Mazconem capellanum ejusdem loci ex altera super jure de debitis serviciis ecclesie de Fontanis et quicquid et quantum Prior et Capellanus ejusdem loci debent percipere et habere et quam partem uterque eorum in redditibus et proventibus ejusdem ecclesie et quicquid alter alteri nobisque etiam et prelatis suis et ecclesie Xantonensi tenentur facere de premissis, tandem post multas altercaciones dicti Bernardus et Petrus promiserunt coram nobis se stare super premissis recordacioni, B. capellani de Leovilla et Seguino Pie capellani sancti Hilarii de Bosco, et Arnaldi de Leovilla prioris de Barret, et B. Papaloni prioris de Petraffont et magistri Rampn[ulfi] de Chaunac monachorum Bean[iensium]. Qui recordaverunt et dixerunt per juram[enta] sua quod supradicti prior et capellanus universa bona, oblationes, helemosinas, tam rendales quam alias terras, et alia ad eandem ecclesiam devenientia debent communiter percipere et habere ea inter se per medium dividenda, exceptis scriptis decedentium legatis ecclesie et oblacionibus in quadragesima confitencium et oblacionibus factis in baptismis et oblacionibus infirmorum scilicet in percursu ecclesie et unico denario si solus in die offeratur ad missam capellani que omnia capellanus debet percipere in avantagium et habere, exceptis oblacionibus baptismorum in vigilia Pasche et Pentecostes que per medium debent dividi inter eos. Et est sciendum quod in dictis oblationibus XL (Quadragesime) prior debet annis singulis percipere tres solidos et habere. Debet etiam dictus prior percipere et habere in avantagium unam vineam que vinea de Unidario vulgariter nuncupatur, et unam peciam terre sitam prope domum Leprosorum, quam solebat tenere Helias Ricardi et Maynile quod vocatur Labrozca prioris cum pertinentiis suis que movent de Helia Vigerii militis. Ad omnia vero servitia et debita que dicta ecclesia nobis et aliis prelatis et ecclesie Xantonensi tenetur facere et ad expensas nuncii euntis apud Xantonas pro oleo et chrismate et ad expensas capellani quas facit eundo pedes et reddeundo ad sinodum quilibet eorum tenetur ponere in omnibus et per omnia medium, hoc salvo quod capellanus debet ire ad convocationem prelatorum et facere moniciones et citaciones ad expensas suas ea vero que in festis annalibus et aliis diebus dominicis ecclesie pro compaio conferuntur de communi oblatione et de consensu utriusque debent solvi, et nihil alter sine alio de dictis oblacionibus debet dare. Die vero qualibet celebrata missa debent dividi oblationes per medium inter eos, et unusquisque debet percipere partem suam in continenti. Singulis vero diebus capellanus debet celebrare primam missam exceptis sex festis annalibus in quibus dictus Prior tenetur majorem missam celebrare et ea que pertinent ad capellaniam tam in vigilia ad vesperas quam in festo in omnibus exercere, videlicet in Na

t[ivitate] Domini, in Pascha, in festo Pentecostes], in Assumptione beate Marie, in festo Omnium Sanctorum, et in festo sancti Martini. Prior debet esse presbyter vel saltem debet habere qui in ordine sacerdotii deserviat pro eodem in ecclesia supradicta. Predictus vero capellanus tenetur perpetuo annis singulis reddere dicto Priori pro maynili suo veteri in festo sancti Martini sex den[arios] censuales. Si vero contigerit Priorem recedere a Prioratu vel capellanum a parrochia unus debet ab alio licenciam habere et oblaciones usque ad tres dies provenientes inter se dividant ac si essent presentes, elapsis tribus diebus ille qui presens fuerit recipiet in integrum oblationes mortuorum et septennariorum et anniversariorum exceptis luminaribus mortuorum que debent dividi per medium inter ipsos. Ne vero super premissis de cetero possit oriri questio ad instantem supplicationem parcium sigillum nostrum presentibus litteris apponi fecimus in testimonium veritatis. Actum et datum apud Bean[iam] die sabbati post festum. beati Barnabe apostoli anno Domini M°.CC.XL. septimo.

DXLVII.

(DONUM WILLELMI TESTAUDI MILITIS DE BOTAVILLA.)

1219.

Ego W. Testaudi miles de Botavilla, scilicet filius Rigaudi de Botavilla, notum facio universis tam presentibus quam futuris, quod pro salute anime mee parentumque meorum dedi Deo et ecclesie beati prothomartyris Stephani Bean[iensis] terram de Chapdon, juxta Fontem Audoini, et omne jus et dominium, quod ibi habebam vel habere debebam. Hanc vero donationem et helemosinam feci de dicta terra ecclesie Bean[iensi] in presentia domni Gaufridi venerabilis archidiaconi Xancton[ensis], videntibus et astantibus, nobili viro domino W° (Willelmo) de Archiaco domino de Ioenziaco, Helia archipresbytero de Archiaco, Ramnulpho Vigerii, et W° Arra militibus, R. de Fonte priore de Condeom, P. de Podio Regali, monacho Bean[iensi], et aliis multis. Ad majorem vero firmitatem hanc cartulam sigillo domini archidiaconi Xanct[onensis] feci sigillari, et eidem apposui sigillum meum. Actum vero fuit hoc anno verbi incarnati M°.CC.XIX. Epacta III, Indictione septima.

