Cella sancte Marie in Brunna, ubi dominarum societas domino famulantium est collecta, nouiter sit erecta opere sumptuoso, nec eis ad perficiendum eam proprie suppetant facultates, vniuersitatem uestram exhortamur in domino attentius conmonentes, quatenus ad predictam nouellam structuram uestras elemosinas erogetis, preuenientes operibus misericordie diem messionis extreme, in quo percipiet quilibet suorum operum retributionem; scientes, quod quicunque ipsis dominabus manum porrexerint adiutricem, confisi de misericordia omnipotentis dei XL dies, X criminalium et XXX uenialium de peccatis, quibus uere contriti fuerint aut confessi, super quibus penitentiam habuerint iniunctam misericorditer relaxamus. Datum Prage anno domini MCCXLprimo; anno electionis nostre primo; indictione nona.

E Vidimus Brunonis, episcopi Olomucensis, in archivo S. J. Brunensis.

V.

Literae super castro Venowe ad episcopatum Mindensem pertinente sub testimonio Hartberti dapiferi, Berwardi et Heinrici de Hemenhusen, Helemberti camerarii

1241.

Subsid. dipl. VI. 393.

VI.

Gregorius papa IX. Belam, regem Ungariae, ne matrem ecclesiam in tanta necessitate destituat, hortatur. Dt. Laterani, IV. Kalend. Martii 1241.

Literae nomine et sub sigillo Belae IV., regis Ungariae, ad populum deludendum a Tartaris sparsae. 1241.

Fejér VII. 1. p. 276.

VIII.

Boemiae regis epistola ad ducem de Brunswich de Tartarorum irruptione, contra quos ejus auxilium implorat.

1241.

Rex Boemie duci de Brunswich. Amaritudinis doloribus ex intimo cogimur iure lamentari et convertere gaudium nostrum in mestitiam et merorem ex infausto nostri casus eventu christianitatis excidium trepidantes, dum redemptore ultra modum extente malitie corporis, et peccatorum nostrorum habundancia soporato usque adeo tempestas insurgit, quod non solum agitare (1. agitari) videtur fidelium navicula, sed submergi, nisi clamoribus et uocibus saltim querula manu excitat dominus genti · longiori latet subueniat festinanter. Nam ipso, cuius motu (l. nutu) omnia diriguntur, propter peccata hominum, prout firmiter credimus, permittente barbare naciones, que uulgo thartaros se appellant, de plaga orientali uelud locuste ex heremo prodeuntes maiori Vngarie. Cri. Rossia. et pars (parte) Cattae et munimentis quibusdam exceptis, que adhuc se defendunt, exceptis, depopulatis totaliter, non absque strage personarum miserabilium infinita, pariter cede terreque gleba incole nouo relicte.

mora

E codice Ms. c. r. bibliothecae palatinae Vindobonae, sect. philologicae
Nro. 305. (92).

IX.

Gregorius papa IX. abbatem s. Crucis fratresque Praedicatores Teutoniae jubet praedicare cruciatam contra Tartaros, qui Boemiae et Teutoniae regna jam invadere moliebantur. Dt. Laterani, XIII. Kal. Julii, 1241.

Gregorius episcopus seruus seruorum dei. Dilecto filio. . abbati S. Crucis Cisterciensis ordinis, Patauiensis diocesis, salutem et apostolicam benedictionem. Vocem in excelso lamentationis et fletus audiuimus et nos multis amaricati doloribus deploramus, quod iaculatum de celo iudicium iam depopulatur undique populum Christianum, quod infidelium gladius in fideles reciproca cede conuertitur et in Christicolas paganorum mucro crudeliter debacchatur. Clamor enim scelerum humani generis multiplicatus ascendens in aures omnium conditoris, ipsum qui quasi non videns huc usque tacuit,

