(spretis antiquorum patrum decretis et institutis salutaribus) multas clades, multaque discrimina injecisse videbantur, divinus honor refloreret in terris, lumen catholicæ veritatis, Christo vera luce auxiliante effulgeret, et ecclesiasticæ libertatis conversatio subsisteret, populusque Christianus salubriter regeretur, et ad salutem perduceretur æter nam. Et inter cætera perpendit ipsum sacrum Basiliense Consilium, qualiter per sanctos patres antiquos, sacri canones, salubriaque decreta pro felici regimine jam dicti status ecelesiastici, tam super electionibus, modisque, ministros ecclesiæ assumendi et instituendi conditi fuerunt, qui quandiu fuerunt observati, ecclesia Dei fructus honoris et honestatis felici ubertate produxit, disciplinæ ecclesiasticæ vigor perstitit, religio, pietas, charitas ubertim floruerunt, hominesque in quietudine animi constituti, Deum authorem pacis devotissime coluerunt. Sed postquam damnatæ ambitionis improbitas, et detestandæ cupiditatis insatiabilitas, humanitatis jura violando, ipsa sanctorum patrum decreta paulatim cœpit deserere atque contemnere, et in vitia ruere, subsequutæ sunt deformationes statûs ecclesiastici, atque decolorationes, et usurpationes, præsertim per prælaturarum, dignitatumque, et aliorum beneficiorum reservationes, et gratiarum ad vacatura beneficia expectativarum à jure exorbitantium multiplicationes et innumerabiles concessiones, et alia gravissima et importabilia onera, quibus ecclesiæ, ecclesiasticæque personæ graviter afflictæ, et fere ad extremam evacuationem et destructionem illis diebus ruere conspiciebantur. Cum beneficiorum ecclesiasticorum patrimonia et bona indigni occupabant, et sæpe dignitates, ac beneficia notabilia et opulentiora personis conferebantur incognitis, et indignis, quæ in eisdem beneficiis minime residebant, et animarum cura, quæ est ars artium, neglecta, velut mercenarii solum temporale lucrum quærebant, sicque cultus minue. batur batur divinus, animarum cura negligebatur, ecclesiastica jura peribant, ruebant ædificia quæ magnificentia extruxerat decessorum. At clerici, literarum scientiis et virtutibus effulgentes, qui ad Christianæ plebis ædificationem salutarem vacare possent, quorum perlucida et salutaria documenta. prædictam illustrarent ecclesiam, decorarent virtutibus, et moribus informarent, per quos, quasi per luminosas, ardentesque lucernas super candelabrum in domo domini positas (errorum tenebris profugatis) totius corpus ecclesiæ tanquam sydus irradiaṛet matutinum, eorumque foecunda facundia coelestis irrigui gratia influente, scripturarum ænigmata reserarent, obscura dilucidarent, dubiaque declararent, profundisque ac decoris illorum sermonibus ampla ipsius ecclesiæ fabrica, velut gemmis vernantibus, rutilaret, et verborum elegantia singulari gloriosius sublimata coruscaret, qui etiam regnorum, et rerum publicarum consiliis forent opportuni, propter spem congruæ promotionis eis ablatam, divinarum et humanarum scientiarum studią deserebant. Insuper reservationum et expectativarum occasione capta de mortis alienæ votis ingerebatur, lites suscitabantur, contentiones et rixæ inter Christi ministros oriebantur, ambitio pluralitatis beneficiorum execrabilis fovebatur, pauperes clerici variis et innumeris personarum et rerum discriminibus subjiciebantur, et per callidos et calumniosos opprimebantur, beneficia quoque ecclesiastica per litium involutiones et multiplicationes sæpius injuste occupabantur, et sine divinis officiis sæpius remanebant, materia injustis vexationibus parabatur, abusus pestiferi, horrenda et detestanda specie labis Symoniacæ respersi committebantur, juvenibus bonæ indolis qui studiosis et virtuosis actibus intendere deberent, evagandi materia præbebatur, et breviter status ecclesiæ confundebatur, plurimaq. adversus divina, et humana jura în animarum perniciem, ac ecclesiæ et Regnorum atque Provinciarum, præcipue Regni Franciæ, et Delphinatûs Viennen- sium sâum oppressionem et destructionem perpetrabantur, quorum, quarumq. thesauri in extraneas regiones asportabantur, ut eo exhausto, sacerdotioque depresso, regna ipsa, et subditi debi liores in adversis redderentur, beneficiaque jam non gratis, juxta evangelicam doctrinam Christique præceptum, dicentis, Gratis accepistis, gratis date; et contra Concilium Lateranense, &c. unicum ut ecclesiastica beneficia cum summa ambitione et avaritia, aurique et argenti exactione conferebantur. His igitur tam detestabilibus incommodis divinæ procul dubio displicentibus voluntati, saluberrimè providere cupiens Concilium Basiliense memoratum, contra hæc, saluberrima constituit et edidit Statuta et Decreta, volens et ordinans, ut tales ecclesiæ præficerentur pastores, qui tanquam columnæ et bases ipsam ecclesiam doctrina et meritis firmiter sustentarent, non quidem per reservationes generales ecclesiarum hujusmodi, sed per electiones et confirmationes Canonicas, juxta