui es abi 5. tatrice ai in casstello di Munganu teri ziensis, hac diie propria ex 7. [pontanea]que (d) 8. [iur]o [suprascript]a (e) Bertula stare et serbire me

6. [tori]o (c) Polimarmea bona boluntatem

9. .... [et] filiis meis

et filie stare a bobis 10. ... eneu filio Guido et a Bona vel a tuis ere 11. [dibus bit]e vostre secundum vostra quali 12. [ta]te. Proinde promitto bobis stare et ser 13. [bi]re bite vostre cu fide et puritate

....

14. obe

diienzia in quictquict mihi impera 15. [v]eritis vel ius[seritis] sine fra[u]de 16. et malum ingeniu et 17. Bertula: idest stare et serbire pro 18. [mi]tto bobis domno meo bita mea et [filiis 19. mei]s. et si de vostro (f) serbizio me supt[raxe] 20. ro et di ehredibus stuis, aut vos alas (g)..... 21. benta fecero sibe in territorio Roma 22. norum, sibe in Canpanea, sibe in qua 23. lecuque cibitatem, sibe in qualecuque [mag] 24. na parbaque persone ominibus, tunc ub[i] potueritis, bos vel missos 26. vostros (h) licenzia prende 27. re et disciplinare et in vostro serbigo re 28. bocare cuntis (i) digebus bite vostre sicut una 29. de alie anticie cinericie ancille vostre Actum in cas 31. stello di Mungano. 33. tula in

25. me coniungere

in me abeatis com

30. a serbigendo bite vostrem (k).
32. Quam promissio serbitute (1) fecit ipsa [suprascripta] Ber
perpetuum bite illorum [in presen]

....

et pro]

35. Quaringeta et Cr....
37. do Adupterinus, et....

39. missio et obligazione fu..

34. zia di Radolfo iudice (m),

36. Biba aqua et Fecis..... 38. unde illa fuit de prec[epto Testes Iohannes de Rollan

40...

41. du et Tibrandu et Miciu (n) 42. avucatis rogatis 43. tesstes.

XIX.

1088, luglio 4 (?).

Giovanni prete di Monte San Valentino, abitante <«< in castro

« Biterbo in loco qui dicitur de pratu Cavallucalu », cede la metà

(a) ms (b) Parte delle lettere un tolte da un foro. (c) Il principio di questo rigo e degli altri sino al tredicesimo manca per lacerazione

antico abuso di reagenti. o sei lettere. (f) vra (g) Malsicura la lettura.

(1) te corretto da re

dai topi.

(d) La sillaba que é ripetuta. Risolvo vostro seguendo i rr. 11, (h) vros; v. nota (f) (i) cut

della pergamena e per (e) Lo spazio è di cinque 13, 30 dove è per esteso (k) La o corretta su e

(m) Questo e i righi seguenti sono danneggiati dall'umidità e (n) Lettura incerta.

che possiede della chiesa di S. Sebastiano alla chiesa di S. Lorenzo, «<qui est plebe in castro Biterbo >>.

Orig. membran. MAGRI, n. 3. È in bella e regolare minuscola, che però mostra nel « ductus >> un certo stento sì da farla quasi apparire una imitazione. Se a ciò si aggiunga che le note cronologiche furono in parte aggiunte dopo e non concordano (l'a. 1088 nel luglio correvano la indizione xi e la concorrente 6) e che il prato Cavallucalu è detto essere nel « castro Biterbo », mentre ancora non ne faceva parte (cf. n. xvi, r. 8), sorge qualche dubbio intorno alla piena autenticità della carta. Nel tergo mano del xi o XII sec. scrisse: « Carta sancti Sebastiani ».

in ca

1. In nomine Patris et Filii et Spiritu sancti, amen. 2. Breve recordationis atque commemorationis quod 3. [f]acio ego Iohannes presbiter (a), qui fuit de natione de Monte 4. Sancto Valentino et modo est habitatore 5. stro Biterbo in loco qui dicitur de pratu Cavallucalu, propri 6. a atque sua bona sua voluntate tradidi et con 7. cedi sua media pars æcclesię Beati Sebastiani in ec 8. clesia Beati Laurenti martyris (b) Christi, qui est plebe 9. in castro Biterbo, pro redemptione anime meę et ge 10. nitore meo et genitrice mea nec non et omnibus san 11. guinibus meis vivis et defunctis in ecclesiam iam 12. dicta. Qui subtrahere voluerit per vim aut qua 13. licumque ingenio vel tenore, accipiat iudicio 14. Dei sine misericordia et partem perpetualiter habeat cum 15. Iuda qui Dominum tradidit et anathematizatus 16. sit sicut Symon Magus a Petro, super hęc omnia 17. maledictionem accipiat a .c.c.c.x. et .VIII. sancti pa 18. tres qui sancte canones constituerunt. fiat, fiat. 19. Ita factum est in manu Heldizoni archipresbiteri, 20. et ibidem fuerunt Iohannes presbiter de Andrea et Azzo 21. presbiter de Viterbo de Bitali et presbiter Litolfu de Iohannes 22. de Flaganu. Et testes fuerunt Biterbo di 23. Petru di Lucu et Rollandu filiu Fusco et Be 24. nedictu de Petru diaconus. 25. Et factum est in mense iulio infra (c) .vi. dies .III.or, 26. anni Domini millesimo (d) .LXXX.VIII., indic 27. tione .VII., concurrente .II.

XX.

1099 0 1101, marzo 15 (?), Ferento.

Rustico, detto Ciacu, figlio di Garnolfo, Berta figlia di Britaldo, Birzilia figlia di Girardo e Prezia moglie di Rustico vendono a Gelfo priore di S. Bonifazio e alla chiesa una casa con orto fuori la porta [di Ferento?] per sei libre e dieci soldi di moneta lucense.

Orig. membran. [A]. MAGRI, n. 4. L'atto è tutto di mano di Crescenzo; forse sono autografe le sbarre orizzontali nei « signa » di sottoscrizione. È qua e là danneggiato da qualche macchia di

(a) ptt (b) martyr, senza abbreviazione, forse per dimenticanza. (c) infr? (d) Da esimo aggiunto da altra mano o almeno in altro tempo e con altro inchiostro.

« AnteriorContinuar »