qui correctionem populi sui velut patiens expectauit, ultorem iniquitatum gladium coegit exerere, et ab oculis patientie sue abominationes emundare flagitiorum, expetita graui de peccatoribus ultione, propter quod omnes quorum corda timor domini tetigit, opertos ciliciis et aspersos cinere in suspirio et lacrymis diuinam conuenit misericordiam implorare, ut qui semper ad ignoscendum multus exstitit, qui prestabilis super malitia omni esse tempore consueuit, exertum gladium ad vaginam iubeat regredi, et iram in gentes que illum non nouerunt effundens, dignetur proprio filii sui insignito caractere misereri. Speramus autem, quod etsi deus noster nos dura increpatione redarguere ceperit, regna tamen, que ipsius nomen inuocant, a facie sua disperdere non intendit, quinimo a pena perpetua peccatores curat eripere, quibus temporalis studet ultionis beneficium ad castigationem nostri generis adhibere; quia etsi filios Israel tentatio mortis in eremo quandoque tetigerit, in eis tamen ira domini diutius non permansit. Grauiter igitur de uniuersa fidelium oppressione turbamur: sed diebus istis specialis et grandis tristitia cor nostrum impleuit, quod sicut in lectione literarum nobilium virorum Austrie et .. Carinthie ducum non sine multarum lacrymarum effusione didicimus, Tartari post regnum Ungarie inuasum et pro magna parte occupatum ab eis, inebriantes gladios suos sine differentia etatis et sexus de sanguine omnium quos capere potuerunt, Boemie et Teutonie regna iam inuadere moliuntur, totam Christianorum terram desertam ponere et eorum fidem perdere cupientes. Firmam igitur spem in illo ponentes, qui etsi regi Assyriorum Senacherib liberum in terram Israel ingressum exhibuit, super Ezechie tamen contritione commotus, aduersariorum multitudinem nocte una deleuit, discretioni tue in virtute obedientie districte precipiendo mandamus, quatenus per vicinas prouincias verbum crucis iuxta datam tibi a deo prudentiam per te ac alios quos ad hoc idoneos cognoueris esse proponens, viros catholicos, ut considerantes quod sicut a dictis Tartaris totius populi Christiani perditio queritur, sic in eorum expugnatione salus omnium procuratur, et confidentes in illo, qui saluum facit populum humilem et oculum humiliat arrogantem, contra dictos Tartaros ad defensionem predictorum regnorum assumpto crucis signaculo potenter et viriliter se accingant, salubribus monitis inducere non postponat. Nos enim omnibus, qui taliter contra prefatos Tartaros processerint, illam im

munitatem concedimus, eamque indulgentiam elargimur, que terre sancte succurrentibus in generali concilio conceduntur. Si qui vero ex crucesignatis huiusmodi pro violenta iniectione manuum in personas ecclesiasticas seu pro incendio vinculo fuerint excommunicationis astricti, eis dummodo iniuriam et damna passis iuxta prouidentiam tuam satisfaciant competenter, et non sit eorum adeo grauis et enormis excessus, quod propter hoc merito sint ad Sedem apostolicam destinandi, secundum formam ecclesie absolutionis beneficium impendendi, nec non contra dictos Tartaros commutandi vota eorum, qui in terre sancte subsidium proficisci vel alias pro peccatorum suorum remedio peregrinari vouerunt, liberam tibi tribuimus facultatem. Dat. Laterani XIII. Kal. Julii anno XV.

In eundem modum priori provinciali fratrum praedicatorum Teutoniae.
In e. m. priori fratrum praedicatorum Viennae.

In e. m. ministro provinciali fratrum minorum Teutoniae.

Ex autographo Regesto literarum Gregorii papae IX. anni XV. epist. 90. in tabulariis Vaticanis.

X.

H. Lotharingiae ducis epistola ad ducem Brabantiae de auxilio adversus Tartaros ferendo. Dt. die, qua cantatur: Laetare Hierusalem, 1241.

Matthaeus Parisien. Historia magna 496.

XIII.

Jordanus, fratrum minorum in Polonia vicarius, notum facit, Tartaros vastata Polonia jam in foribus Boemiae et Alemanniae esse, atque in eorum occursum regem Boemiae cum exercitu esse egressum. Dt. in conventu Pringensi, IV. Idus Aprilis, 1241.

Ibidem in additamentis p. 138.

XIV.

Epistola ad I. ducem Barbaniae et Bononiae de Tartarorum saevitia, et de expeditione adversus eosdem. 1241.

Ibidem.

XV.

Epistola fratrum minorum regni Boemiae ad H. ducem Brabantiae de saevitia et moribus Tartarorum, qui ante ascensionem domini Moraviam intraverunt. 1241.

Ibidem p. 139.

XVI.

Episcopus quidam ex Ungaria Parisiensi episcopo de Tartarorum irruptione et moribus scribit. 1241.

Ibidem - p. 1128.

XVII.

Fratres praedicatores et minores universis fratribus suis Tartarorum in Ungariam, Poloniam et Moraviam irruptionem, et quae contra eosdem parentur, notificant. 1241.

Ibidem - p. 1130.

XVIII.

Fridericus imperator de Tartaris Hungariam, Poloniam et Boemiae fines vastantibus ad regem Angliae scribit. Dt. in recessione post depopulationem Faventiae, 3. Julii, 1241.

Ibidem.