DXLVIII.

(DE DENARIIS QUÆ DEBENT ARNAUDUS FABER ET ITERIUS MAINARDI).

Notum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod Arnaudus Faber

homo noster et mansionarius cimiterii de Barreto, pro salute anime sue et totius generis sui dedit et concessit ecclesie Beanen[si] sex denarios censuales in terram quam in alodium habebat juxta burgum de Barreto et quam porcionariam habet cum Iterio Mainardi. Qui Iterius similiter alios sex denarios reddere nobis pro porcione sua tenetur. Sex etiam sulcos terre quos habet dictus Arn[audus] apud La Borgada, nobis sub censu predictorum denariorum nichilominus assignavit.

DXLIX.

De parrochia sancti Mauricii de Tavernoles de terra que vocatur Podium redduntur circa festivitatem beati Bibiani servitoribus Beanensis ecclesie in unoquoque anno, XV panes, et minor illorum precii unius oboli. Et VII galli in uno anno, et in alio VIII, et quinquaginta ova, et III denarii. Ad Nativitatem Domini de parrochia sancti Petri de Nualac, de terra illa que vocatur Cluseus IIIe solidi et II°s capones. De parrochia sancti Martini de Moenx de Lascures, IIIes D. (denarii). In parrochia sancte Leuerine de Cruc, IIIIor D. [denarios]. In parrochia sancti Martini de Artenac, de Cusac, XII D. denarios et IIIIor capones. De Trelat, borderia Fulcaudi Achelmi XII denarios et IIIIor capones. De borderia Mainardi Guilelmi XII denarios et IIIIor capones. Borderia Guilelmi de Couz, VI denarios. Terra Ialardeus IIII°r denarios. Terra Larivates IIIIor denarios. Borderia Amblardi Travers, X denarios. Borderia Adigra Ganniera, IIIIor denarios. T. (terra) Arnaudi Fulcaudi de Podio Umberti V denarios. A. Garach, B. (borderia) Gumberga alegra, X denarios. Terra Brunenca que est juxta Archiacum II solidos et VIII denarios. Terra que est sub Castello Archiacensi vinata burx sancti Stephani IIII solidos et I denarium. Terra Frumentinorum VIII denarios. T. (terra) Mainii de Peira bruna que est a Gaifer VIII denarios et I cap[o]. In P. (parrochia) sancti Palladii terra Amblar de G. (Gaifer?) que est super fontem Audrut, XII denarios. In P. (parrochia) sancti Fortun[ati], Corsac, XVI denarios. In P. (parrochia) sancti Petri de Tauzac, XIII denarios. In hac eadem parrochia ultra ecclesiam XIII denarios. In Pasc[hate] in P. (parrochia) sancte Leuerine a Cruc IIII denarios. In P. (parrochia) sancti Martini de Arthenac, a Trelac, Fulcaldus Achelmi VI denarios pro agno. De quodam prato in hac eadem villa Mainium Girelmi VII denarios. Peldors VII denarios. Terra de la Garda II denarios et obolum de Ardena VII denarios. Item Acorchac VII denarios. De terra de Arbaluc, Willelmus Gard radi VI solidos. De alia terra que juxta hanc sedet Johannes de Tilol II solidos prop

ter (?) borderiam juxta fontem Aldrut IIII°r denarios. T. (terra) de Gaifer VI solidos.-De molendino Blauuille C anguilles, XXX quarum pouiars, alie cors *.

DL.

BULLA GREGORII PAPÆ IX PRO MONASTERIO BEANIENSI **.

1232.

1er avril.

***

Gregorius episcopus servus servorum Dei dilectis filiis Abbati monasterii Beaniensis et fratribus tam presentibus quam futuris regularem vitam professis in predicto monasterio, prout postulatio voluntatis effectu debet prosequente compleri ut et devotionis sinceritas laudabiliter enitescat et utilitas postulata vires indubitanter assumat, ea propter, dilecti in domino filii, vestris justis postulationibus clementer annuimus et monasterium Beaniense in quo divino estis obsequio mancipati ad exemplar felicis recordationis Alexandri pape predecessoris nostri sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti privilegio communimus. In primis siquidem statuentes ut ordo monasticus qui secundum Deum et beati Benedicti regulam in eodem loco institutus esse dignoscitur perpetuis ibidem temporibus inviolabiliter observetur. Preterea quascumque possessiones quecumque bona idem monasterium in presentiarium juste ac canonice possidet aut in futurum concessione pontificum largitione regum vel principum, oblatione fidelium aut aliis justis modis prestante Domino poterit adipisci firma vobis vestrisque successoribus illibata permaneant.