juris communis dispositionem, ecclesiis ipsis metropolitanis, cathedralibus, monasteriis, collegiatis ecclesiis, et dignitatibus electivis vacantibus, debite provideretur: Re-servationes generales hujusmodi reprobando, (certis duntaxat exceptis certam salutarem formam, antiquis formis à jure introductis adjiciendo. Et insuper, ut per singulas ecclesias ministri instituerentur idonei, qui scientiis et virtutibus effulgerent ad Christi gloriam et populi Christiani salutarem ædificationem, reprobando multitudinem gratiarum expectativarum, quæ digniorum ministrorum institutioni et promotioni obviabat, ac reservationes quascunque beneficiorum, sive per papam sive per legatos reprobando ac nullas et invalidas declarando. Voluit insuper, et statuit, ut per prælatos et eos ad quos beneficiorum collatio et dispositio spectare dignoscitur, viris studiosis, studiosis, certisque qualitatibus specificatis præditis, qui per universitates generalium studiorum eisdem prælatis et patronis nominarentur, canonice provideretur, certis modificationibus, et decreto irritan. adjectis, Præterea, ut fraterna charitas in clero et populo vigeret, et ne quis proximum suum indebitis vexationibus opprimeret; sed justitia ordine debito cuilibet ministraretur, ad obviandum infinitis abusibus et variis incommodis, quæ inoleverant, statuit, ut pro salute et quiete subditorum, justitia in partibus cum honestate et facilitate ministraretur, ne studium et alii subdita extra regna et provincias suas ad curiam Romanam traherentur et citarentur, ne etiam per hoc hujusmodi regnorum et provinciarum facultates exhaurirentur. Damnavit insuper hujusmodi sacrum Concilium abusum illum jam damnatum de annatis solven. salutifere prohibens illarum exactionem, et solutionem. Multaque alia sancta et salubria statuit idem Concilium ad divini cultus augmentum, ac salutem et quietem subditorum, quæ omnibus innotescunt. Quæ quidem statuta Serenissimus ille Princeps Divini nominis et ecclesiastici honoris exaltator devotissimus et conservator excellens, Carolus septimus Francorum Rex, in suo celebri Concilio ecclesiæ Gallicanæ Bituris celebrato, recen-. seri fecit, et ea sic salutifera et suo regno ac Delphinatui utilissima, saluti et quieti subditorum consulen. inconcussè servari præcepit, et per Regnum et Delphinatum promulgari fecit, prout conservata et observata fuerunt, ut ex eofum observantia cultus perseveravit Divinus, salus advenit subditorum, omniaque in eisdem regno et Delphinatu pros pere successerunt. Sed Romani propriis cupitatidus et commoditatibus inhiantes, attendentes his mediis aurum et argentum, sicut antea, ex dictis Regno et Delphinatu ad se pro suo voto non deferri, hujusmodi statutis invidentes, ea per Romanos Pontifices abrogari facere studuerunt, quod auxiliante domino hactenus prohibitum extitit, extitit, donec advenit Dominus Leo Papa Decimus, qui Romanis, plus debito, favens, in quodam cœtu in Romana civitate, quæ contra nos est, nescimus qualiter, non tamen in spiritu Domini congregato, cum quo nihil contra legem divinam, et sacra Concilia statui, decerni, aut ordinari potest; Opera enim quæ ego facio, ipsa testimonium perhibent de me; præmissa tam salutifera statuta abroganda esse, nescimus quo fretus concilio, censuit, contra fidem Catholicam, et authoritatem sacrorum generalium Conciliorum veniendo, sacrum Basiliense Concilium damnavit. In quo inter cætera judicatum est, gloriosam virginem Mariam sine peccato originali fuisse conceptam, nec de illo habet ecclesia aliam decisionem. Quædam alia statuta pro libitu voluntatis (cum venia dictum sit) condendo, in perniciem Regni et Delphinatus prædictorum, et subditorum illustrissimi principis nostri Franciæ Regis detrimentum. Per hoc enim Canonicas electiones, quibus sancte et salubriter ecclesiis metropolitanis, cathedralibus, monasteriis, et aliis collegiatis ecclesiis eorundem Regni et Delphinatus providebatur, destruxit. Hujusmodi ecclesiarum provisiones, cum vacaverint, sibi reservando, collationesque et impetrationes beneficiorum non expresso vero valore irritas esse declaravit, subditorumque regni in prima instantia per Cardinales et curiales sedis apostolicæ passim vocari, et nominationes, universitatum in parte reprobavit et damnavit, ita ut à modo si talia statuto tolererentur, non his quibus virtutum merita et literarum scientia, sed quibus pecuniarum acervus, et potentum favores suffragabuntur, ad ipsarum ecclesiarum non dicimus regimen, sed (proh dolor!) perniciem et ruinam assumentur, cum hujusmodi personarum mores et vitia non perscrutabuntur, et indigni sæpius ad regimen assumentur animarum, contra sacri generalis Concilii salutiferum statutum recte judicans nihil esse quod ecclesiæ Dei magis officiat, quàm quod indigni assumantur prælati ad regimen animarum, et propterea statuens, ut is ad quem pertinet electionis confirmatio processum electionis et electi per sonam |