Le dernier folio a été coupé; peut-être n'était-il pas écrit en entier. Au recto de ce folio, qui devait être cotté 107, il reste encore les premières lettres de onze lignes; leur contenu paraît perdu à tout jamais, puisque dès le temps où fut fait la copie, c'est-à-dire au XVIIe siècle, ce folio n'existait plus. Le commencement de ces onze lignes est ainsi conçu Alie cors... frumentine.... I agnum. I... Airaudi, II... In die Pentec... enx, Arnan... Trelat, XII... Petrus Bencu... I D. (denarium) de la terra... Chadil Iterius Mai... ractes cum consorti... L'écriture de cette charte paraît être du milieu du XIIIe siècle.

** Cette bulle de Grégoire IX ne nous est connue que par la copie faite, au XVIIe siècle, par une main bénédictine; sans nul doute, à cette époque, l'original existait encore dans les archives de l'abbaye de Baigne.

*** Sans doute Alexandre III, pape, du 7 septembre 1159 au 50 août 1181. Cette pièce manque au tome CC de la Patrolog. Migne, qui contient cependant 1521 actes du Pontificat d'Alexandre III.

In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis, ecclesiam sancti Petri de Archiaco (1), ecclesiam sancte Marie (2*), capellam sancti Joannis (3*), ecclesiam sancte Eugenie (4*), ecclesiam sancti Martini de Artenaco (5*), ecclesiam sancti Viviani de Tauenac (6*), ecclesiam saneti Pardulphi de Barret (7*), ecclesiam sancti Stephani (8*), ecclesiam sancte Marie de Boisset (9*), ecclesiam sancti Petri de Amblavilla (10*), ecclesiam sancte Marie de Halas (11*), ecclesiam sancti Germani de Lezinac (12*), capellam sancte Marie castelli de Joenzac (13*), ecclesiam sancti Martini de Clam (14*), ecclesiam sancti Georgii de Scubillac (15*), ecclesiam sancti Gregorii de Ardennac (16*), ecclesiam sancti Leonardi de Gardadoeil (17*), ecclesiam sancti Sigismondi de Claro Monte (18*), ecclesiam sancti Vincentii de Vasseiac (19*), ecclesiam sancte Marie de Monte Guidonis (20*), ecclesiam sancti Petri de Aula Nola (21*), ecclesiam sancti Viviani de Champont (22*), ecclesiam sancti Laurentii de Novo Vico (23*), ecclesiam sancti Petri de Chauuenzas (24*), ecclesiam sancti Johannis de Chantiliaco (25), ecclesiam sancte Marie Magdalene de Gerfolosio (26*), ecclesiam sancti Martini de Venet (27*), ecclesiam sancte Marie de la Boareza (28), ecclesiam sancti Eutropii de la Garda (29*), ecclesiam sancti Mariani de Comdeon (30*), ecclesia sancti Michaelis de Montandret (31*), ecclesiam sancti Petri de Passeirac (32*), ecclesiam sancte Radegundis (33*), ecclesiam sancte Marie de Monte Auserii (34*), ecclesiam sancti Nicolai de Peyrafonds (35*), ecclesiam sancti Petri de la Garda (36*), ecclesiam sancti Martini de Fontanis (37), ecclesiam sancti Martini de Touuerac (38*), ecclesiam sancti Eutropii de Muraulx (39), ecclesiam sancti Jacobi de Masterone (40*). In Burdegalensi pago, ecclesiam sanctorum Quirici et Julitte (41*), ecclesiam sancti Palladii (42*), ecclesiam sancti Albini (43*). In Engolismensi episcopatu, ecclesiam sancti Andree de Blanziaco (44*), ecclesiam sancti Romani (45*). In Petragoricensi episcopatu, ecclesiam sancti Stephani de Podio Mangor (46*), medietatem ecclesie de Chanaor (47*), ecclesiam sancti Pauli de Sparo (48*), ecclesiam sancti Severini de Panancelles (49*), ecclesiam sancti Bartholomei (50*). Ad hec presenti decreto sancimus ne quis preter consensum vestrum in burgo, cimiterio, seu mercato vestro paræciam vel vicariam sive hospitationem violentam contra antiquam et rationabilem consuetudinem exigere vel recipere audeat vel alias novas et indebitas exactiones exercere presumat, neque de novalibus vestris que propriis manibus aut sumptibus colitis de quibus aliquis hactenus non percepit, sive de nutrimentis animalium vestrorum quispiam a

(12*) Le manuscrit porte: Leginac.